Lambda Blog

Tag: LambdaGlobal

  • Хамгийн өндөр цалинтай ажлын байр юу вэ?

    Хамгийн өндөр цалинтай ажлын байр юу вэ?

    Бид ямар шалгуураар мэргэжлээ сонгодог вэ? Энэ асуултад хариулахын тулд юуны түрүүнд өдрөөс өдөрт өөрчлөгдөж буй технологийн хөгжил, нийгмийн хандлагыг харж ойлгох хэрэгтэй. Технологи хурдацтай ахиж, олон ажлын байрыг автоматжуулж байгаа нь биднээс байнга шинэ ур чадвар эзэмшихийг шаардаж байна. Мөн цахим ертөнц, фриланс, онлайн зах зээл хүчтэй хөгжсөнөөр нэг л мэргэжил эзэмшээд өөр олон чиглэлд хөндлөн шилжих боломж улам бүр нээгдэж байгаа. Өмнө нь нэг мэргэжлээр насан турш ажиллана гэж боддог байсан бол өнөөдөр энэ хандлага эрс өөрчлөгдөж, хүмүүс илүү уян хатан, олон сонголттой замыг эрэлхийлэх болжээ.

    Тэгвэл ийм үед хамгийн эрэлттэй, өндөр цалинтай ажлын байрууд ямар салбарт төвлөрч байна вэ?

    Сүүлийн үеийн хамгийн эрэлттэй, өндөр цалинтай ажлын байрууд

    1. Программ хангамж ба мэдээллийн технологи

    Программ хөгжүүлэгчид (web, mobile) нь вэб сайт, мобайл аппликейшн болон төрөл бүрийн программ хангамж зохиож бүтээдэг бөгөөд энэ нь өнөө үед дэлхий даяар хамгийн эрэлттэй, өндөр цалинтай мэргэжлүүдийн нэг болж, Монголд ч гадаад зах зээл рүү шууд холбогдож ажиллах томоохон боломжийг олгож байна. Түүнчлэн хиймэл оюун (AI) ухаан, дата аналитик, машин сургалтын инженерүүд асар их хэмжээний өгөгдөл дээр ажиллаж, ухаалаг шийдэл, автомат системүүдийг бий болгодог тул компаниуд шийдвэрээ илүү шинжлэх ухаанч үндэслэлтэй гаргахын тулд эдгээр мэргэжилтнүүдийг өндөр цалингаар ажилд авах сонирхолтой байдаг. Үүний зэрэгцээ кибер аюулгүй байдлын мэргэжилтнүүд (Cybersecurity) байгууллагуудын мэдээлэл, сүлжээ, системийг цахим халдлагаас хамгаалж, аюулгүй байдлыг хангах үүрэгтэй бөгөөд цахим орчинд тулгуурласан үйлчилгээ өдрөөс өдөрт өсөн нэмэгдэж байгаа энэ үед тэдний үнэ цэнэ улам бүр нэмэгдэж, өндөр орлоготой ажиллах нөхцөлийг бүрдүүлж байгаа юм.

    2. Санхүү ба хөрөнгө оруулалт

    Санхүү ба хөрөнгө оруулалтын салбар нь өнөө үед эдийн засгийн хөгжлийн гол хөдөлгөгч хүчдийн нэг болж байгаа бөгөөд энэ чиглэлд ажилладаг санхүүгийн шинжээчид, хөрөнгө удирдах мэргэжилтнүүд, аудит болон олон улсын татварын зөвлөхүүд нь байгууллагын санхүүгийн урсгалыг нарийвчлан судалж, ирээдүйн эрсдэлийг тооцоолж, тогтвортой өсөлтийг хангахын тулд тоон мэдээлэлд дүн шинжилгээ хийж, стратегийн төлөвлөгөө боловсруулдаг онцгой чухал үүрэгтэй хүмүүс юм. Энэ салбарын онцлог нь зөвхөн санхүүгийн тайлан тооцоо гаргахаас илүүтэй, хөрөнгө оруулалтыг хэрхэн зөв чиглүүлэх, зардал болон ашигт ажиллагааны харьцааг сайжруулах, зах зээлийн хандлагыг урьдчилан таамаглах зэрэг өндөр түвшний аналитик болон шийдвэр гаргах чадварыг шаарддагт оршдог.
    Иймд компанийн урт хугацааны амжилтыг баталгаажуулахын тулд тус мэргэжилтнүүдийн оруулж буй оюуны хөрөнгө оруулалт маш өндөр үнэлэгддэг бөгөөд үүнтэй уялдан энэ чиглэлийн ажлын байрууд дэлхий даяар тогтмол өндөр цалин хөлстэйд тооцогдож, Монголд ч мөн олон улсын байгууллагууд болон банк, санхүүгийн томоохон тоглогчид энэ чиглэлийн мэргэжилтнүүдэд өрсөлдөөнтэй нөхцөл санал болгож байна.

    3. Эрүүл мэнд ба гоо заслын салбар

    Эрүүл мэнд ба гоо заслын салбар нь хүний хамгийн үнэт баялаг болох эрүүл мэнд, гоо сайхан, сэтгэл ханамжийг хамгаалж, сайжруулах онцгой үүрэгтэй учраас үргэлж өндөр эрэлттэй байсаар ирсэн бөгөөд энэ салбарт ажилладаг мэс заслын эмч, шүдний эмч, арьс гоо заслын эмч нар нь хүний биеийн эрүүл үйл ажиллагааг сэргээх, өвчнийг оношилж эмчлэх, мөн гоо сайхны жижиг мэс засал, арьсны эмчилгээ зэргээр дамжуулан хүмүүсийн гадаад төрх, өөртөө итгэх итгэлийг нэмэгдүүлэхэд үнэтэй хувь нэмэр оруулдаг. Энэ төрлийн ажил мэргэжил нь хүний амь нас, сэтгэлзүйн байдалтай шууд холбоотой, өндөр хариуцлага шаарддаг учраас зөвхөн мэргэжлийн мэдлэг, ур чадвар төдийгүй тэвчээр, хүнлэг сэтгэл, сэтгэл зүйн тогтвортой байдлыг ч шаарддаг онцлогтой. Иймээс эрүүл мэндийн салбарын эмч мэргэжилтнүүд дэлхий даяар хамгийн тогтвортой, өндөр цалинтайд тооцогдож, Монголд ч эмнэлэг, хувийн клиник, гоо заслын төвүүдийн өргөжин тэлж байгаа энэ үед ур чадвартай, туршлагатай эмч нарыг өндөр цалин хөлс, сайн нөхцөлөөр урьж ажиллуулах нь улам бүр түгээмэл болж байна.

    4. Уул уурхай ба инженерийн салбар

    Уул уурхай ба инженерийн салбар нь Монголын эдийн засгийн хамгийн том тулгуур багана хэвээр байгаа бөгөөд улсын нийт экспортын орлогын ихэнхийг бүрдүүлдэг онцгой ач холбогдолтой учраас энэ чиглэлд ажиллаж буй уул уурхайн инженер, геологич, техникийн хяналтын зөвлөхүүд үргэлж хамгийн өндөр цалинтайд тооцогддог.
    Эдгээр мэргэжилтнүүд нь газрын хэвлий дэх ашигт малтмалыг илрүүлж, олборлох ажлыг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй, аюулгүй, үр ашигтай зохион байгуулахын зэрэгцээ байгаль орчинд үзүүлэх сөрөг нөлөөллийг хянах, бууруулах чухал үүргийг хүлээдэг. Түүнчлэн энэ салбар нь асар их хөрөнгө оруулалт, олон улсын хамтын ажиллагаа шаарддаг онцлогтой тул инженерүүд, техникийн зөвлөхүүд нь зөвхөн өндөр мэргэжлийн чадвараар зогсохгүй олон улсын стандартыг мөрдөх, технологийн шинэчлэлд түрүүлж хөл нийлүүлэх шаардлагатай байдаг бөгөөд ингэснээр тэдний хөдөлмөрийн үнэ цэнэ нэмэгдэж, өндөр цалин, давуу нөхцлөөр үнэлэгдэх шалтгаан болдог.

    5. Гадаад хэл дээр тулгуурласан ажил

    Гадаад хэлний өндөр мэдлэг шаардсан ажил мэргэжлүүд нь өнөө үед олон улсын харилцаа, хамтын ажиллагаа эрчимтэй хөгжиж буй энэ цаг үед онцгой үнэ цэнтэйд тооцогдох болсон бөгөөд хэлний багш, орчуулагч, төслийн гадаад менежер, олон улсын худалдаа хариуцсан ажилтнууд нь хоёр орны хоорондын бизнес, боловсрол, соёлын солилцоог үр дүнтэй гүүрээр холбож өгдөг маш чухал үүрэгтэй хүмүүс юм. Англи, солонгос, япон, хятад хэл зэрэг олон улсад түгээмэл хэрэглэгддэг хэлнүүдийг өндөр төвшинд эзэмшсэнээр та зөвхөн эх орондоо төдийгүй, гадаадын байгууллагуудад ажиллаж, цалин хөлс, карьераа үлэмж ахиулах илүү их боломжийг өөртөө нээж өгдөг. Мөн олон улсын төслүүд дээр ажиллах, гадаад түншүүдтэй шууд харилцаж гэрээ хэлэлцээр хийх зэрэг ажлууд нь хэлний чадвартай мэргэжилтнүүдэд илүү тогтвортой, өндөр орлого олох боломжийг байнга бий болгож байдаг.

    Иимээс мэргэжил сонгоно гэдэг бол зүгээр нэг өнөөдрийн хэрэгцээнд тулгуурлах бус, ирээдүйд өөрийгөө хаана, ямар түвшинд, хэрхэн ажиллаж байхыг төсөөлөн урт хугацааны зорилгоо тодорхойлох хамгийн том алхам билээ.
    Өнөөдөр дэлхий даяар болон Монголд өндөр цалинтайд тооцогддог чиглэлүүд бүгд ирээдүйд ч үнэ цэнээ алдахгүй, өсөн нэмэгдэх хандлагатай учраас ур чадвараа тасралтгүй хөгжүүлэхэд хэзээ ч оройтохгүй гэдгийг санаарай. Хэрэв та яг одоо өөртөө тохирсон, илүү өндөр орлого, илүү том боломжуудыг хайж байгаа бол олон улсын болон дотоодын шилдэг ажлын байр, карьер хөгжүүлэх саналуудыг нэг дороос харах боломжийг lambda.global-оос хайгаарай. Тэнд таны ирээдүй нээлттэй байх ч юм билүү!

  • Туршилтын хугацаанд ажилтны эрх ямар байдаг вэ?

    Туршилтын хугацаанд ажилтны эрх ямар байдаг вэ?

    Ажилд шинээр орсон хүн бүр тодорхой хугацаанд “туршилтын хугацаанд” ажиллах нөхцөлтэй тулгардаг. Гэвч энэ хугацаа нь ажил олгогчийн хувьд ажилтныг “аль болох амархан халж болох” үе биш бөгөөд, хууль ёсны хүрээнд тодорхой эрх, хамгаалалттай үе гэдгийг олон хүн мэддэггүй. Зарим байгууллага энэ ойлголтыг буруугаар ашиглаж, ажилтанд шударга бус хандлага, хөдөлмөрийн нөхцөлийн зөрчил гаргах нь ч бий.

    Тиймээс “туршилтын хугацаа” гэж чухам юу болох, энэ үед ажилтны ямар эрх зүйн хамгаалалт үйлчилдэг талаар мэдэж байх нь тун чухал юм.

    Туршилтын хугацаа гэж юу вэ?

    Монгол Улсын Хөдөлмөрийн тухай хуулийн дагуу:

    Туршилтын хугацаа нь 3 сар хүртэл үргэлжилж болох бөгөөд тухайн хугацаанд ажил олгогч ажилтны мэргэжлийн ур чадвар, хандлагыг үнэлж, тохиромжтой эсэхийг дүгнэдэг үе юм.

    Гэхдээ энэ нь ажилтныг “цаанаасаа сул эрхтэй, ямар ч хамгаалалтгүй” гэсэн үг биш. Туршилтын хугацаа ч гэсэн норм дүрмийн дагуу хөдөлмөрийн гэрээ байгуулсан тохиолдол тул, ажилтанд дараах үндсэн эрх үйлчилдэг:

    Туршилтын хугацаанд ажилтны эдлэх эрхүүд

    • Цалин, шимтгэл, ажлын цагийн хувьд бусад ажилтантай адил эрхтэй
      – Ялгаварлан гадуурхах, цалинг багасгах, илүү ачаалал өгөх ёсгүй
    • Нийгмийн даатгалд бүртгэгдэнэ
      – Нэг өдрөөс эхлэн ажилласан бол НДШ, ЭМД хуулиар зохицуулагддаг
    • Гэнэтийн халалт хууль бус
      – Ажил олгогч ямар нэгэн шалтгаангүйгээр ажилтныг ажлаас халж болохгүй.
      – Хэрэв та ажиллах нөхцөл, ажлын байрны тодорхойлолтгүй байсан бол буруутай тал нь ажил олгогч байж болдог
    •  Гэрээ цуцлах бол 3 хоногийн өмнө мэдэгдэх ёстой
      – Хуулиар аль аль тал 3 өдрийн өмнө мэдэгдэж, гэрээг цуцалж болно

    Анхаарах зүйлс

    Зарим ажил олгогч “туршилтын хугацаа шүү дээ” хэмээн:

    • Цалин өгөхгүй удах
    • Дур мэдэн ажлын ачаалал нэмэх
    • Амралт, өвчтэй үед цалин хасах
      гэх мэт хууль зөрчсөн үйлдэл гаргах нь байдаг. Энэ тохиолдолд хөдөлмөрийн гэрээ, хөдөлмөрийн дотоод журам, цалингийн тогтоол зэргийг шаардаж үзэх нь таны эрх юм.

    Туршилтын хугацааг өөрийн давуу тал болгох нь

    Ихэнх байгууллагын хувьд туршилтын хугацаа 1–3 сарын хооронд үргэлжилдэг бөгөөд энэ хугацаа нь ажилтны ур чадвар, хандлагыг илүү өргөн хүрээнд харуулах чухал үе болдог.
    Тиймээс энэ хугацааг зөв төлөвлөж ашиглавал, ажилд тогтмол үлдэх боломжоо бататгахаас гадна өөрийгөө хөгжүүлэх чухал шат болгож болно.

    Зөвлөгөө:
    Туршилтын хугацааг үр дүнтэй даван туулахын тулд хамгийн түрүүнд хийх ёстой зүйл бол ажлын байрны тодорхойлолтоо сайтар унших юм. Ямар ажлыг яг ямар аргаар, хэнтэй хамтран гүйцэтгэх ёстой вэ гэдгээ ойлгосноор байгууллагын хүлээлтийг илүү бодитой удирдаж чадна. Мөн тодорхойгүй зүйл гарсан үед асуулт асуухаас бүү санаа зов. Суралцах хандлага, мэдэхийг хүссэн идэвхтэй байдал нь ихэнх тохиолдолд туршилтын хугацаанд эерэг оноо нэмдэг.

    Цаашлаад энэхүү богино хугацааг төлөвлөлттэй өнгөрөөх нь чухал. Жишээлбэл, долоо хоног бүр өөрийгөө үнэлж, юунд ахиц гаргасан, ямар тал дээр ажиллах хэрэгтэй вэ гэдгээ богино тэмдэглэлээр хөтлөн тэмдэглээрэй. Энэ нь таны өөрийгөө удирдах чадварыг илтгэхээс гадна хөгжлийн замналыг тодорхой харагдуулна.

    Мөн зөвхөн ажлын гүйцэтгэл дээр биш, багийн гишүүд болон удирдлагатайгаа эерэг харилцаа тогтоох тал дээр анхаараарай. Эерэг хандлага, хамт олонтой уялдах чадвар нь зөвхөн таны мэргэжлийн биш, хүний чанарыг ч үнэлэх хэмжүүр болдог. Эцэст нь, бага ч гэсэн санаачилга гаргахыг зорь. Шинэ санаа, илүү үр дүнтэй арга барил санал болгох нь анхлан орсон хүний хувьд болгоомжтой алхам мэт санагдаж болох ч нөгөө талаараа энэ нь удирдлагуудад таны оролцоо, үнэ цэнийг мэдрүүлэх эерэг нөлөөтэй алхам болдог.Хэрвээ та тухайн хугацаанд зөв хандлага, үр дүнтэй ажиллаж чадвал цаашид цалинг нэмэгдүүлэх, шинэ боломж санал болгох, илүү хариуцлагатай албан тушаалд дэвших зэрэг эерэг өөрчлөлтүүдийг хурдасгах суурийг тавьж чадна.

    Ажилд орсон эхний саруудад бид ихэвчлэн “даруухан байх ёстой” гэж өөрийгөө хэт даруусгаж, эрхээ нэхэж чаддаггүй. Гэвч ажилтан гэдэг бол гэрээний үндсэн дээр ажиллаж буй хууль ёсны хөдөлмөр эрхлэгч юм. Тиймээс туршилтын хугацаанд ч өөрийгөө хамгаалж, шударга нөхцөлд ажиллах эрхтэй гэдгээ мартаж болохгүй. Хэрвээ танд дээрх зөвлөмж тус болсон бол lambda.global-аар зочилж бидэнтэй нэгдсэнээр өөрт тохирох ажлын орчныг хэрхэн сонгох талаар карьер зөвлөгөө авч өөрт тохирох ажлаа олоорой.

  • Карьерийн өсөлтөд networking (сүлжээ) ямар чухал нөлөөтэй вэ?

    Карьерийн өсөлтөд networking (сүлжээ) ямар чухал нөлөөтэй вэ?

    Карьерын замнал гэдэг дан ганц диплом, туршлагаар хэмжигдэхээ больсон цаг. Орчин үеийн хөдөлмөрийн зах зээлд хүмүүстэй хэрхэн харилцаж, сүлжээ үүсгэж, өөрийгөө хэрхэн зөвөөр илэрхийлж байна вэ гэдэг нь карьерын хөгжилд онцгой нөлөө үзүүлдэг болсон.

    Үүнтэй уялдан мэргэжлийн хүрээнд түгээмэл хэрэглэгддэг нэг арга бол “coffee chat” буюу албан бус уулзалт юм.
    Энэ нь танилтайгаа кофе уухтай адил биш, харин мэргэжлийн түвшинд шинэ харилцаа үүсгэж, ойлголт, боломжоо тэлэх зорилготой уулзалт юм. Зөв зохион байгуулж чадвал coffee chat нь таны карьерын замд шинэ хаалга нээж, ирээдүйд эргэлт гаргах ч хүчин зүйл болж чадна.

    Coffee chat гэж юу вэ?

    Coffee chat гэдэг нь ихэвчлэн 1:1 уулзалт хэлбэртэй, албан ёсны ярилцлага гэхээсээ илүү чөлөөтэй, найрсаг уур амьсгалд явагддаг мэргэжлийн уулзалт юм. Энэ нь тухайн хүний ажилладаг салбар, байгууллагын соёл, карьерын туршлагын талаар бодит мэдээлэл авч, танилын хүрээгээ тэлэх зорилготой байдаг.

    Жишээлбэл, та тодорхой нэг компанийн сонирхсон албан тушаалд өргөдөл өгөхөөр зэхэж байгаа бол, тус байгууллагад ажилладаг хүнийг coffee chat-д урих замаар дотоод соёл, ажлын орчин, багийн уур амьсгал, карьер өсөлтийн чиг хандлага зэрэг мэдээллийг илүү шууд, амьд байдлаар олж мэдэх боломжтой.

    Яагаад карьерт тань чухал нөлөөтэй вэ?

    Өнөө үед ажил олгогчид зөвхөн CV дээрх бичигдсэн туршлагаас гадна тухайн хүний харилцааны чадвар, салбарын ойлголт, сүлжээний чанар-ыг ч хардаг болсон.

    Иймд coffee chat хийх нь:
    1. Шинэ сүлжээ бий болгоно- Тухайн салбарын туршлагатай хүмүүсээс шууд мэдлэг, зөвлөгөө авах боломж
    2. Карьерын боломж тэлнэ-  Зарим ажлын байр албан ёсоор бидний мэдэх ажлын байр зарладаг сайтууд дээр зарлагддаггүй (hidden job market) — харин сүлжээгээр дамжуулан мэдэх боломжтой
    3. Бодит мэдээлэл авна- Компанийн бодит орчин, зах зээлийн чиг хандлага, ямар ур чадвар өндөр үнэлэгдэж байгаа талаар ойлголттой болно
    4. Өөрийгөө танилцуулах боломж- Таныг албан бус нөхцөлд харах, ирээдүйн хамтын ажиллагаанд тань сонирхол үүсгэх суурь тавигдана

    Тэгвэл яаж үр дүнтэй coffee chat хийх вэ?

    • Зорилгоо тодорхой болгох– Зүгээр л “уулзъя” гэхээс илүү ямар мэдээлэл авахыг хүсэж байна вэ гэдгээ урьдчилан тодорхойлох. Буруу арга ашигласнаас болоод нөгөө хүндээ таагүй сэтгэгдэл  төрүүлэх вий.
    • Бэлтгэлтэй очих– Уулзах хүнийхээ суурь боловсрол, ажлын туршлагыг (background) -ийг судалж, асуух асуултаа цэгцтэй бэлдэж очих
    • Харилцааны соёлыг баримтлах– Уулзалтын цагтаа хоцрохгүй байж цагт нь дуусгах, талархал илэрхийлэх, дараа нь follow-up мэйл илгээх
    • Үргэлжлүүлэн эргэх холбоотой байх– Зөвхөн нэг удаагийн уулзалтаар зогсолгүй, холбоогоо хадгалж, сонирхсон салбартаа идэвхтэй networking хийх

    Төгсгөлд нь coffee chat бол өдгөө хөдөлмөрийн зах зээлд карьерын өсөлт, хөгжлийн салшгүй хэсэг болсон тул зөв хандаж үр шимийг нь хүртэж чадвал та зөвхөн шинэ танилуудтай болохоос гадна бодит карьерын боломжууд-ыг нээх, өөрийгөө илүү сайн танилцуулах маш том давуу тал болж өгдөг.

    Хэрэв та одооноос карьериййн холбооныхоо (career network)  дараагийн алхмыг төлөвлөж эхэлмээр байвал lambda.global-ийн Career Path хуудас-аар орж, өөрт тохирсон чиглэлээ тодорхойлоод, networking-ээ төлөвлөж эхэлээрэй.

  • Цалингаа нэмүүлэх арга: Үнэлэмжээ өсгөх нь

    Цалингаа нэмүүлэх арга: Үнэлэмжээ өсгөх нь

    Бид өглөө бүр замын түгжрэлд бухимдан, ажилдаа яардаг ч бидний цөөнхөн нь л өөрийн хийж буй ажлынхаа үнэлэмжийн талаар бодитой яриа өрнүүлж чаддаг. Монголын ажлын зах зээл дээр олон хүн “дуугүй байвал дарга өөрөө мэдээд цалин нэмнэ биз” гэж итгэдэг ч, энэ хүлээлт нь орчин үеийн бодит байдал дээр төдийлөн биелдэггүй. Асуудал нь мөнгөнд бус — өөрийн үнэ цэнийг хэрхэн ойлгуулж, яаж тохиролцож чаддаг вэ гэдэгт л оршдог.

    Тохиролцоо хийх нь зүгээр нэг хүсэлт биш. Энэ бол бидэнд байж болох хамгийн чухал зөөлөн ур чадваруудын нэг болох хувь хүний хөгжил, харилцааны соёл, итгэлцэл дээр үндэслэсэн чадвар юм.

    Soft skill гэдэг бол чимээгүйхэн үнэлэгдэх хүч

    Тохиролцоо хийх чадвар буюу negotiation бол зөвхөн менежерүүд, борлуулалтын хүмүүсийн чадвар биш. Энэ бол ажилтан бүрт хэрэгтэй soft skill — зөөлөн чадвар юм. Өөрийгөө ухаалагаар илэрхийлэх, хийсэн ажлаа баримттай танилцуулах, нөгөө талын байр суурийг ойлгож зөв өнцгөөс харилцах ур чадвар — энэ бүхнийг бид өдөр тутамдаа хэрэгжүүлэх боломжтой.

    Бидний олонх нь “ажлаа л сайн хийж байвал үнэлэгдэнэ” гэж боддог. Гэвч өнөө цагт ажлаа сайн хийхээс гадна, хийсэн зүйлээ ойлгуулж чаддаг байх нь өөрөө амжилтын үндэс болж байна.

    Монголын орчинд тохиролцоо яаж өрнөдөг вэ?

    Манай ажил олгогчдын олонх нь тохиролцоо хийх соёлд бүрэн дасч амжаагүй байгаа ч, мэргэжлийн түвшинд өөрийн үүрэг, үр дүн, нэмэр оруулсан үнэ цэнээ харуулж ярьж чаддаг хүн итгэл төрүүлдэг. Хэзээ, хэрхэн, ямар өнгө аясаар ярих вэ гэдэг нь бүх зүйлийг тодорхойлно.

    Хамгийн тохиромжтой цаг нь:

    • Та шинэ төсөл амжилттай дуусгасаны дараа
    • Байгууллагын улирлын үр дүн сайнаар гарсан үед
    • Гүйцэтгэлийн үнэлгээ хийгдэх мөчид
    • Зарим байгууллагууд ажилд орсны дараа 1-3 сарын хугацаанг дадлагажих хугацаа гэж нэрлэдэг. Энэ хугацаанд та өөрийн үнэ цэнээ харуулж чадсан тохиолдолд цалингаа нэмүүлэх тохиролцоо хийж болдог.

    Энэ яриаг “мөнгө нэм” гэсэн хүсэлт бус, “миний хийсэн ажил ийм нөлөө үзүүлсэн” гэсэн бодит үнэлгээ дээр үндэслэсэн харилцан ойлголцлын яриа болгоорой.

    Цалин нэмэхээс илүү, хөгжих нөхцөлийг хамт ярилц

    Монголд байгууллагууд цалингийн боломжийг шууд нэмэхэд хязгаар байж болох ч, бусад нөхцөлийг тохирох боломж их байдаг. Та зөвхөн мөнгө бус дараах боломжийг ч мөн хамтад нь ярьж болно:

    • Илүү уян хатан цагийн хуваарь
    • Албан тушаалын өсөлт
    • Мэргэжлийн сургалт, хөгжлийн төлөвлөгөө
    • Нэмэлт амралтын хоног
    • Урамшуулал эсвэл бонус

    Хэрэв та тухайн байгууллагадаа олон жил ажииласан бол урамшуулал, нэмэлт бонус ч авах боломжтой. Жишээлбэл, Google 5 жил ажилласан хүмүүст бүтэн сарын цалинтай амралт өгдөг бол, Unilever гэх мэт байгууллагууд ажилтныхаа 10 жилийн ойнд дурсгалын тэмдэг, гадаад аяллын эрх, CEO-ийн талархлын захиа илгээдэг уламжлалтай. Amazon, Microsoft зэрэг байгууллагууд удаан ажилласан ажилтнуудаа магистрын сургалт эсвэл мэргэжлийн сертификат авахад дэмжлэг үзүүлдэг.

    Монголын байгууллагууд ч энэ жишгийг өөрийн онцлогт нийцүүлэн хэрэгжүүлж эхлэх боломжтой.
    Тухайлбал:

    • 5 жил ажилласан ажилтанд 1 долоо хоногийн цалинтай чөлөө,
    • удаан хугацааны гүйцэтгэлийн дараа сургалтын тэтгэлэг,
    • эсвэл гэр бүлийн амралтын эрх гэх мэт соёлын урамшуулал нь зөвхөн ажилтны сэтгэл ханамжийг нэмэгдүүлээд зогсохгүй, байгууллагын үнэт хүнийг тогтоон барих чухал хөрөнгө оруулалт болдог.

    Тохиролцоо гэдэг бол хоёр талын хэрэгцээ, боломжийг уялдуулах ухаан юм.

    Бидний үнэ цэнийг хэн үнэлэх вэ?

    Үнэндээ бид өөрсдийн дуу хоолойгоо гаргаж, ажил үүргийнхээ цаана байгаа үнэ цэнийг мэдрүүлэхгүй л бол хэн нэгэн шууд ирээд “Чи их сайн ажилласан, цалинг чинь нэмье” гэж хэлэхгүй л болов уу.

    Тиймээс бидэнд soft skill, өөрийн үнэ цэнийг хамгаалах харилцааны ур чадвар зайлшгүй хэрэгтэй. Энэ бол ирээдүйн карьерийн алхмуудын суурь. Энэ бол ажилтан байхаа зогсоож, өөрийгөө мэргэжилтэн гэж тодорхойлж эхлэх мөч юм.

    Lambda.global – Хувь хүний хөгжилд хөтлөх гарц

    Ийм soft skill-үүдийг нэг бүрчлэн зааж, хөгжүүлж, бодит жишээн дээр тулгуурлан дасгалжуулдаг орчин бол lambda.global юм. Энэхүү платформ нь монгол залуусын хувийн ур чадварыг хөгжүүлэхэд чиглэсэн, дэлхийн жишигт нийцсэн хөтөлбөр, аргачлалуудыг багтаасан байдаг.

    Хэрэв та “яаж зөв тохиролцоо хийж сурах вэ?”, “өөрийгөө хэрхэн үнэ цэнтэйгээр илэрхийлэх вэ?” гэдгээ тодорхой болгохыг хүсэж байвал lambda.global таны дараагийн алхам байж чадна.

    Энд зөвхөн мэдлэг биш — дадлага, дэмжлэг, урам зориг хамт байна.

    Тохиролцоо бол зоригийн хэрэг биш — ур чадварын хэрэг

    Өөрийнхөө төлөө дуугарах нь ичгүүр биш, харин ч итгэлтэй хүний шинж юм. Хүн бүрт тохиролцох чадвар заяагдаагүй байж болох ч, хүн бүр энэ чадварыг сурах боломжтой. Өөрийн үнэ цэнийг ойлгуулж чаддаг хүн л маргаашийн шийдвэр гаргагч, удирдагч байж чадна.

    Харин өнөөдөр эхний үгээ хэлж, өөрийнхөө төлөө алхам хийж сурах нь таны амжилтын эхлэл юм.

  • Ажилгүйдлийн тэтгэмж: Түр амсхийх үү, эсвэл дараагийн алхам уу?

    Ажилгүйдлийн тэтгэмж: Түр амсхийх үү, эсвэл дараагийн алхам уу?

    Ажилгүй болсон тэр мөчид олон хүний толгойд “Одоо яах вэ?” гэсэн бодол хамгийн түрүүнд орж ирдэг. Үнэндээ энэ асуулт зөвхөн санхүүгийн асуудлаар хязгаарлагдахгүй. Хүн бүр өөрийн амьдралын дараагийн шат руу шилжих үүдэнд ирж, цааш хэрхэн алхахаа тунгаах мөч юм.
    Гэхдээ энэ шилжилтийн үеийг зөв ашиглаж чадвал шинэ боломжийн эхлэл байж чадна. Монгол Улсад ажилгүйдлийн тэтгэмж гэж юу байдаг вэ, хэрхэн авах вэ, түүнийг яаж ухаалгаар ашиглах вэ гэдэгт энэ удаагийн нийтлэлээр хариу өгөхийг зорилоо.
    Хамгийн түрүүнд хүндрэлтэй санагддаг зүйл бол тогтмол орлогогүй болох. Гэхдээ энэ үеийг зөв төлөвлөвөл, бид дахин эхлэх алтан боломж болгож ч чадна.

    Яагаад энэ үе чухал вэ?

    Ажилгүй болсон үед ихэнх хүн сандарч, ойрын орлоготой ямар ч ажилд орохыг урьтал болгодог. Гэвч энэ шийдвэр таны ирээдүйн 1-2 жил, бүр цаашдын 5 жилийг тодорхойлох ч эрсдэлтэй. Тиймээс ажилгүйдлийн тэтгэмж бол зөвхөн санхүүгийн дэмжлэг биш — эргэн харах, дахин чиглэлээ тодорхойлох боломж.

    Тэтгэмж авах үеэрээ юу хийх вэ?

    • Өмнөх нийтлэлдээ дурдсанчлан, та өөрийгөө үнэлүүлэхийн тулд “түр алга болох” хэрэгтэй байж мэднэ.
    • Ажилгүй байх хугацаанд хийх чадамжтай ч гэсэн хүсээгүй ажлаас түр холдох нь дараагийн “үнэтэй алхам”-д хөтөлдөг.
    • Энэ үед карьерынхаа чиглэлийг шинээр тодорхойлох, эсвэл lambda.global гэх мэт платформ ашиглан зан төлөв, хэлний чадвар дээр суурилсан ажлын санал хүлээн авах бүрэн боломжтой.

    Ажилгүйдлийн тэтгэмж гэж юу вэ, хэрхэн авах вэ?

    Ажилгүйдлийн тэтгэмж гэдэг нь өмнө нь Нийгмийн даатгал төлж байсан иргэн ажилгүй болсон тохиолдолд төрөөс сар бүр өгдөг санхүүгийн дэмжлэг юм. Үүнийг авахын тулд тодорхой нөхцөлүүдийг хангах шаардлагатай.Ажилгүй болсон үед хүнд хамгийн эхэнд тулгардаг зүйл бол тогтмол орлогогүй болох явдал. Гэхдээ Монгол Улсад ажил хөдөлмөр эрхэлж байсан иргэн тодорхой нөхцөлүүдийг хангаж байвал Ажилгүйдлийн тэтгэмж авах эрхтэй.

    Тэгвэл яг ямар үед, ямар бичиг баримт бүрдүүлж, хаана хандаж, хэр хугацаанд, ямар хэмжээгээр тэтгэмж авах боломжтой вэ? Энэ бүгдийг шат дараатай тайлбарлая.

         1. Хэн авах эрхтэй вэ? Тавигдах шаардлага

    • Сүүлийн 24 сар болон түүнээс дээш хугацаанд Нийгмийн даатгалын шимтгэл төлсөн байх тэгэхдээ сүүлийн 9 сар тасралтгүй төлсөн байх
    • Хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний хэлтэст ажил хайгч иргэнээр бүртгүүлсэн байх
    • Эрүүл мэндээр хөдөлмөр эрхлэх бүрэн чадвартай байх

    Санамж: Хувиараа хөдөлмөр эрхлэгчид, нөхөрлөл, хоршооны гишүүд, фрилансерууд ч НДШ-ээ төлсөн байвал тэтгэмж авах боломжтой.

         2. Хаана хандах вэ?

    • Нийгмийн даатгалын хэлтэс (аймаг/дүүргийн түвшинд)
    • Хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний газар (таны оршин суугаа газрын дагуу)
      Хоёуланд нь хандаж, тус тусын бүртгэлд хамрагдах шаардлагатай байдаг.

        3. Ямар бичиг баримт бүрдүүлэх вэ?

    Бичиг баримт Хаанаас авах
    Иргэний үнэмлэх Өөрөө авчирна
    Нийгмийн даатгалын дэвтэр (эсвэл баталгаа) Хуучин ажил олгогч/НД
    Ажил олгогчоос олгосон ажлаас чөлөөлөгдсөн тухай албан бичиг
    ажлын гэрээний хамт    		 Ажил олгогчоос
    Өргөдөл (тусгай маягтаар бөглөнө) НД хэлтсээс авна
    Ажилгүйдлийн тэтгэмжийн маягт НД хэлтэс дээр бөглөнө

        4. Хэдий хэр хэмжээний тэтгэмж хэр хугацаанд авах вэ?

    Ажилгүй болохын өмнөх шимтгэл төлсөн сүүлийн дараалсан 9 сарын дундаж цалин, орлогоос дараах хувь, хэмжээгээр тооцож олгоно.

    • 5 хүртэл жил шимтгэл төлсөн бол 45% ийг 76 хоног
    • 5-10 хүртэл жил шимтгэл төлсөн бол 50% ийг 88 хоног
    • 10-15 жил төлсөн бол 60% ийг 100 хоног
    • 15 ба түүнээс дээш жил төлсөн бол 70%-иар 112 хоног тус тус бодож өгдөг.

        5. Тэтгэмжийн мөнгө хэрхэн ордог вэ?

    1. Та бүртгүүлж, бүх бичиг баримтаа өгсний дараа
    2. Хяналтын хугацаа: 7–10 ажлын өдөр
    3. Шийдвэр гарвал таны бүртгүүлсэн банкны данс руу мөнгө шилжинэ
    4. Тэтгэмжийг сард нэг удаа олгодог

        6. Тэтгэмж авч байх хугацаанд юуг анхаарах вэ?

    • Та ажил хайгчийн бүртгэлээс гараагүй байх
    • Хэрвээ ажилд орвол НД хэлтэст мэдэгдэнэ
    • Худлаа мэдүүлэг өгвөл тэтгэмж буцаан төлөх хариуцлага хүлээнэ
    • Сургалт, хөдөлмөр зуучлалд хамрагдахыг зоригтой зөвшөөр

    Ажилгүйдлийн тэтгэмж бол зүгээр нэг түр зуурын мөнгөн дэмжлэг биш — энэ бол өөрийгөө дахин нээх, шинэ зам руу шилжих бэлтгэлийн үе юм.

    Харамсалтай нь өнөөдөр маш олон залуус энэ боломжийг мэдэлгүй өнгөрүүлдэг. Ажлаасаа гарсан даруйдаа “орлогогүй боллоо” гэж сандран, түр зуурын ажилд орж, ирээдүйн үнэ цэнтэй боломжоо алддаг.

    Гэтэл үнэн хэрэгтээ:

    • Нийгмийн даатгалаа тогтмол төлсөн хүн бүр тэтгэмж авах эрхтэй
    • Тэр хугацаанд шинэ зүйл сурч, шинэ мэргэжил эзэмшиж, карьерын дараагийн шатанд бэлтгэх бүрэн боломжтой
    • lambda.global шиг платформ ашиглан өөрийн зан чанар, ур чадварт тохирсон шинэ ажил, шинэ замыг нээж болно

    Тиймээс та энэ үеийг зүгээр өнгөрөөх биш — өөртөө үнэнчээр, зорилготойгоор ашиглаарай.

    Бидний бэлтгэсэн карьерийн завсардалтай холбоотой нийтлэлийг уншихыг хүсвэл: Ажлын завсарлага авах нь айх зүйл биш, харин ч шинээр эхлэх боломж

    Эх бэлтгэл:
    Ажилгүйдлийн даатгалын сангаас тэтгэмж олгох журам
    Нийгмийн даатгалын ерөнхий газар
     ndportal