Lambda Blog

Category: Хүний Нөөц

  • Ээлжийн амралтын мөнгөө хэрхэн бодуулах вэ?

    Ээлжийн амралтын мөнгөө хэрхэн бодуулах вэ?

    Амралт гэдэг бол зөвхөн амсхийх цаг биш, та бүтэн жилийн турш цаг наргүй хөдөлмөрлөсөн хөдөлмөрийнхөө үр шимийг бодитоор мэдрэх өдрүүд юм. Тиймээс та хөдөлмөрийн гэрээгээр баталгаажсан ээлжийн амралтын мөнгөө хэрхэн зөв тооцуулах, гарт авах ёстой дүнгээ хэрхэн зөв тооцоолж, авах талаар дэлгэрэнгүй мэдээллийг энэхүү нийтлэлээс  уншаарай.

    Ээлжийн амралтын эрх үүсэх нөхцөлөөс эхэлье.

    Монгол Улсын Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 99 дүгээр зүйлд зааснаар:

    • Ажилд орсноос хойш 6 сарын дараа ээлжийн амралт авах эрх үүснэ
    • Үндсэн амралтын хугацаа: Ажлын 15 өдөр
    • 18 нас хүрээгүй болон хөгжлийн бэрхшээлтэй ажилтанд: Ажлын 20 өдөр ажилласан бол ээжлийн амралт авах эрх үүснэ гэж заасан байдаг.

     Ээлжийн амралтын мөнгийг хэрхэн тооцох вэ?

    Ээлжийн амралтын цалинг тооцохдоо өмнө эдэлсэн ээлжийн амралтаас хойш ажилласан саруудын цалин хөлсний нийлбэрийг, тухайн саруудад ажилласан ажлын өдрийн нийлбэр тоонд хуваан ажлын нэг өдрийн дундаж цалин хөлсийг гаргаж, ээлжийн амралтын өдрөөр үржүүлж бодно. Ингээд бяцхаан тооцоолол хийцгээе. 

    Та сард 2,100,000 мянган төгрөгийн цалин авдаг гэж бодъё. Өмнөх ээлжийн амралтаас хойш 6 сарын дараа дараагийн ээлжийн амралтаа авах гэж байгаа бол:

    • Нийт цалин хөлс: 12,600,000 төгрөг (6 сар)
    • Ажилласан ажлын өдрийн тоо: 132 өдөр
    • Нэг өдрийн дундаж цалин хөлс: 12,125,000 ÷ 132 = 92,454 төгрөг
    • Ээлжийн амралтын өдрийн тоо: 15 өдөр
    • Ээлжийн амралтын мөнгө: 92,454 × 15 = 1,431,800 төгрөг

    Товчхон хэлбэл:
    Ажилласан өдрүүдийн тоо, цалингаа мэддэг байхад амралтын мөнгөө гаргахад амархан. Өдрийн дундаж цалингаа амралтын өдөртэй үржүүлэхэд л хангалттай.

    Татвар, шимтгэлүүдийн суутгал:

    Ээлжийн амралтын мөнгөнөөс дараах суутгалууд хийгдэнэ. Үүнд:

    • Нийгмийн даатгалын шимтгэл (НДШ)
    • Хувь хүний орлогын албан татвар (ХХОАТ)

    Гарт олгох мөнгөн дүн: Ээлжийн амралтын мөнгө- (НДШ+ХХОАТ)

    Ингээд танд хэрэгтэй ерөнхий  мэдээллээс гадна хэрэг болохуйц нэмэлт мэдээллийг багцлан хүргэж байна.

    Ээлжийн амралтын нэмэгдэл:

    Ажилласан жилээс хамаарч дараах нэмэгдлийг амралтад нэмж олгодог гэдгийг та мэдэх үү?

    Ажилласан жил Хэвийн нөхцөл (өдөр) Хүнд нөхцөл (өдөр)
    6–10 жил +3 +5
    11–15 жил +5 +7
    16–20 жил +7 +9
    21–25 жил +9 +12
    26–31 жил +11 +15
    32-с дээш +14 +18

    Хэсэгчлэн амрах боломж ч бий.

    • Амралтаа хэсэгчлэн эдлэх боломжтой буюу та ээлжийн амралтын 15 хоногийг 2 хувааж амарч болно гэсэн үг.
    • Гэхдээ нэг удаагийн амралт нь ажлын 10 өдрөөс багагүй байх ёстойг битгий мартаарай.

    Ажил олгогч амралтын мөнгийг хэзээ олгох вэ?

    Ажилтан амралтад гарахаас өмнө, амралтын мөнгийг бүрэн олгох үүрэгтэй. Хэрэв олгоогүй бол та Хөдөлмөрийн асуудал хариуцсан байгууллагад гомдол гаргах эрхтэй.

    Дүгнэлт

    • Ээлжийн амралтын мөнгө нь ажилтны хууль ёсны эрх бөгөөд тухайн ажилтны ажилласан хугацаа, цалин хөлс, амралтын өдрийн тоог үндэслэн тооцогдоно.
    • Татвар, шимтгэлүүдийг суутгасны дараа ажилтанд олгогдох гарт олгох дүн тодорхойлогдоно.
    • Ээлжийн амралтын мөнгийг амралтад гарахаас өмнө олгох ёстой бөгөөд хэрэв олгоогүй тохиолдолд холбогдох байгууллагад хандах эрхтэй.

    Ээлжийн амралтаа урьдчилан төлөвлөх нь таны болон багийн ажлыг хүндрэлгүй явуулахад тустай гэдгийг бүү мартаарай. Илүү олон сонирхолтой, танд хэрэгтэй нийтлэлийг https://lambda.global/blog  -оос уншаарай.

  • Их сургуулиа төгсөөд юу хийх вэ: Монголдоо ажиллах уу, гадаадад сурах уу?

    Их сургуулиа төгсөөд юу хийх вэ: Монголдоо ажиллах уу, гадаадад сурах уу?

    Их сургуулиа төгсөх мөч бол баяр баясгалантай атлаа бага зэрэг айдастай цаг үе. “Цаашдаа яг юу хийх вэ?” гэдэг асуулт хэний ч толгойд орж ирдэг. Нэг хэсэг нь ажил хийхээр шийдэж байхад, нөгөө хэсэг нь гадаадад сурахаар төлөвлөж эхэлдэг. Аль аль нь зөв зам. Гагцхүү таны зорилго, хүсэл, боломж бололцоотой хэр нийцэж байгааг л бодолцох хэрэгтэй.

    Монголдоо ажлын гараагаа эхлэх нь

    Хэрэв та хурдан бие даасан амьдрал эхлүүлж, практик туршлага олж авахыг хүсэж байгаа бол эх орондоо ажлын гараагаа эхлэх нь маш ухаалаг алхам юм. Энэ сонголт танд зөвхөн орлого авчирахаас гадна нийгмийн амьдралд идэвхтэй оролцох, өөрийн мэргэжлийн чиглэлээ бодитоор ойлгох боломжийг олгодог.

    1. Монголын хөдөлмөрийн зах зээлийн бодит байдал

    2025 онд Монгол Улсын хөдөлмөрийн зах зээлд 83,700 гаруй ажиллах хүчний эрэлт байгаа нь боловсон хүчний хэрэгцээ нэмэгдсээр байгааг харуулж байна. Энэ нь таны хувьд сайн мэдээ. Зөв стратегитай хандвал Монголд том боломжууд нээлттэй хэвээр байна.

    Одоогийн хамгийн эрэлттэй салбарууд бол уул уурхай, барилга, мэдээллийн технологи, дижитал маркетинг, боловсрол, төрийн үйлчилгээ, мөн олон улсын төсөл хөтөлбөрүүд юм. Та Lambda Global платформыг идэвхтэй ашиглаж, өөрийн сонирхсон салбараа судлаарай.

    2. Эхний ажилд хэт их хүлээлт бүү тавь

    21-23 насандаа төгссөн залуучуудын хувьд ажил амьдрал дөнгөж эхэлж байгаа гэдгийг санаарай. Эхний ажил тань заавал мөрөөдлийн ажил байх албагүй. Гэхдээ ямар ч ажил таныг өөр түвшинд гаргаж, ирээдүйн карьерын суурийг тавьдаг. Гол нь туршлага хуримтлуулж, ур чадвараа хөгжүүлж байх явдал юм.

    Ажил олгогчид зөвхөн дипломыг бус, бодит ур чадварыг чухалчилдаг болсон. Англи хэл, дижитал мэдлэг(Digital Literacy), багаар ажиллах чадвар, харилцааны ур чадвар, цагийн менежмент зэрэг нь таны том давуу тал болно.

    3. Хүрээлэлтэй бол

    Монголын зах зээл харьцангуй жижиг тул зөв хүмүүстэй холбогдож чадвал карьерынхаа эхний алхамд асар их давуу тал олж авна. Семинар, уулзалт, ажил олгогчдын арга хэмжээнд оролцож, өөрийгөө танилцуулах, мэргэжлийн холбоо тогтоох боломжийг бүү алдаарай. Онлайнаар ч зөвлөгөө авах, туршлагатай хүмүүстэй холбогдох нь карьерын тань эхний жилүүдэд маш их үр нөлөөтэй.

    4. Орчин үеийн ажлын хэлбэрүүдийг туршиж үз

    Монголд ажиллана гэдэг нь зөвхөн дотоодын байгууллагуудад ажиллах ёстой гэсэн үг биш. Олон залуус өнөөдөр гадаадын компаниудад зайнаас ажиллаж, гадаад валютаар орлого олж, олон улсын туршлага хуримтлуулж байна. Upwork, Fiverr, LinkedIn зэрэг платформуудыг судалж, фрийланс ажлын боломжуудыг эрэлхийлээрэй.

    Гадаадад суралцах нь

    Хэрвээ та өөрийгөө илүү сорьж, шинэ орчинд орж, мэргэжил дээшлүүлж, судалгаа шинжилгээ хийх дуртай, мөн олон улсын түвшинд ажиллах зорилготой бол гадаадад магистрт суралцах нь хамгийн зөв сонголт байж болно.

    1. Гадаадад сурахын үнэ цэнэ

    Гадаадад сурах нь олон давуу талтай үнэ цэнтэй шийдвэр юм. Нэгдүгээрт, дэлхийн хэмжээний боловсрол эзэмших боломжтой бөгөөд энэ нь ирээдүйн ажил мэргэжлийн амжилтад томоохон нөлөө үзүүлдэг. Мөн хэлний чадвараа сайжруулж, олон улсын орчинд харилцах чадвар нэмэгдэнэ. Үүнээс гадна олон улсын ажил, тэтгэлэг, визний төрөл бүрийн боломжууд нээгдэж, карьераа олон улсын төвшинд хөгжүүлэх нөхцөл бүрдэнэ. Гадаадад суралцсанаар шинэ найз нөхөдтэй болж, мэргэжлийн өргөн хүрээний сүлжээ үүсгэх нь ч бас чухал давуу тал юм.

    2. Монголчуудад тохиромжтой орнууд

    • Өмнөд Солонгос – Тэтгэлэг элбэг, соёл ойр, сурангаа ажиллах боломж
    • Япон – Инженер, бизнес, технологийн чиглэлээр хүчтэй
    • Герман – Үнэгүй, чанартай боловсрол, өөр соёлд суралцах боломж
    • АНУ, Канад, Их Британи – Шилдэг боловсрол, төгсөөд ажиллах боломж
    • Австрали – Оюутнуудад ээлтэй, ажлын боломж их

    3. Ирээдүйн зорилгоо тодорхой болго

    Гадаадад суралцах нь өөртөө болон боловсролдоо хийж буй чухал хөрөнгө оруулалт. Гэвч төгссөний дараа дахин нэг том шийдвэртэй тулгарна — үлдэх үү, буцах уу?

    Урт хугацаанд гадаадад амьдарсны дараа таны үзэл бодол, амьдралын хэв маяг өөрчлөгдсөн байдаг. Хэрэв зорилгоо тодорхойлоогүй бол үлдэх, буцах хоёрын хооронд эргэлзэж, сэтгэлзүйн хувьд гацсан мэдрэмж төрж болзошгүй.

    Аль ч сонголт нь зөв байж болно. Гол нь зорилгоо тодорхой болгосноор та илүү тайван, сэтгэл хангалуун амьдарч цаг хугацаа хэмнэх боломжтой.

    Хосолсон стратеги: Хоёр замыг нэгтгэх боломж

    Хэрэв та аль замыг нь сонгохоо мэдэхгүй байгаа бол, заавал яарах хэрэггүй. Та залуу, цаг хугацаа танд бий. Эхлээд 1-2 жил Монголдоо ажиллаж, практик туршлага олж авч, санхүүгийн боломжоо бэлтгэсний дараа гадаадад суралцах замыг сонгож болно. Эсвэл гадаадад суралцах хугацаандаа ажиллан туршлагаа давхар олж авах ч боломжтой. Амжилттай хүмүүс ихэвчлэн нэг шулуун замаар явдаггүй. Тэд нөхцөл байдалдаа тохируулан уян хатан, алсыг харсан шийдвэр гаргасаар зорилгодоо хүрдэг. Гол нь өөрийн зорилго, үнэт зүйлдээ үнэнч байж, боломжуудыг эрэлхийлэх явдал.

     Эцэст нь

    Шинэ төгсөгч бүрийн зам өөр. Монголдоо үлдэх үү, гадаадад сурах уу гэдэг нь зөв буруу сонголтын асуудал биш — таны зорилго, нөхцөл байдал, үнэт зүйлээс л хамаарна.

    Хаана ч амьдрах боломж бий. Улс орнууд хөгжлөөрөө ялгаатай байж болох ч гадаадад байлаа гээд илүү жаргалтай байна гэсэн баталгаа байхгүй. Сэтгэл хангалуун байх эсэх нь таны зан чанар, ертөнцийг үзэх үзэл, тухайн орчинтой хэр нийцэхээс шалтгаална.

    Тиймээс аль ч замыг “зөв” эсвэл “буруу” гэж хэт шүүх хэрэггүй. Энэ бол таны л аялал.

    🎯 Дараагийн алхмаа тодорхойлоход тусламж хэрэгтэй байна уу?
    Lambda Global -оос та хамгийн орчин үеийн өндөр цалинтай ажлыг олох боломжтой.

  • Ажилтнаа үнэлдэггүй байгууллагын нийтлэг шинж

    Ажилтнаа үнэлдэггүй байгууллагын нийтлэг шинж

    Бүтээмжтэй ажиллана гэдэг тухайн ажилтны сэтгэл зүйн эрүүл мэндтэй шууд холбоотой байдаг. Тэгэхээр ажил хайж буй талентуудын хувьд хамгийн чухал асуулт бол “Би энэ газар үнэлэгдэх үү?” гэдэг асуулт байх ёстой юм. Харин хэрхэн үнэлэгдэх тухайд цалин цорын ганц шалгуур нь биш бөгөөд Миний чадвар, оролцоо үнэлэгдэж байна уу? Би сонсогдож байна уу? Намайг хүндэлж байна уу? гэдэг л бодит байдалд ажилтны сэтгэл ханамжийг тодорхойлдог билээ.

    Харамсалтай нь, зарим байгууллага эдгээр асуултад эерэгээр хариулж чадахгүй хэвээр байна.Тиймээс та дараах шинжүүдийг анзаарч, ирээдүйн ажил олгогчоо ухаалгаар зөв сонгоорой.

    Ажлын зар нь бүдэг бадаг, мэдээлэл дутмаг байдаг

    Та “Цалин тохиролцоно” гэдэг үгтэй байнга таардаг уу? “Карьер өсөлттэй” гэж биччихээд яг юу гэсэн үг болохыг нь танд тайлбарлахгүй байна уу? Энэ бол тухайн байгууллагын ил тод байдал сул, ажилтнаа татах биш, зүгээр л цоорхой нөхөх ажилтан хайж буй дохио гэдгийг санаарай.

    Ярилцлагад орох үед та хүндлэгдэж байгаа эсэх?

    Та цагтаа очсон ч тэд 20 минут хүлээлгэдэг үү? Таны ур чадварыг сонирхохоос илүү, өмнөх ажлаасаа яагаад гарсныг, хувийн амьдрал, илүү цагаар ажиллах боломжтой эсэх төдийгүй цалингийн түүхийг чинь илүү асууж байна уу? Хэрвээ ярилцлагын эхний 10 минутад танд таатай мэдрэмж төрөөгүй бол энэ бол ирээдүйн харилцааны эхлэл л гэсэн үг.

    Цалингийн мэдээлэл тодорхой бус, өндөр амлалттай

    “Хөдөлмөрийг тань үнэлнэ ээ, даанч эхлээд үр дүн үзүүлээрэй, өөрийгөө харуулаарай” гэж байна уу?”, “Цалин бага ч гэсэн баг гайхалтай” гэж тайвшруулж байна уу? Хэрвээ амлалт нь бодит баримтаар баталгаажаагүй, харин үгээр аргадсан мэт бол цаана нь тогтсон үнэлгээний тогтолцоо байхгүй гэж ойлгоход буруудахгүй.

    Илүү цаг бол дүрэм, харин урамшуулал бол аз 

    Хааяа та ажлын байрнаасаа 21:00 цагт гарч, зарим өдөр үдийн цай ч уух завгүй байдаг уу? Илүү цагаа бүртгүүлж, мөн хуулийн дагуу нэмэгдэл хөлсөө тогтмол авч чаддаггүй юу? Энэ бол ажилтны цаг хугацааг хүндэтгэхгүй байгаагийн шууд илрэл юм. Ажил гэдэг бол амьдралын нэг хэсэг болохоос бүхэлдээ биш билээ.

    Багийн уур амьсгал хүйтэн бас урам зориггүй

    Ажлын эхний өдөртөө хүмүүсийн харцнаас та “Бүү найдаарай” гэж байгаа мэт дохио уншиж байсан уу? Асуух зүйлээ асуухаар очиход “надаас л биш шүү” гэж байгаа мэт мэдрэмж өгдөг үү? Удирдлага нь хэт төвлөрсөн, ажилтнууд хоорондоо үл ойлголцсон байдалтай, байгууллагын соёл байхгүй бол тогтвортой карьерын хөрс биш байх нь. 

    Карьер өсөлт зөвхөн “захиралдаа таалагдвал” гэдэг нөхцөлтэй

    Сургалт, мэргэжлийн хөгжлийн тухай яриа тэр бүр гардаггүй, шинэ санаа гаргасан ч “наадхыг чинь захирал л шийдэх байх” гээд зогсдог уу? Ур чадварын хөгжил, мэргэжлийн өсөлт нь жинхэнэ сайн ажил олгогчийн хариуцлага байдаг. Харин нэг хүний дураар карьер тогтоогдож байвал та ирээдүйд өсөж чадахгүй билээ.

    Ажилтнууд тогтдоггүй, байнга солигддог 

    Ажлын зар сар бүр харагддаг уу? Та хамт олонтойгоо анх танилцах үеэр “өнгөрсөн сард л ирсэн” гэсэн хүмүүс их байсан уу? Энэ нь тухайн байгууллагын ажилтны тогтвор суурьшлын бодлого тааруу, ажлын нөхцөл хүнд эсвэл уур амьсгал ”токсик”, сөрөг хандлагаараа ажилчдаа түлхдэгийг илтгэж байгаа юм.

    Та ийм орчинд ажиллаж байна уу?

    Эсвэл ийм газрыг сонгох гэж байгаа юм биш биз? Ирээдүйгээ үнэлдэг бол өөрийнхөө төлөө эдгээрээс зайлсхийгээрэй.

    Таны хөдөлмөр болон цаг хугацаа хамгийн үнэ цэнтэй зүйл.

    Харин та өөрийгөө хэрхэн үнэлж байна вэ?

    Бид бүгд л тогтмол орлоготой, сурсан зүйлтэй, эрч хүчтэй, идэвхтэй бас жаргалтай амьдрахын тулд өдөр бүр ажилладаг. Ийм учраас ажил нь таныг мохоох биш, харин дэмжиж, урам зориг өгдөг газар байх ёстой. Хэрвээ таны ирээдүйн болон одоогийн ажлын байранд эдгээр шинжүүд давамгайлж байгаа бол дахин бодоорой. Хүндлэлгүй газар хөдөлмөр цэцэглэдэггүй. Тиймээс та л өөрийгөө хайрлаж чадвал эргэн тойрны дотнын хүмүүс тань ч илүү жаргалтай байх болно.  

    Ийм учраас талент та ажлын ярилцлагын өмнө тухайн байгууллагын сошиал хуудсыг шалгаж, ажилтны сэтгэгдлийг Facebook пост, группуудээс боломжоороо хайх хэрэгтэй. Ярилцлагын үеэр “Компанийн карьер хөгжлийн бодлого юу вэ?” гэх мэт асуух асуултуудыг урьдчилан бэлдэхийг мөн зөвлөж байна.

    Илүү олон ажилд орох зөвлөгөө, ярилцлагад бэлтгэх арга, карьер хөгжүүлэлтийн мэдээллийг манай LAMBDA платформоос аваарай! 

    Холбоотой нийтлэл унших бол: Зан төлөвтэйгээ таарах карьерын орчинг хэрхэн сонгох вэ?

  • Цалингаа нэмүүлэх арга: Үнэлэмжээ өсгөх нь

    Цалингаа нэмүүлэх арга: Үнэлэмжээ өсгөх нь

    Бид өглөө бүр замын түгжрэлд бухимдан, ажилдаа яардаг ч бидний цөөнхөн нь л өөрийн хийж буй ажлынхаа үнэлэмжийн талаар бодитой яриа өрнүүлж чаддаг. Монголын ажлын зах зээл дээр олон хүн “дуугүй байвал дарга өөрөө мэдээд цалин нэмнэ биз” гэж итгэдэг ч, энэ хүлээлт нь орчин үеийн бодит байдал дээр төдийлөн биелдэггүй. Асуудал нь мөнгөнд бус — өөрийн үнэ цэнийг хэрхэн ойлгуулж, яаж тохиролцож чаддаг вэ гэдэгт л оршдог.

    Тохиролцоо хийх нь зүгээр нэг хүсэлт биш. Энэ бол бидэнд байж болох хамгийн чухал зөөлөн ур чадваруудын нэг болох хувь хүний хөгжил, харилцааны соёл, итгэлцэл дээр үндэслэсэн чадвар юм.

    Soft skill гэдэг бол чимээгүйхэн үнэлэгдэх хүч

    Тохиролцоо хийх чадвар буюу negotiation бол зөвхөн менежерүүд, борлуулалтын хүмүүсийн чадвар биш. Энэ бол ажилтан бүрт хэрэгтэй soft skill — зөөлөн чадвар юм. Өөрийгөө ухаалагаар илэрхийлэх, хийсэн ажлаа баримттай танилцуулах, нөгөө талын байр суурийг ойлгож зөв өнцгөөс харилцах ур чадвар — энэ бүхнийг бид өдөр тутамдаа хэрэгжүүлэх боломжтой.

    Бидний олонх нь “ажлаа л сайн хийж байвал үнэлэгдэнэ” гэж боддог. Гэвч өнөө цагт ажлаа сайн хийхээс гадна, хийсэн зүйлээ ойлгуулж чаддаг байх нь өөрөө амжилтын үндэс болж байна.

    Монголын орчинд тохиролцоо яаж өрнөдөг вэ?

    Манай ажил олгогчдын олонх нь тохиролцоо хийх соёлд бүрэн дасч амжаагүй байгаа ч, мэргэжлийн түвшинд өөрийн үүрэг, үр дүн, нэмэр оруулсан үнэ цэнээ харуулж ярьж чаддаг хүн итгэл төрүүлдэг. Хэзээ, хэрхэн, ямар өнгө аясаар ярих вэ гэдэг нь бүх зүйлийг тодорхойлно.

    Хамгийн тохиромжтой цаг нь:

    • Та шинэ төсөл амжилттай дуусгасаны дараа
    • Байгууллагын улирлын үр дүн сайнаар гарсан үед
    • Гүйцэтгэлийн үнэлгээ хийгдэх мөчид
    • Зарим байгууллагууд ажилд орсны дараа 1-3 сарын хугацаанг дадлагажих хугацаа гэж нэрлэдэг. Энэ хугацаанд та өөрийн үнэ цэнээ харуулж чадсан тохиолдолд цалингаа нэмүүлэх тохиролцоо хийж болдог.

    Энэ яриаг “мөнгө нэм” гэсэн хүсэлт бус, “миний хийсэн ажил ийм нөлөө үзүүлсэн” гэсэн бодит үнэлгээ дээр үндэслэсэн харилцан ойлголцлын яриа болгоорой.

    Цалин нэмэхээс илүү, хөгжих нөхцөлийг хамт ярилц

    Монголд байгууллагууд цалингийн боломжийг шууд нэмэхэд хязгаар байж болох ч, бусад нөхцөлийг тохирох боломж их байдаг. Та зөвхөн мөнгө бус дараах боломжийг ч мөн хамтад нь ярьж болно:

    • Илүү уян хатан цагийн хуваарь
    • Албан тушаалын өсөлт
    • Мэргэжлийн сургалт, хөгжлийн төлөвлөгөө
    • Нэмэлт амралтын хоног
    • Урамшуулал эсвэл бонус

    Хэрэв та тухайн байгууллагадаа олон жил ажииласан бол урамшуулал, нэмэлт бонус ч авах боломжтой. Жишээлбэл, Google 5 жил ажилласан хүмүүст бүтэн сарын цалинтай амралт өгдөг бол, Unilever гэх мэт байгууллагууд ажилтныхаа 10 жилийн ойнд дурсгалын тэмдэг, гадаад аяллын эрх, CEO-ийн талархлын захиа илгээдэг уламжлалтай. Amazon, Microsoft зэрэг байгууллагууд удаан ажилласан ажилтнуудаа магистрын сургалт эсвэл мэргэжлийн сертификат авахад дэмжлэг үзүүлдэг.

    Монголын байгууллагууд ч энэ жишгийг өөрийн онцлогт нийцүүлэн хэрэгжүүлж эхлэх боломжтой.
    Тухайлбал:

    • 5 жил ажилласан ажилтанд 1 долоо хоногийн цалинтай чөлөө,
    • удаан хугацааны гүйцэтгэлийн дараа сургалтын тэтгэлэг,
    • эсвэл гэр бүлийн амралтын эрх гэх мэт соёлын урамшуулал нь зөвхөн ажилтны сэтгэл ханамжийг нэмэгдүүлээд зогсохгүй, байгууллагын үнэт хүнийг тогтоон барих чухал хөрөнгө оруулалт болдог.

    Тохиролцоо гэдэг бол хоёр талын хэрэгцээ, боломжийг уялдуулах ухаан юм.

    Бидний үнэ цэнийг хэн үнэлэх вэ?

    Үнэндээ бид өөрсдийн дуу хоолойгоо гаргаж, ажил үүргийнхээ цаана байгаа үнэ цэнийг мэдрүүлэхгүй л бол хэн нэгэн шууд ирээд “Чи их сайн ажилласан, цалинг чинь нэмье” гэж хэлэхгүй л болов уу.

    Тиймээс бидэнд soft skill, өөрийн үнэ цэнийг хамгаалах харилцааны ур чадвар зайлшгүй хэрэгтэй. Энэ бол ирээдүйн карьерийн алхмуудын суурь. Энэ бол ажилтан байхаа зогсоож, өөрийгөө мэргэжилтэн гэж тодорхойлж эхлэх мөч юм.

    Lambda.global – Хувь хүний хөгжилд хөтлөх гарц

    Ийм soft skill-үүдийг нэг бүрчлэн зааж, хөгжүүлж, бодит жишээн дээр тулгуурлан дасгалжуулдаг орчин бол lambda.global юм. Энэхүү платформ нь монгол залуусын хувийн ур чадварыг хөгжүүлэхэд чиглэсэн, дэлхийн жишигт нийцсэн хөтөлбөр, аргачлалуудыг багтаасан байдаг.

    Хэрэв та “яаж зөв тохиролцоо хийж сурах вэ?”, “өөрийгөө хэрхэн үнэ цэнтэйгээр илэрхийлэх вэ?” гэдгээ тодорхой болгохыг хүсэж байвал lambda.global таны дараагийн алхам байж чадна.

    Энд зөвхөн мэдлэг биш — дадлага, дэмжлэг, урам зориг хамт байна.

    Тохиролцоо бол зоригийн хэрэг биш — ур чадварын хэрэг

    Өөрийнхөө төлөө дуугарах нь ичгүүр биш, харин ч итгэлтэй хүний шинж юм. Хүн бүрт тохиролцох чадвар заяагдаагүй байж болох ч, хүн бүр энэ чадварыг сурах боломжтой. Өөрийн үнэ цэнийг ойлгуулж чаддаг хүн л маргаашийн шийдвэр гаргагч, удирдагч байж чадна.

    Харин өнөөдөр эхний үгээ хэлж, өөрийнхөө төлөө алхам хийж сурах нь таны амжилтын эхлэл юм.

  • Ажлаасаа хэрхэн зөв гарах вэ?

    Ажлаасаа хэрхэн зөв гарах вэ?

    Өөр ажилд орж, шинэ сорилтод хүч үзэх гэж байна уу? Эсвэл илүү өндөр цалин, ирээдүйтэй санал ирээд ажиллах орчноо солих бодол төрсөн үү? Аль н ч байсан энэ шийдвэрээ удирдлагадаа хэрхэн яаж хэлэхээ мэдэхгүй, эргэлзэж байна уу?

    Хэрэв тийм бол анхаарлаа хандуулаарай. Ажлаас гарах гэдэг нь хүний мэргэжлийн амьдрал дах чухал үе шатны нэг хэсэг. Энэ нь таныг шинэ боломж руу хөтлөх анхны алхам ч байх тохиолдол бий. Одоо ажиллаж буй байгууллага, хамт олноо хүндэтгэн хүнлэг ёс зүйтэй, зөв арга барилаар ажлаасаа гарах нь таны мэргэжлийн нэр хүнд, ирээдүйн харилцаанд чухал нөлөөтэй байдаг юм шүү. Ингээд энэ үйл явцыг хэрхэн ёс зүйтэй, зөв зохион байгуулах талаар дараах зөвлөмжүүдийг хүргэж байна.

    1. Юуны өмнө шийдвэрээ нухацтай эргэцүүлээрэй

    Ажлаас гарах шийдвэрийг түр зуурын бухимдал, мэдрэмж дээр тулгуурлан гаргах нь тохиромжгүй байдаг. Харин бодит нөхцөл байдал, зорилго, ирээдүйн төлөвлөгөөнд суурилан ухаалаг байдлаар шийдвэрээ гаргах хэрэгтэй. Иймээс шийдвэрээ гаргахаасаа өмнө өөрөөсөө дараах асуултуудыг асууж үзээрэй.

    • Би яг ямар шалтгаанаар ажлаасаа гарах гэж байна вэ?
    • Шинэ санал, шинэ ажил миний урт хугацааны зорилготой нийцэж байна уу?
    • Би энэ шийдвэрт хожим харамсахгүй байж чадах уу?

    2. Шууд удирдлагатайгаа нээлттэй, хүндэтгэлтэй ярилц

    Ажлаасаа гарахаар шийдсэн бол эхлээд шууд удирдлагатайгаа хувийн уулзалт хийж, шалтгаанаа ойлгомжтой, эелдэгээр тайлбарлах нь зүйтэй. “Илүү сайжрах боломж хайж байна”, “Өөр чиглэлд хөгжих сонирхолтой байна”, “Миний хийж туршиж үзэхийг хүсдэг ажил болохоор боломж олдсон дээр нь өөрийгөө дайчилмаар байна” гэх зэрэг эерэг хандлагаар яагаад өөр ажилд орох гэж байгаагаа хуваалцаарай.

    ☝️ Зөвлөмж: Та тухайн байгууллагаас олон зүйлийг сурсан, өөртөө итгэх итгэл, туршлагыг олсон бол энэ талаараа талархал заавал илэрхийлээрэй. Харин шүүмжлэл, гомдлыг энэ ярианд багтаахгүй байх нь зүгээр байдаг шүү. 

    3. Албан ёсны өргөдлөө бэлдээрэй

    Монгол Улсын Хөдөлмөрийн тухай хуульд заасны дагуу ажилтан нь ажлаас гарах бол дор хаяж 14 хоногийн өмнө бичгээр өргөдөл бичиж мэдэгдэх ёстой. Тиймээс таны гаргах өргөдөл нь хугацааны хувьд ч, найруулгын хувьд ч бүрэн, тодорхой байх шаардлагатайг анхаараарай. 

    4. Ажлаа хариуцлагатай хүлээлгэн өг

    Та ямар ч шалтгаанаар ажлаасаа гарч байсан,  ажил үүргийн тайлангаа гаргаж, зохих журмын дагуу хүлээлгэн өгөх нь чухал. Мөн таны ажлыг үргэлжлүүлэх шинэ ажилтанд шаардлагатай мэдээлэл, үүрэг хариуцлагыг ойлгомжтой, дэлгэрэнгүй байдлаар дамжуулах хэрэгтэй. Хэдий энэ нь энгийн мэт боловч, таны ажилдаа хандах хандлага, хэр хариуцлагатай, мэргэжлийн ханддагийг илтгэх чухал шалгуур болдог.

    Нэмж хэлэхэд, ирээдүйн ажил олгогч тань таны талаар өмнөх байгууллагаас лавлагаа авах магадлалтай тул мэргэжлийн харилцаагаа эерэгээр үлдээх нь чухал юмшүү.

    5. Хамт олонтойгоо үдэлтийн баяраа хийгээрэй

    Хамт олондоо сэтгэл гаргаж, эелдэгээр салах ёс хийж, ирээдүйд ч энэ нандин харилцаагаа хадгалахыг эрмэлзээрэй. Нэг үгээр хэлбэл, “bye party- гаа гоё хийгээрэй.”

    • Талархлын зурвас бичих
    • Багахан уулзалт хийж сэтгэгдлээ хуваалцах
    • LinkedIn болон имэйл хаягаараа холбогдож байхаа мэдэгдэх

    “Bye party”-г зүгээр нэг баяр биш, харин дурсамж дүүрэн мэргэжлийн салах ёс гэж хүлээж авч сэтгэлээсээ хандаарай. 

    6. Эцэст нь ирээдүйгээ төлөвлө

    Ажлаас гарах нь төгсгөл биш, харин шинэ эхлэл юм. Тиймээс санхүү, цаг хугацаа, хөгжлийн төлөвлөгөөгөө тодорхой гаргаж, дараагийн алхмаа эртнээс бэлтгээрэй. Шинэ ажил хайх, хувийн бизнес эхлүүлэх эсвэл сурч боловсроход зориулах цаг хугацааг зөв тооцоолох хэрэгтэй гэдгийг мартаж болохгүй. 

    Дүгнэж хэлэхэд:

    Ажлаас гарах нь бүхний төгсгөл биш юмшүү, харин таны амьдралын шинэ эхлэл юм. Гэхдээ нэг хаалга хаахдаа хаалганы цаадах хүмүүсийг хүндэтгэж, харилцаагаа тэнцвэртэй авч гарах нь таны мэргэжлийн нэр хүндэд үнэтэй хөрөнгө оруулалт болно. Хэрвээ та дараагийн хөгжлийн шат руу дэвшихээр төлөвлөж байгаа бол https://lambda.global/ платформоор зочлоорой. Монголын хамгийн шилдэг, ажиллахад таатай байгууллагууд таны ур чадвар, туршлагыг үнэлж, шинэ боломжийн хаалгыг нээхэд бэлэн байна.

  • Шинэ ажилтны чиглүүлэх хөтөлбөр гэж юу вэ?

    Шинэ ажилтны чиглүүлэх хөтөлбөр гэж юу вэ?

    Унших: Шинэ ажилд ороход хамгийн түрүүнд тавих шаардлага

    “Ажлаас гарах шалтгаан нь цалин биш, ажилд орсон анхны өдрүүд байдаг” гэж та сонсож байсан уу?

    Монголын Хүний Нөөцийн Холбооны 2021 оны судалгаагаар, шинэ ажилтнуудын 40% нь анхны 90 хоногт ажлаасаа гардаг нь тогтоогджээ. Гол шалтгаан нь цалин, ажлын ачаалал бус  харин чиглэл, ойлголт, дэмжлэг дутагдсан байдал аж.

    Тэдэнд юу хийхээ мэдэхгүй, хэнтэй ярих, хаанаас эхлэхээ ойлгоогүй, удирдамжгүй орчинд орж “хаягдсан мэт” мэдрэмж төрсөн байна. Үр дүнд нь байгууллага авьяастай боловсон хүчнээ алдаж, ажилтнууд сэтгэл ханамжгүй болж, бүтээмж унаж эхэлдэг.

    Энэ асуудлыг шийдэх хамгийн энгийн атлаа хамгийн хүчтэй арга бол шинэ ажилтныг чиглүүлэх системтэй хөтөлбөр юм. Энэхүү хөтөлбөр нь шинэ ажилтныг байгууллагын соёл, бүтэц, үүрэг, хамт олонтой нь системтэйгээр танилцуулж, хурдан дасан зохицох орчин бүрдүүлдэг. Олон улсын нэр хүндтэй байгууллагууд үүнийг “Onboarding Program” хэмээн нэрлэж, заавал хэрэгжүүлэх менежментийн стандарт гэж үздэг.

    Судалгаанаас иш татвал:

    • Gallup (2022) судалгаагаар:

      “Onboarding хөтөлбөрт сэтгэл хангалуун ажилтнуудын 70% нь 3 жилээс дээш хугацаанд байгууллагад үлддэг.“

    • Glassdoor судалгаа (2023):

      “Сайн онбординг хөтөлбөр хэрэгжүүлсэн байгууллагууд шинэ ажилтны бүтээмжийг 54%-иар нэмэгдүүлсэн.“

    • Монголын хүний нөөцийн холбоо (2021):

                “Анхны 90 хоногт чиглэлгүй үлдсэн ажилтнуудын 40% нь ажлаа орхих хандлагатай байдаг.“

    Яагаад энэ хөтөлбөр шаардлагатай вэ?

    1. Ажилтны бүтээмжийг түргэсгэнэ
      – Ажилтныг орчиндоо дасгаж, үүрэг, зорилгоо тодорхой ойлгосноор эртнээс үр дүнтэй ажиллаж эхэлдэг.

    2. Ажлаас гарах эрсдэлийг бууруулна
      – Анхны 3 сарын дотор ажилтны 30–50% нь орхих магадлалтай байдаг. Зохион байгуулалттай чиглүүлэгтэй байснаар энэ эрсдэл буурдаг.

    3. Сэтгэл ханамж, сэтгэл зүйг дэмжинэ
      – Өөрийгөө үнэлэгдэж, дэмжигдэж байна гэж мэдрэх нь ажилтны урам зоригийг нэмэгдүүлдэг.

    4. Байгууллагын соёлд хурдан уусна
      – Байгууллагын үнэт зүйлс, харилцааны хэв маягийг ойлгосноор зөрчил багасна.

    Хөтөлбөрт багтдаг ерөнхий агуулга:

    1. Нээлтийн уулзалт ба танилцуулга

    • Байгууллагын түүх, бүтэц, эрхэм зорилго, үнэт зүйлс
    • Захиргааны мэдээлэл (ажлын цаг, дүрэм журам, цалин, урамшуулал)

    2. Ажлын байрны талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл

    • Албан тушаалын тодорхойлолт, хүлээлт
    • Шаардлагатай систем, программ, багаж хэрэгслийн сургалт

    3. Багийн гишүүд, удирдлагуудтай уулзах

    • Хамтран ажиллах хүмүүс, хэлтэс нэгжүүдтэй танилцах
    • Ментор, зөвлөх томилох

    4. Сургалт ба системийн нэвтрүүлэг

    • Дотоод систем, хэрэгсэл, хэрэглэгдэхүүнд сургах

    5. Сорил, үнэлгээ (хэрэв байвал)

    • Сургалтын дараах шалгалт, үнэлгээ
    • Эхний 1–3 сарын ажлын гүйцэтгэлийн үнэлгээ

    6. Дүгнэлт ярилцлага

    • Хөтөлбөр нь удирдлагын дүгнэлт, ярилцлага, үнэлгээний хуудас бүрдсэний дараа дууссан гэж тооцно. Хэрэв шаардлагатай бол аль нэг талын санаачилгаар хугацааг сунгаж болно.

    Хөтөлбөрийн үргэлжлэх хугацаа

    • Товч хугацаа: 1–3 өдөр (ерөнхий чиглүүлэх)
    • Сунгасан хөтөлбөр: 1–3 сар (системтэй сорил, үнэлгээтэй)

    Амжилттай хэрэгжүүлэх зөвлөмж

    • Нэг ажилтанд нэг ментор: Асуух, ойлгох, дасах орчин бүрдэнэ.
    • Алхамтай хөтөлбөртэй байх: PDF, гарын авлага, цахим сургалт ашиглах.
    • Сэтгэлзүйн дэмжлэг үзүүлэх: Утгагүй даалгавар биш, ойлгомжтой зорилт өгөх.
    • Хоёр талын үнэлгээ хийх: Ажилтны зүгээс санал хүсэлт авах нь хөтөлбөрийг хөгжүүлэх түлхүүр болно.

    Шинэ ажилтныг чиглүүлэх хөтөлбөр бол байгууллагын соёл, үнэт зүйлсийг дамжуулах стратегийн хөрөнгө оруулалт бөгөөд зөв системтэй чиглэл нь ажилтны урам зориг, үнэнч байдал, бүтээмжийг нэмэгдүүлдэг. Ажилд орсон анхны өдрөөс нь ажилтнаа чухал гишүүн гэж хүндэлж чадвал тэр ч мөн байгууллагын үнэ цэнийг хамтдаа бүтээлцэнэ. Lambda.Global танд зөвхөн ажил санал болгохоос гадна, AI – Карьерээ Төлөвлөгч зэрэг ухаалаг шийдлээр ажилтны дасан зохицлыг бодитоор дэмжин хамт хөгжихийг зорьдог.

  • Шинэ үеийнхэнд итгэ — Шинээр төгсөгчдийг ажилд авах 5 шалтгаан

    Шинэ үеийнхэнд итгэ — Шинээр төгсөгчдийг ажилд авах 5 шалтгаан

    Хавар — төгсөлтийн улирал.
    Монголын их, дээд сургуулиудын гадаа инээмсэглэлтэй, диплом барьсан залуус цуглаж, амьдралын шинэ шатны босгон дээр зогсож байна.
    Энэ үе бол тэдний хувьд сургуулийн ширээнээс ажил мэргэжлийн замд шилжих үе, харин ажил олгогчдын хувьд — шинэ боловсон хүчин, шинэ хүч авчрах боломж болж байдаг.

    Гэхдээ ихэнх компанид нэг л асуулт эргэлддэг:

    “Шинэ төгсөгч үнэхээр хэрэгтэй юу? Туршлагагүй хүн багт нэмэр болох уу?”

    Хэрэв зөв өнцгөөс харвал хариулт нь: тийм, бүр маш их хэрэгтэй.

    Шинэ үеийнхэн бол зүгээр нэг “туршлагагүй” хүмүүс биш — тэд бол өөрөөр сэтгэдэг, технологи дунд өссөн, хурдан дасан зохицдог, өөрийн гэсэн үнэт зүйлтэй залуус. Хэрвээ тэдэнд боломж олговол тэд компанийн өсөлт, соёл, бүтээмж дээр тодорхой хувь нэмэр оруулж чадна.

    Шинэ төгсөгчдийн танай компанид авчирч чадах 5 үнэт зүйл

    1. Технологийн төрөлхийн хэрэглээ ба дижитал мэдрэмж

    Шинэ төгсөгчид буюу Gen Z болон Alpha үеийнхэн бол “digital native” буюу интернет, AI, productivity tools (Notion, ChatGPT, Canva гэх мэт)-тэй өөрийн мэт харьцаж өссөн анхны үеийнхэн.

    • Тэд AI, productivity tools, automation зэргийг ашиглахдаа заалгах биш, туршиж, өөрчлөх сонирхолтой байдаг.
    • Ингэснээр уламжлалт системийг хурдан шинэчилж, дотоод үйл ажиллагааг үр дүнтэй болгох санаа гаргаж чаддаг.
    • Эдгээр чадварууд нь дотоод ажлын урсгалыг автоматжуулах, илүү ухаалаг ажиллах боломжуудыг гаргаж ирдэг.
    • Тэдэнд нэмэлт сургалт багатайгаар шинийг туршиж хэрэгжүүлэх зориг байдаг.

    2. Хурдан суралцах ба дасан зохицох чадвар

    LinkedIn Workforce Report (2024)–ын судалгаагаар, 25-аас доош насны ажилтнууд шинэ ур чадварыг бусдаас 2 дахин хурдан эзэмшдэг болохыг тогтоожээ.

    • Тэд “би мэдэхгүй” гэж айдаггүй, харин “би сурж чадна” гэж ханддаг.
    • Энэ нь түргэн темптэй, өөрчлөлт ихтэй ажлын орчинд асар их давуу тал болдог.

    3. Шинэлэг өнцөг, бүтээлч санаа

    Шинэ үе бол “ингэж л хийдэг” гэх уламжлалт хандлагаас ангид байдаг. Тэд бүх зүйлд:

    • “Яагаад ингэж хийдэг юм бэ?”
    • “Өөрөөр яаж шийдэж болох вэ?”

    гэж ханддаг. Gallup-ийн судалгаагаар шинэ ажилтнуудын 56% нь байгууллагын үйл явцыг сайжруулах санаа дэвшүүлдэг бол ахмад ажилтнуудын хувьд энэ үзүүлэлт 33% байдаг байна.

    4. Компанийн соёлд шинэ энерги авчрах 

    Залуус нээлттэй харилцаа, шударга хандлага, оролцоотой соёлд дуртай. Тэднийг багтаа авч, дуу хоолойг нь хүлээж авбал:

    • Байгууллагын соёл илүү мэдрэмжтэй, хүний төвтэй болно.
    • Шинэ үеийн үнэт зүйлс компанийн нүүр царайд шингэж эхэлдэг.

    5. Урт хугацааны хамтын өсөлт

    Шинэ төгсөгчдийг зөв чиглэлээр хөгжүүлж чадвал тэд танай компанид урам зоригоороо үнэнч ажиллах, дотоод өсөлтөөр шат ахих боломжтой.

    • Шударга харилцаа, хөгжлийн дэмжлэг, итгэлцэлтэй орчин бол залуусыг урт хугацаанд тогтвортой авч үлдэх үндэс.

    Харин компаниуд шинэ төгсөгчдөд юу өгч чадах вэ?

    1. Карьерийн бодит эхлэл — Зөвхөн цалин биш, “би хөгжиж байна” гэсэн мэдрэмжийг өгөх.
    2. Суралцах орчин — Менторшип, сургалт, дотоод ротаци зэрэг хувийн өсөлтийн дэмжлэг.
    3. Оролцооны соёл — Санал бодлыг хүлээж авах, бүтээлч санааг дэмжих манлайлал.
    4. Зорилго бүхий ажлын утга — “Энэ компани миний ирээдүй” гэж итгэх сэтгэл зүй.
    5. Хөгжих карьер замнал — Дотоод шат ахих боломж, өсөлтийг дэмжих урамшуулал.

    Энэ бол хоёр талын “Өсөлтөд чиглэсэн түншлэл (growth deal)” юм.

    Компани — шинэ үе: туршлага, замнал, хөгжлийн боломж
    Шинэ үе — компани: сэтгэлгээний шинэчлэл, бүтээлч санаа, дижитал ур чадвар

    Хаврын төгсөлтөөс хэдхэн долоо хоногийн дараа — ирээдүйн шилдэг ажилтнууд одоо ажлын заруудыг үзэж, аль компанид өөрийгөө бүтээх вэ гэдгээ тунгааж суугаа.
    Тэднийг зөвхөн “туршлагагүй” гэдэг шалтгаанаар шүүж хаях уу? Эсвэл итгэж, хамт өсөх сонголт хийх үү?

    Та аль замыг сонгох вэ?

     Хэрвээ та шинэхэн боловсон хүчнүүдтэй холбогдож, компанийнхаа ирээдүйг шинэ үеийн залуусын эрч хүчээр сэлбэхийг хүсэж байвал lambda.global-д зочлоорой.
    Бид танай байгууллагад тохирсон, чадвартай, сэтгэлтэй залуусыг холбож өгнө.

  • Карьер завсарлага авах нь айх зүйл биш, харин ч шинээр эхлэх боломж

    Карьер завсарлага авах нь айх зүйл биш, харин ч шинээр эхлэх боломж

    Монголд ажлаас гарна, эсвэл хэсэг хугацаанд “ажилгүй” байна гэдэг нь олон хүний хувьд айдас, ичиж нуух сэдэв шиг санагддаг. “Карьер тасалдах”, “gap гарах” гэдэг үгсийг бид ихэнхдээ сөрөг утгаар ойлгож, нийгмийн зүгээс ч “яасан бэ, ажлаасаа халагдчихсан юм уу?”, “ачааллаа дийлээгүй юм уу?” гэх мэт таамаглал, шүүмжлэл дагуулдаг.

    Гэхдээ дэлхийн карьерын чиг хандлага болон бидний амьдралын эрүүл төлөвшлийг харах өнцөг аль хэдийн өөрчлөгдсөн. Ажлаас түр завсарлах, салбар солих, эрүүл мэнд, амьдралын зорилгоор түр зогсолт хийх нь — ялагдал биш, харин ухамсартай шийдвэр бөгөөд шинэ эхлэлийн эхлэл байж болно. Ахлах сургуулиа төгссөн хүүхдүүд хүртэл жилийн завсарлага авч яг юу хиймээр байгаа дээрээ төвлөрч ирээдүйгээ тайван төлөвлөдөг.

    Бид яагаад ажлын завсарлага (career gap) авдаг вэ?

    • Сэтгэлзүйн ядаргаа (burnout)
    • Гэр бүлийн гэнэтийн асуудал, асаргаа
    • Гадаадад суралцах, амрах
    • Ажлаас халагдах, ажлын байрандаа сэтгэл ханамжгүй болох
    • Шинэ салбарт шилжих шийдвэр гаргах

    Танд чөлөө хэрэгтэй байсан. Та өөрийгөө хамгаалсан. Энэ бол буруу зүйл биш.

    Монголд карьер тасалдах нь яагаад айдас төрүүлэм зүйл вэ?

    • Нийгмийн шахалт: “Ажилгүй хүн гэж юу гэсэн үг вэ?”, “Нас чинь явж байхад…”
    • CV gap-д дүн тавьдаг зарим HR-ууд: “Сүүлд 6 сар ажил хийгээгүй байна?”
    • Өөрийгөө буруутгах хандлага: “Би тийм сайн ажилтан байсан бол өнөөдөр ингэж суугаагүй л байх…”Гэвч энэ хандлага аажмаар өөрчлөгдөж байна.

    2024 онд LinkedIn дэлхийн карьерын трендийг задлан тайлбарлахдаа “Career Break” гэдэг тусдаа салбар нэмсэн. Энэ нь карьерын завсарлагыг ичих биш, тайлбарлаж ойлголцох шаардлагатай зүйл гэдгийг хүлээн зөвшөөрсөн явдал юм.

    Завсарлага авахын эерэг талууд

    1. Сэтгэлзүйн эрүүл мэндийг сэргээдэг
      Өдөр бүр дутуу унтаж, дарамтад ажиллах нь хүнийг ажилтай хэр нь хийсэн ч утга учиргүй мэт мэдрэмж авч эхэлдэг. Завсарлага авах нь таны ачааллыг зохицуулах цорын ганц арга байж мэднэ.
    2. Шинээр сэтгэх, чиглэлээ эргэцүүлэх боломж
      Хүмүүс ихэвчлэн завсарлага авсны дараа л “Би энэ ажлыг анх яагаад хийдэг байлаа?”, “Юунд дуртай билээ?” гэж өөрийгөө шинээр нээдэг.
    3. Ажилдаа сэтгэлтэй буцаж ирдэг
      Хөдөлмөрөө үнэлүүлэхийн тулд заримдаа түр завсарлах хэрэгтэй болдог. Та буцаж ирэхдээ дөвийлгөсөн магтаал биш, харин бодит итгэл, шинэ урам зориг авч ирдэг.

    Хүний нөөцийн менежэрүүд удаан хугацаанд карьер тасалдахад хэрхэн хүлээж авдаг вэ?

    Хэрвээ та ажлын тасалдалаа нуух гэж оролдвол та буруутай мэт сэтгэгдэл төрүүлнэ. Харин үүний оронд дараах байдлаар хандах нь илүү эерэг:

    • CV дээрээ: “2023.08 – 2024.01 – Career Break (Сэтгэлзүйн эрүүл мэндээ дэмжих, өөрийн зорилгоо тодорхойлох хугацаа)”
    • Ярилцлага дээр: “Би тухайн үед ажлын ачаалал, хувийн амьдралын балансаа алдаж байлаа. Тиймээс тодорхой хугацаанд өөрийгөө дэмжиж, дараагийн алхмаа төлөвлөхөөр шийдсэн.”

    Хүний нөөцийн менежэрүүд “юу ч хийгээгүй” хүнийг бус, өөрийгөө таньж, суралцаж, эргэн ирэх зоригтой хүнийг илүү өндөр үнэлдэг болсон.

    Ажил хийгээгүй тасалдсан хугацаагаа эерэг түүх болгон хувиргах 3 алхам

    1. Завсарлага авсан шалтгаанаа ойлгож бич
      “Ядаргаа байсан”, “Буруу салбарт ажилласан”, “Сурах хэрэгтэй байсныг ойлгосон”

    2. Хамгийн их сурсан зүйлээ тодорхойл
      “Удирдлагын ур чадвар”, “Тайван байх арга”, “Сэтгэл зүйгээ хянах чадвар”

    3. Дараагийн алхамдаа ашиглах зорилгоо тодорхойл
      “Миний дараагийн ажил илүү уян хатан, баг дотор ил тод харилцаатай байх хэрэгтэй гэдгийг ойлгосон.”

    Эцэст нь…

    Карьер тасалдах нь амьдрал тасалдаж байна гэсэн үг биш.

    Энэ бол танд өөрийгөө эргээд харах боломж,
    Өөрөөсөө дахин асуух мөч:
    “Би яг юунд дуртай вэ?”
    “Би дараагийн 5 жилийг юу хийж өнгөрөөхийг хүсэж байна вэ?”

    Карьер гэдэг зам шулуун байдаггүй. Заримдаа бид замаасаа гарч байж л өөрийгөө олдог. Тиймээс карьерын завсарлага авч байгаа бол та үүнийгээ гэмшил биш — ялалтаар дүгнэх эрхтэй.

    Хэрвээ та одоогоор дараагийн алхмаа тодорхойлоогүй байгаа бол lambda.global -оор зочлоод, өөрт тохирсон ажлын байр, хөгжих боломжоо олж хараарай. Энэ удаа нухацтай бодож Lambda-тай хамт эхэлье.

     

  • Шинэ ажилд ороход хамгийн түрүүнд тавих шаардлага: Байгууллагын соёл

    Шинэ ажилд ороход хамгийн түрүүнд тавих шаардлага: Байгууллагын соёл

    Бид ажил дээрээ хоногийн 24 цагийнхаа дор хаяж 8 цаг, хамгийн ихдээ 12 цагийг зарцуулдаг. Ийм ч учраас хэнтэй ажиллаж байгаа, удирдагч нь ямар хүн болох гээд эдгээр зүйлсүүд хамгийн их ажил сонголтод нөлөөлдөг. Таны шинэ ажил сонгохдоо хамгийн түрүүнд тавьдаг шаардлага юу вэ?
    Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яамны 2022 оны судалгаагаар, ажилтнуудын 64% нь ажлын байраа солих шийдвэр гаргахдаа цалингаас илүүгээр удирдлагын харилцаа, байгууллагын соёл зэрэг орчны хүчин зүйлсийг илүү чухалчилдаг хандлага илэрсэн байна.

    Соёлтой байгууллага ямар байдаг вэ?

    • Итгэлцэлтэй удирдлага: Асуулт асуухад дарамт биш, боломж мэт хүлээж авдаг
    • Урам өгдөг хамт олон: Алдааг шүүмжлэх биш, сурч хөгжих боломж болгодог
    • Зорилгоо хамтдаа ойлгодог баг: “Чиний үүрэг” биш, “Бидний зорилго” гэсэн хандлагатай

    Харин эсрэгээрээ:

    • Хэт захиран тушаах удирдлага
    • Өрсөлдөөнт, эрс шүүмжлэлтэй орчин
    • Харилцаа дутмаг, багийн дэмжлэггүй орчин

    Эдгээр нь ажилтны бие сэтгэлд стресс үүсгэж, ажлын үр дүн буурахад болон цаашлаад ажлаас халшрах хам шинжид хүрэхэд нөлөөлдөг

    Ажил сонгохдоо өөрөөсөө асуух 3 асуулт:

    1. Энэ орчинд би санаа зовохгүйгээр өөрийгөө илэрхийлж чадах уу?
    2. Би зөвхөн ажлаа гүйцэтгэгч биш, багийн нэгэн гишүүн мэт мэдрэмж авах уу?
    3. Энд би зөвхөн ажиллах биш, хөгжих боломжтой юу?

    Одоо харин дээрх асуултууд таны компаний хараа зорилго, хувь хүний үнэ цэнтэй таарч байна уу шалгаад үзэцгээе.

    Байгууллагын соёлоо хэрхэн сайжруулах вэ?

    1. Үнэ цэн, зорилгоо тодорхой болго
    “Манай байгууллага юуны төлөө оршдог вэ?” гэдэг асуултанд ажилтан бүр нэг ижил хариулт өгч чадах уу?

    • Компанийн үнэт зүйл, эрхэм зорилго ханан дээр биш өдөр тутмын шийдвэрт тусгагдсан байх хэрэгтэй.
    • Үнэт зүйлсийг ажилтан бүртэй хуваалцдаг 15–30 минутын шинэ ажилтныг чиглүүлэх хөтөлбөр (onboiarding) хийх.

    2. Удирдлагын харилцаа соёлыг тодорхойлдог
    Удирдлагын ганц удаагийн “сайн ажиллалаа” гэдэг үг бүх багийн уур амьсгалыг өөрчилдөг.

    • Ажилтнуудын ажилд хэт хяналт тавихгүйгээр (micromanage) итгэл үзүүлэх
    • Шүүмжлэхээсээ өмнө сонсдог байдалыг тогтоох.

    3. Сонсоод өнгөрөх бус — сонсоод хэрэгжүүлдэг байх
    Ажилтнуудын саналын хайрцагтай ч хэн ч уншдаггүй бол соёлд сөрөг нөлөө үзүүлдэг.

    • Ажилтны санал асуулгын хариу арга хэмжээг нийтэд ил тод хуваалцах
    • “Саналын дагуу хийсэн өөрчлөлтүүд” гэх булан бий болгох

    4. Зөв хүн — Зөв орчин
    Соёл гэдэг бол зөв хүнээс эхэлдэг. Чадвараас гадна зан төлөв, багт тохирох байдал маш чухал.

    • Шинэ ажилтны сонгон шалгаруулалтанд зөөлөн чадвар-т (soft skill) суурилсан зан төлөвт суурилсан ярилцлага нэмэх. Энэ нь ажилтны өмнөх туршлагуудлыг таньж мэдэх болон танай байгууллагын соёлд хэр нийцтэйг шалгах зорилготой.

    5. Баяр хөөртэй амьд уур амьсгал
    Соёл гэдэг бол зөвхөн дүрэм, процесс биш. Хүмүүсийн баяр баясал, хоорондын холбоо юм.

    • Тэмдэглэлт өдрүүдийг албан ёсны байдлаар биш, багаар тэмдэглэх боломж олго
    • Ажилтныг таньж хүлээн зөвшөөрдөг дотоод “талархлын соёл” бий болго

    Эцэст нь..
    Байгууллагын соёл бол бичигдсэн уриа биш, өдөр бүр ажилтнуудын мэдэрдэг орчин юм. Итгэлцэл, харилцаа, дэмжлэгтэй уур амьсгал нь хүмүүсийг үлдээж, хөгжүүлдэг. Харин захиран тушаах, үл ойшоох хандлага нь байгууллагын үнэ цэнийг бууруулдаг.
    Соёлыг сайжруулахын тулд том өөрчлөлт биш — жижиг бөгөөд бодит алхмууд тогтмол шаардлагатай.

    Lambda.Global бол зөв хүн, зөв орчин, зөв соёлыг холбох гүүр юм.

    Зөв орчин — илүү бүтээмж — илүү тогтвортой хамт олон бий болдог.

    .

  • Мэргэжлээсээ өөр салбар руу шилжих нь яагаад эрсдэл биш боломж вэ?

    Мэргэжлээсээ өөр салбар руу шилжих нь яагаад эрсдэл биш боломж вэ?

    Би энэ мэргэжлээр л ажиллах ёстой, шинэ салбарт орвол бүгдийг тэгээс эхлэх шаардлагатай. Хэдэн хүн ингэж бодсоноосоо болоод өөрийн өсөлт болон чадваруудаа хязгаарлаж байгаа бол оо?

    Өнөө цагт олон мянган хүн өөр салбар руу зоригтой шилжиж, илүү утастай биш, утгатай ажилд орж, өөрт тохирох орчноо нээж байна. Та ч мөн тэдний нэг байж болно.

    1. Мэргэжлийн шилжилт бол дэлхийн тренд

    LinkedIn-ийн 2023 оны судалгаагаар, хэрэглэгчдийн 32% нь сүүлийн 5 жилд мэргэжлээ өөрчилсөн байна.
    2020 оны COVID-ийн дараа энэ тоо огцом өссөн ба хүмүүст “би өөр зүйл хийж чадна” гэдгийг ойлгох боломж олдсон.
    Тэр дундаа хэрэглэгчийн үйлчилгээ → технологи эсвэл сургалтын салбар → хүний нөөц → захиргааны чиглэл рүү → ложистикийн салбарт шилжих зэрэг чиглэлүүд хамгийн их шилжилттэй байжээ.

    2. Туршлагаас ч илүү үнэт зүйл бол “дасан зохицох чадвар”

    Орчин үеийн ажил олгогч нар шинэ орчинд түргэн дасах, сурч хөгжих чадварыг илүү үнэлдэг болсон. Шинэ салбарт орохын тулд төгс мэргэжилтэн байх албагүй — нээлттэй сэтгэлгээ, тууштай байдал, харилцаа илүү чухал. Бид олон жил “мэргэжилтэй хүн” гэж ойлгож ирсэн ч, өнөө үед “чадварлаг хүн” гээдэг илүү үнэ цэнтэй болоод байна.
    Жишээ нь:

    • Багш байсан хүн харилцааны өндөр ур чадвараа ашиглаад хүний нөөц, сургалтын зохицуулагч, боловсролын зөвлөх болон хөтөлбөр сайжруулагч болж хөрвөж  болно.

    • Үйлдвэрийн ажилтан байсан хүн чанарын хяналт руу, улмаар материалын техник хангамж буюу logistics чиглэл рүү өсөж чадна.

    • Компютерийн шинжлэх ухааны/CS ажилтан өөрийн хэрэглэгч ойлгох чадвараа ашиглаад UX дизайнер, дата аналист болох боломжтой.

    Туршлагаа “чадварт хөрвүүлж” хардаг хүн амжилтад ойртоно.

    3. Шинэ салбарт орж буй хүмүүс юунд бэлдэх ёстой вэ?

    • Өөрийгөө таних: Та юунд дуртай вэ? Ямар орчин танд таалагддаг вэ? Хэнтэй хамт ажилламаар байна вэ?

    • Чадвараа жагсаах: Танилцуулгадаа зөвхөн өмнөх ажлаа бус, хийж байсан том жижиг гэлтгүй төслүүдээ дурдаж үүнээс олж авсан чадваруудаа (шийдвэр гаргах, баг удирдах, цаг зохицуулах гэх мэт) гаргаж ирэх

    • Жижигээс эхлэлээс бүү ай: Цалингүй дадлага, анхан шатны гэх мэт үгс таныг “доош нь” хийж байгаа хэрэг биш харин ч энэ бол шинэ салбарыг таньд нээж буй” хаалга” гэж хүлээж авах хэрэгтэй.

    4. Монголд мэргэжилээ сольсон хүмүүсийн зарим жишээ:

    • Сараа (29 настай): Банкны теллер байсан ч, хүмүүстэй харилцах чадвараа ашиглан хүний нөөцийн мэргэжилтэн болсон.

    • Төмөрөө (32 настай): Үйлдвэрийн шугамын ажилтан байсан ч, логистикийн курст суралцаж, агуулах зохицуулагч менежэр болсон.

    • Гэрэлмаа (24 настай): Хэрэглэгчийн үйлчилгээний салбарт ажиллаж байсан ч, англи хэлний мэдлэг дээрээ тулгуурлан олон улсын компанид алсаас ажиллаж орлогоо сайжруулсан.
      Эдгээр хүмүүс бүгд нэг зүйлээр ялгарч чадсан нь зоригтой эхэлсэн.

    Дүгнэлт
    Мэргэжлээ өөрчлөх нь айдас биш — өөрийгөө шинээр таних боломж юм.
    Өнөөдөр олон компани “диплом биш, чадвар”-ыг чухалчилдаг болсон нь шинэ зам хайж буй хүмүүст хаалга нээж өгч байна. Танд тохирох салбар байж л байгаа — зүгээр л эхэл. Хэрвээ та мэргэжлээ солих тухай бодож байгаа бол энэ бол анхаарал хандуулах дохио. Бага багаар бэлд. Өөртөө итгэ. Боломж ирэхэд нь зөв цагт хүлээж авч чаддаг бай.  Шинэ боомжоо www.lambda.global дээр бүртгүүлээд өөрт тохирсон салбарыг AI тусламжтай олоорой.

    Чи бол мэргэжил биш — чи бол чадвар, сэтгэлгээ, ирээдүй.