Lambda Blog

Tag: Ажил хайх сэтгэлзүй

  • Ажилд орох боломжоо бүү алдаарай: Ярилцлагад ингэж бэлд

    Ажилд орох боломжоо бүү алдаарай: Ярилцлагад ингэж бэлд

    Сүүлийн жилүүдэд Монгол Улсад хөдөлмөрийн зах зээлийн уян хатан байдал нэмэгдэж, ажлын шинэ боломжууд төрөл бүрээр үүсч байна. Монголын Статистикийн Хорооноос гаргасан 2025 оны тайланд дурдсанаар, нийт ажилгүй иргэдийн тоо өнгөрсөн оноос 12.7%-иар өссөн бол, хөдөлмөр эрхлэлтийн идэвхтэй байдал өндөр хэвээр хадгалагдаж буйг онцолсон байна. Энэ нь нэг талаас хөдөлмөрийн зах зээл өргөжиж, нөгөө талаас ажил горилогчдын хувьд өрсөлдөөн ихэсч байгааг харуулж байгаа юм.

    Тиймээс, ажил горилогч бүр зөвхөн CV, анкетаа илгээхээс гадна, ярилцлагын шатанд өөрийгөө хэрхэн үр дүнтэй, мэргэжлийн түвшинд харуулах нь карьерийн амжилтад чухал нөлөө үзүүлж байна. Ажлын ярилцлага бол таныг зөвхөн мэргэжлийн чадвараар биш, харилцааны ур чадвар, хувь хүний хандлага, байгууллагад хэрхэн нийцэх талаас үнэлдэг үе шат гэдгийг ойлгох хэрэгтэй.

    Хамгийн түрүүнд компанийнхаа талаар судалгаа хийх нь ажлын ярилцлагад бэлтгэх хамгийн чухал алхам болдог. Тухайн байгууллагын эрхэм зорилго, хөгжлийн чиглэл, бизнесийн салбар дахь байр суурь, сүүлийн үеийн төсөл хөтөлбөрүүдийг мэдэж байснаар та илүү бодит, оновчтой хариулт өгөх боломжтой болно. Үүнийг хийхдээ:

    • компанийн албан ёсны вэбсайт
    • сүүлийн үеийн хэвлэл мэдээллийн нийтлэлүүд,
    • LinkedIn зэрэг мэргэжлийн платформ дахь мэдээллийг ашиглах хэрэгтэй.

    Харин дараа нь ярилцлагадаа бэлтгэхдээ хамгийн түгээмэл асуугддаг асуултуудыг урьдчилан бодож, өөрийн хариултыг бэлдэх нь таныг ажилдаа хичнээн хариуцлага болоод сэтгэл гаргасаныг илтгэнэ. Жишээлбэл:

    • Өөрийгөө товчхон танилцуулна уу.
    • Яагаад энэ ажлыг хийхийг хүсч байна вэ?
    • Өмнө нь ажиллаж байсан туршлагаасаа хуваалцана уу.
    • Таны давуу тал болон сайжруулах шаардлагатай тал юу вэ?
    • Өөрийгөө ирээдүйд хэрхэн хөгжүүлнэ гэж харж байна вэ?

    Мөн итгэлтэй байдал, мэргэжлийн хандлага ажлын ярилцлагад маш өндөр үнэлэгддэг хүчин зүйлсийн нэг. Ажил олгогчдын дунд явуулсан судалгаагаар (Glassdoor Hiring Insights Report 2024) ажил горилогчийн өөрийгөө итгэлтэй илэрхийлж буй байдал, харилцааны чадвар нийт үнэлгээний 40%-ийг бүрдүүлдэг гэсэн үр дүн гарчээ. Иймд ярилцлагын өдөр цагтаа ирэх, мэргэжлийн хувцаслалтыг сонгох, хариултаа эерэг өнгө аястай хүргэх зэрэг нь жижиг мэт боловч томоохон сэтгэгдэл төрүүлдэг.

    Ярилцлагын үеэр ажил олгогч таны мэргэжлийн ур чадвар төдийгүй хэрхэн өөрийгөө илэрхийлдэг, хамт олны дунд зохицон ажиллах чадварыг өндөр үнэлдэг. Иймд lambda.global-ийн боловсруулсан зөвлөмж, сургалтууд таныг илүү үр дүнтэй бэлтгэхэд тусалж чадна. Хэрэв та ирэх ярилцлагадаа илүү итгэлтэй, сайн бэлтгэгдсэн байхын хүсч байвал манай сургалт, контентуудтай танилцаарай.

    Ярилцлагын төгсгөлд ажил олгогч “Танд асуух зүйл бий юу?” гэж асуух нь элбэг. Энэ үед тухайн ажлын байрны өдөр тутмын үйл ажиллагаа, багийн соёл, мэргэжлийн хөгжлийн боломжууд гэх мэт бодлоготой асуулт тавих нь таныг тухайн ажилд үнэхээр сонирхож буйг харуулна.

    Эцэст нь хэлэхэд, ярилцлага амжилттай болсон ч, болоогүй ч гэсэн тухайн туршлагаа эргэн харж дүгнэлт хийх нь зүйтэй. Ямар асуултад сайн хариулсан, юуг сайжруулах хэрэгтэй байсныг тэмдэглэн, дараагийн ярилцлагад илүү бэлтгэлтэй, туршлагатай оролцох боломжийг өөртөө бий болгоорой.

    Ажлын ярилцлага гэдэг бол зүгээр нэг даваа биш — таны карьерийн замыг нээх үнэтэй боломж юм. Зөв бэлтгэл, итгэлтэй хандлага таныг амжилт руу илүү ойртуулна гэдэгт итгээрэй.

    P.S. Энэхүү зөвлөгөөг lambda.global баг боловсруулав. Бид таны мэргэжлийн хөгжлийн замд хамтдаа урагшилж байх болно.

  • Карьер завсарлага авах нь айх зүйл биш, харин ч шинээр эхлэх боломж

    Карьер завсарлага авах нь айх зүйл биш, харин ч шинээр эхлэх боломж

    Монголд ажлаас гарна, эсвэл хэсэг хугацаанд “ажилгүй” байна гэдэг нь олон хүний хувьд айдас, ичиж нуух сэдэв шиг санагддаг. “Карьер тасалдах”, “gap гарах” гэдэг үгсийг бид ихэнхдээ сөрөг утгаар ойлгож, нийгмийн зүгээс ч “яасан бэ, ажлаасаа халагдчихсан юм уу?”, “ачааллаа дийлээгүй юм уу?” гэх мэт таамаглал, шүүмжлэл дагуулдаг.

    Гэхдээ дэлхийн карьерын чиг хандлага болон бидний амьдралын эрүүл төлөвшлийг харах өнцөг аль хэдийн өөрчлөгдсөн. Ажлаас түр завсарлах, салбар солих, эрүүл мэнд, амьдралын зорилгоор түр зогсолт хийх нь — ялагдал биш, харин ухамсартай шийдвэр бөгөөд шинэ эхлэлийн эхлэл байж болно. Ахлах сургуулиа төгссөн хүүхдүүд хүртэл жилийн завсарлага авч яг юу хиймээр байгаа дээрээ төвлөрч ирээдүйгээ тайван төлөвлөдөг.

    Бид яагаад ажлын завсарлага (career gap) авдаг вэ?

    • Сэтгэлзүйн ядаргаа (burnout)
    • Гэр бүлийн гэнэтийн асуудал, асаргаа
    • Гадаадад суралцах, амрах
    • Ажлаас халагдах, ажлын байрандаа сэтгэл ханамжгүй болох
    • Шинэ салбарт шилжих шийдвэр гаргах

    Танд чөлөө хэрэгтэй байсан. Та өөрийгөө хамгаалсан. Энэ бол буруу зүйл биш.

    Монголд карьер тасалдах нь яагаад айдас төрүүлэм зүйл вэ?

    • Нийгмийн шахалт: “Ажилгүй хүн гэж юу гэсэн үг вэ?”, “Нас чинь явж байхад…”
    • CV gap-д дүн тавьдаг зарим HR-ууд: “Сүүлд 6 сар ажил хийгээгүй байна?”
    • Өөрийгөө буруутгах хандлага: “Би тийм сайн ажилтан байсан бол өнөөдөр ингэж суугаагүй л байх…”Гэвч энэ хандлага аажмаар өөрчлөгдөж байна.

    2024 онд LinkedIn дэлхийн карьерын трендийг задлан тайлбарлахдаа “Career Break” гэдэг тусдаа салбар нэмсэн. Энэ нь карьерын завсарлагыг ичих биш, тайлбарлаж ойлголцох шаардлагатай зүйл гэдгийг хүлээн зөвшөөрсөн явдал юм.

    Завсарлага авахын эерэг талууд

    1. Сэтгэлзүйн эрүүл мэндийг сэргээдэг
      Өдөр бүр дутуу унтаж, дарамтад ажиллах нь хүнийг ажилтай хэр нь хийсэн ч утга учиргүй мэт мэдрэмж авч эхэлдэг. Завсарлага авах нь таны ачааллыг зохицуулах цорын ганц арга байж мэднэ.
    2. Шинээр сэтгэх, чиглэлээ эргэцүүлэх боломж
      Хүмүүс ихэвчлэн завсарлага авсны дараа л “Би энэ ажлыг анх яагаад хийдэг байлаа?”, “Юунд дуртай билээ?” гэж өөрийгөө шинээр нээдэг.
    3. Ажилдаа сэтгэлтэй буцаж ирдэг
      Хөдөлмөрөө үнэлүүлэхийн тулд заримдаа түр завсарлах хэрэгтэй болдог. Та буцаж ирэхдээ дөвийлгөсөн магтаал биш, харин бодит итгэл, шинэ урам зориг авч ирдэг.

    Хүний нөөцийн менежэрүүд удаан хугацаанд карьер тасалдахад хэрхэн хүлээж авдаг вэ?

    Хэрвээ та ажлын тасалдалаа нуух гэж оролдвол та буруутай мэт сэтгэгдэл төрүүлнэ. Харин үүний оронд дараах байдлаар хандах нь илүү эерэг:

    • CV дээрээ: “2023.08 – 2024.01 – Career Break (Сэтгэлзүйн эрүүл мэндээ дэмжих, өөрийн зорилгоо тодорхойлох хугацаа)”
    • Ярилцлага дээр: “Би тухайн үед ажлын ачаалал, хувийн амьдралын балансаа алдаж байлаа. Тиймээс тодорхой хугацаанд өөрийгөө дэмжиж, дараагийн алхмаа төлөвлөхөөр шийдсэн.”

    Хүний нөөцийн менежэрүүд “юу ч хийгээгүй” хүнийг бус, өөрийгөө таньж, суралцаж, эргэн ирэх зоригтой хүнийг илүү өндөр үнэлдэг болсон.

    Ажил хийгээгүй тасалдсан хугацаагаа эерэг түүх болгон хувиргах 3 алхам

    1. Завсарлага авсан шалтгаанаа ойлгож бич
      “Ядаргаа байсан”, “Буруу салбарт ажилласан”, “Сурах хэрэгтэй байсныг ойлгосон”

    2. Хамгийн их сурсан зүйлээ тодорхойл
      “Удирдлагын ур чадвар”, “Тайван байх арга”, “Сэтгэл зүйгээ хянах чадвар”

    3. Дараагийн алхамдаа ашиглах зорилгоо тодорхойл
      “Миний дараагийн ажил илүү уян хатан, баг дотор ил тод харилцаатай байх хэрэгтэй гэдгийг ойлгосон.”

    Эцэст нь…

    Карьер тасалдах нь амьдрал тасалдаж байна гэсэн үг биш.

    Энэ бол танд өөрийгөө эргээд харах боломж,
    Өөрөөсөө дахин асуух мөч:
    “Би яг юунд дуртай вэ?”
    “Би дараагийн 5 жилийг юу хийж өнгөрөөхийг хүсэж байна вэ?”

    Карьер гэдэг зам шулуун байдаггүй. Заримдаа бид замаасаа гарч байж л өөрийгөө олдог. Тиймээс карьерын завсарлага авч байгаа бол та үүнийгээ гэмшил биш — ялалтаар дүгнэх эрхтэй.

    Хэрвээ та одоогоор дараагийн алхмаа тодорхойлоогүй байгаа бол lambda.global -оор зочлоод, өөрт тохирсон ажлын байр, хөгжих боломжоо олж хараарай. Энэ удаа нухацтай бодож Lambda-тай хамт эхэлье.