Lambda Blog

Category: Хүний Нөөц

  • Хамгийн өндөр цалинтай ажлын байрууд

    Хамгийн өндөр цалинтай ажлын байрууд

    Шинэ ажилд орохоор зорьж буй хүн бүр, эсвэл ажлын байраа солих гэж буй хэн боловч хамгийн түрүүнд анхаардаг зүйл бол цалин байдаг гэхэд хилсдэхгүй. Гэсэн хэдий ч цалин өндөр байх нь тухайн мэргэжлийн хариуцлага, шаардагдах ур чадвар, эрэлт хэрэгцээнээс шалтгаалан ихээхэн ялгаатай байдаг.  Энэхүү нийтлэлээр дэлхий дахин болон Монгол Улсад хамгийн өндөр цалинтай ажлын байрууд ямар байдаг талаар судалгаа, статистик мэдээлэлд үндэслэн танд танилцуулъя.

    Дэлхийд хамгийн өндөр цалинтай 7 мэргэжил

    2024 оны Glassdoor, Indeed, World Economic Forum судалгаагаар дэлхий даяар хамгийн өндөр цалинтайд тооцогдож буй мэргэжлүүдээр: 

    Мэргэжил олон улсын нэршлээр Дундаж жилийн цалин (2024)
    Эмч (Мэс засалч, Анагаахын чиглэл) $210,000 – $500,000
    Мэдээллийн технологийн захирал (CTO) $180,000 – $350,000
    Програм хангамжийн архитектор $140,000 – $250,000
    Хуульч, компанийн өмгөөлөгч $130,000 – $250,000
    Нислэгийн ахмад нисгэгч $120,000 – $200,000
    Өндөр түвшний санхүүгийн менежер $150,000 – $300,000
    Өгөгдлийн шинжээч, AI инженер $130,000 – $220,000
     

    Монголд хамгийн өндөр цалинтай ажлын байрууд салбараар: 

    2025 оны байдлаар дараах 5 салбар нь Монголд хамгийн өндөр цалинтай салбаруудад орж байна.Үүнд: 

     

    1. Түүхий эдийн олборлолт (Уул уурхайн салбар). Дундаж цалин: 3-10 сая 
    2. Мэдээллийн технологи, програм хангамжийн хөгжүүлэлт. Тэдний цалин 2-5 сая төгрөгөөс эхэлдэг бөгөөд өндөр туршлагатай мэргэжилтнүүд 6-10 сая төгрөг хүртэл авдаг.
    3.  Банк, санхүүгийн салбар. Дундаж цалин: 3-8 сая 
    4.  Эрүүл мэндийн салбар. Эмч нарын цалин нь 3-6 сая төгрөгийн хооронд хэлбэлздэг бөгөөд мэргэжил өндөртэй, мэргэшсэн эмч нар 8-10 сая төгрөг хүртэл авдаг. 
    5.  Томоохон компанийн удирдлагын түвшин (CEO, CFO, менежерүүд). CEO буюу гүйцэтгэх захирлын цалин нь 10 сая төгрөгөөс эхлэн 20 сая төгрөг хүртэл байх боломжтой. 

    Яагаад эдгээр ажил өндөр цалинтай байдаг вэ?

    Эдгээр ажлын байрнууд өндөр цалинтай байх нь хэд хэдэн шалтгаантай. 

    • Хариуцлага өндөр түвшин шаарддаг
    • Тусгай ур чадвар, олон жилийн туршлага шаарддаг
    • Олон улсын зах зээл дээр өрсөлдөхүйц чадварууд
    • Эрсдэлтэй, нарийн орчинд ажиллах шаардлага (уул уурхай, нислэг, анагаах ухаан)
    • Шинэ технологи, инновацтай шууд холбогддог (AI, IT, өгөгдөл)

    Ирээдүйн хамгийн өндөр цалинтай байх хандлагатай мэргэжлүүд

    World Economic Forum (2024) тайланд 2025 оноос хойш хамгийн эрэлттэй, өндөр орлоготой байх магадлалтай дараах ажлын байруудыг онцолжээ. 

    • Хиймэл оюун ухаан, өгөгдлийн шинжээч
    • Кибер аюулгүй байдлын мэргэжилтэн
    • Тогтвортой хөгжлийн инженер
    • Биотехнологи, генетикийн инженер
    • Ногоон эрчим хүчний шинжээч

    Дүгнэлт

    Цалин өндөртэй ажлын байр сонгоно гэдэг нь зөвхөн орлогоо нэмэгдүүлэх асуудал биш, харин тухайн мэргэжлийн ур чадвараа тасралтгүй хөгжүүлэх, хариуцлагаа ухамсарлах, шинэчлэлд дасан зохицох чадвар шаардах томоохон алхам юм.

    Танд санал болгох зөвлөмж:

    • Салбарын судалгаа, хөдөлмөрийн зах зээлийн өөрчлөлтийг тогтмол дагах
    • Ур чадвараа тасралтгүй хөгжүүлэх, олон улсын сертификат авах
    • Англи хэл, технологийн мэдлэгээ сайжруулах

    https://lambda.global/feed таны ур чадварт нийцсэн, итгэл даах байгууллагуудын ажлын заруудыг нэгтгэн хүргэж, хөдөлмөрийн үнэлэмжээ хамгаалж, үнэ цэнтэй шийдвэр гаргахад тань тусалдаг гэдгийг та мэдсэн үү?

  • Залуусыг татах шинэ үеийн ажлын байрны нөхцлүүд

    Залуусыг татах шинэ үеийн ажлын байрны нөхцлүүд

    Өнөөдрийн хөдөлмөрийн зах зээлд шинэ үеийн залуус (Миллениал болон Z үе) улам хүчтэй оролцох болжээ. Тэд өмнөх үеийнхнээс ялгаатай сэтгэлгээ, хандлагатай, илүү уян хатан, утга учиртай, өөрийгөө хөгжүүлэх боломжтой ажлын байрыг эрэлхийлж байгаа гэнэ шүү. Байгууллагууд залуу үеийнхний энэ шинэ хандлагыг ойлгож, сонирхлыг нь татахуйц ажлын орчныг бүрдүүлэх шаардлагатай болжээ. Ингээд залуусыг хамгийн их татдаг ажлын байрны нөхцөлүүдийг судалгаанд тулгуурлан танилцуулж байна.

    1. Уян хатан цаг

    LinkedIn (2024) судалгаагаар : Залуусын 87% нь уян хатан цагтай ажлыг илүүд үздэг гэжээ. Харин Монголд Career.mn 2024 оны судалгаагаар ажлын цаг уян хатан байх нь 10 хүн тутмын 7-д ажлын байр сонгох хамгийн чухал шалгуур гэсэн дүгнэлт гарчээ. Тэгэхээр дэлхий даяарх залуу үеийнхэн уян хатан цагтай ажлын байрыг хамгийн ихээр хайж байгаа гэхэд хилсдэхгүй.

    Яагаад уян хатан цагийн хуваарь чухал вэ?
    Залуус ажлын цагт хязгаарлагдахыг хүсдэггүй. Тэд бүтээмж хамгийн чухал гэж үздэг бөгөөд заавал оффист 8 цаг суух шаардлагагүй гэж боддог. Зарим залуус 8 цагт хийх ажлыг 4 цагт илүү үр бүтээлтэй гүйцэтгээд, үлдсэн цагтаа өөрт хэрэгтэй зүйлсэд анхаарах сонирхолтой байдаг. Тэдний хувьд ‘ажил, амьдралын тэнцвэр’ бол хамгийн чухал үнэт зүйл бөгөөд ажлын цаг биш, үр дүнг үнэлэх нь зүйтэй гэж үздэг.”

    2. Remote ба Hybrid ажиллах боломж

    Microsoft Work Trend Index (2024) судалгаагаар залуусын 73% нь гэрээсээ эсвэл hybrid горимоор ажиллахыг хүсдэг байна. Харин монголд remote ажиллах боломж олгодог байгууллагад орох залуусын сонирхол  1.6 дахин их байдаг байна. Залуусын хувьд hybrid горим нь байршлын хязгаарлалтад баригдалгүй, өөрийн амьдралын хэв маягт тохируулан ажиллах боломжийг олгодог хамгийн чухал нөхцлүүдийн нэг юм. Тэд оффист заавал өдөр бүр суух шаардлагагүй гэж үзэж, чөлөөтэй сонголт, уян хатан орчинг эрхэмлэдэг. Ийнхүү залуус өөрт тохирсон орчинд үр бүтээлтэй ажиллахыг илүүд үзэж байна.

    3. Карьер өсөх боломж

    LinkedIn Talent Report (2024) судалгаагаар залуусын 76% нь карьер өсөх боломжийг чухалчилдаг байна.  Залуусын хувьд ажил гэдэг зөвхөн өглөө ирж, орой тарах хэвшмэл үйлдэл биш, харин өглөө бүр ирэхдээ өөрийгөө хөгжүүлэх, суралцах, ур чадвараа ахиулах орон зай байх ёстой гэнэ шүү. Тэд ажлын байранд байнга өсч, өөрчлөгдөж, шинэ сорилтод бэлэн байх боломжийг эрхэмлэдэг. Хэрвээ тухайн байгууллага залууст энэ хөгжлийн орчныг бүрдүүлж чадахгүй бол тэд удаан тогтож, үнэнчээр ажиллах магадлал багасдаг. Учир нь залуусын хувьд ахиж дэвших тодорхой зам, тасралтгүй суралцах боломж бол карьер сонголтдоохийх хамгийн чухал хүчин зүйлсийн нэг юм.

    4. Цалингаас илүү байгууллагын соёл чухал

    Glassdoor (2024) судалгаанаас үзэхэд залуусын 79% нь байгууллагын соёл өөрийн үнэт зүйлтэй нийцэх ёстой гэж үздэг. Монголд career.mn хийсэн судалгаагаар ажил сонгохдоо тавьдаг чухал шалгуурын 2-р байранд ажлын уур амьсгал,байгууллагын соёл нэрлэгджээ. Үүнээс үзэхэд цалин өндөр байх нь чухал хэдий ч залуус зөвхөн цалингаас болж шийдвэрээ гаргадаггүй. Тэд өөрийгөө чөлөөтэй илэрхийлэх, хамт олонтойгоо ойлголцож, хөгжих, тав тухтай ажиллах орчин ч мөн адил чухал гэж үздэг. Өөрийн үнэт зүйлд нийцсэн, эерэг соёлтой байгууллагад залуус илүү сэтгэл хангалуун, удаан хугацаанд ажиллах хүсэлтэй байдаг.

    5. Шинэ санаа, санаачилгыг дэмждэг байгууллага хамгаас чухал

    Forbes Gen Z Research (2024) судалгаагаар залуусын 68% нь “Миний санал, санаачлага оролцоог байгууллага хэр хүлээж авдаг вэ?” гэдгийг ажил сонгох хамгийн чухал шалгуурын нэг гэж үзжээ. Орчин үеийн залуус зөвхөн ажлаас үүрэгдсэн буюу өгөгдсөн үүргийг гүйцэтгэгч байхыг хүсдэггүй. Харин ч тэд байгууллагынхаа шийдвэр гаргах үйл явцад оролцох, өөрийн санаа, дуу хоолойг чөлөөтэй илэрхийлэх боломжтой байхыг эрхэмлэдэг. Тэдний хувьд шинэ санаа дэвшүүлэх, хамтдаа шийдэл олох, байгууллагын ирээдүйд хувь нэмрээ оруулах мэдрэмж хамгийн чухал. Хэрэв тэдний оролцоог үнэлдэг, санаачлагыг нь дэмждэг нээлттэй соёл байвал залуус илүү урам зоригтой, сэтгэл хангалуун, тогтвортой, ажилладаг байна.

    Дүгнэвэл:  

    Байгууллага шинэ үеийн чадварлаг залуусыг татахыг хүсэж байвал дараах таван зүйлийг бодитой хэрэгжүүлэх хэрэгтэй. Үүнд:

    • Уян хатан ажлын цаг
    • Remote болон Hybrid ажиллах боломж
    • Карьер өсөх тодорхой зам
    • Эерэг, нээлттэй, итгэлцэлтэй соёл
    • Шинэ санаа, оролцоог хүлээж авдаг менежмент

    Ингэж чадвал байгууллага залууст итгэл төрүүлж, урт хугацаанд хамтдаа өсөн дэвших, үнэ цэнтэй хамтын ажиллагааг бий болгох боломжтой. Залуус ажил хийхгүй байна гэж гомдоллохын оронд тэднийг татахуйц орчин, нөхцлийг санал болгож, илүү нээлттэй, уян хатан байж үзээрэй. Таны төсөөлөөгүй шинэ боломж, амжилт, сэтгэл хангалуун залуус танай байгууллагыг зорин ирэх нь дамжиггүй. Заримдаа жижиг өөрчлөлт маш том эерэг үр дүнд хүргэдэг шүү.

    УНШИХ: Ажилчдын сэтгэл ханамжийг нэмэгдүүлэх эерэг ажлын орчин

    Илүү олон зөвлөгөө мэдээллийг манай LAMBDA платформоос аваарай.  

  • Ажилчдын сэтгэл ханамжийг нэмэгдүүлэх эерэг ажлын орчин

    Ажилчдын сэтгэл ханамжийг нэмэгдүүлэх эерэг ажлын орчин

    Орчин үеийн байгууллагууд ажилтнуудын сэтгэл ханамж, урам зоригийг дэмжсэн эерэг, таатай ажлын орчинг бүрдүүлэх шаардлагатай болсон. Эерэг ажлын орчин гэдэг нь тав тухтай, тохижилт сайтай оффис биш, эрүүл харилцаа, ойлголцол, сэтгэл зүйн дэмжлэг, хүндлэл, мөн хамтын уур амьсгал зэрэг олон хүчин зүйлийн нэгдэл юм.

    Эерэг ажлын орчны гол бүрэлдэхүүн хэсгүүд

    1. Нээлттэй харилцаа, итгэлцлийг бий болгох

    Ажилтнууд санал бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх орчин нь эерэг ажлын уур амьсгалын үндэс суурь болдог. Энэ нь харилцааг сайжруулах төдийгүй хамтын оролцоо, итгэлцлийг бэхжүүлдэг. Байгууллага нь тогтмол уулзалт, хэлэлцүүлэг зохион байгуулж ажилтнуудын дуу хоолойг сонсож, санал асуулга авч, асуудлыг цаг алдалгүй шийдвэрлэх замаар итгэлцлийг нэмэгдүүлэх хэрэгтэй.

    2. Тохилог, цэвэрхэн орчин

    Цэвэр цэмцгэр, гэрэл гэгээтэй, агааржуулалт сайтай орчин нь ажиллахад таатай, төвлөрөхөд дэмжлэг болдог. Амрах булан, цайны өрөө зэрэг ажилтны тав тухыг хангах байгууламжтай байх нь бүтээмжийг нэмэгдүүлдэг юм. Мөн эрүүл мэндийг дэмжих хөдөлгөөн, амралтын арга хэмжээ хэрэгжүүлэх нь бие бялдар, сэтгэл зүйд эерэг нөлөө үзүүлнэ.

    3. Ажилчдын хөгжлийг дэмжих

    Ажилтан бүрийн ур чадвар, мэдлэг байнга хөгжиж байх нь хувь хүний өсөлт төдийгүй байгууллагын амжилтын үндэс юм. Тогтмол сургалт, мэргэшүүлэх боломж, хувь хүний хэрэгцээнд нийцсэн хөгжлийн төлөвлөгөөтэй байх хэрэгтэй. Амжилтыг үнэлж, шагнал урамшуулал олгох, олон нийтийн өмнө алдаршуулах нь ажилтны урам зоригийг нэмэгдүүлдэг.

    4. Ажил ба амьдралын тэнцвэрийг хангах

    Ажлын цагийг уян хатан зохицуулж, гэрээс ажиллах боломж олгох, амралт чөлөөг нь дэмжих нь ажилтны сэтгэл ханамжийг нэмэгдүүлдэг. Мөн стресс тайлах хөтөлбөрүүд хэрэгжүүлж, сэтгэл зүйн дэмжлэг үзүүлэх нь урт хугацааны тогтвортой байдлыг хангахад тустай.

    Яагаад эерэг ажлын орчин чухал вэ?

    Сэтгэл хангалуун, тайван ажлын орчин нь ажилтны бүтээмжийг нэмэгдүүлж, төвлөрөл, бүтээлч сэтгэлгээг идэвхжүүлдэг. Ийм орчинд ажиллахад ажилтнууд илүү тогтвортой болж, ажлаа орхих магадлал багассанаар хүний нөөцийн зардал буурдаг байна. Мөн итгэлцэл, хүндлэлд суурилсан уур амьсгал нь багийн хамтын ажиллагаа, багаар ажиллах соёлыг хөгжүүлж, ажлын стресс, ядаргааг бууруулдаг бөгөөд сэтгэл зүйн дэмжлэгтэй орчин нь сэтгэл санааг тайвшруулж, ажилтны эрүүл мэндэд эерэг нөлөө үзүүлдэг.

    Эерэг ажлын орчныг бий болгох зөвлөмжүүд

    Нээлттэй, ойлгомжтой харилцааг дэмжих
    Удирдлага болон хамт олон хооронд харилцааг ил тод, шуурхай байлгаж, тогтмол уулзалт, санал асуулга явуулах төдийгүй тухайн сэдвийн хүрээнд өдөрлөг зохион байгуулах.

    Ажилтнуудын хувь нэмрийг үнэлэх
    Хийсэн ажлыг нь талархан үнэлж, “Сарын шилдэг ажилтан” зэрэг хөтөлбөр хэрэгжүүлэх, олон нийтийн өмнө амжилтыг нь алдаршуулах.

    Ажлын орчны нөхцөлийг сайжруулах
    Гэрэлтүүлэг, агааржуулалт, тав тухтай сууц, чимээ багатай орчин бий болгох.

    Ажил, амралтын тэнцвэрийг хангах
    Ачааллыг зохистой хуваарилж, уян хатан цагийн хуваарь, амралтын өдрүүд, ажлын дараах хөнгөн арга хэмжээг дэмжих.

    Өсөлт, хөгжлийн боломж олгох
    Дотоод сургалт, семинар, урамшууллын тогтолцоо бий болгож, ажилтнуудыг үргэлж хөгжих боломжтой байлгах.

    Эерэг ажлын орчин нь байгууллагын амжилтын гол хүчин зүйл бөгөөд энэ нь зөвхөн удирдлагын биш, хамт олны бүх гишүүдийн хамтын оролцоогоор бүтдэг. Хамтдаа харилцан хүндлэл, сэтгэл зүйн аюулгүй байдал, урам зориг дүүрэн орчинг бүрдүүлэхийг эрхэм зорилгоо болгох хэрэгтэй юм.

    Унших: Цалингаа нуух уу, ил тод байлгах уу?

    https://lambda.global/feed таны ур чадварт нийцсэн, итгэл даах байгууллагуудын ажлын заруудыг нэгтгэн хүргэж, хөдөлмөрийн үнэлэмжээ хамгаалж, үнэ цэнтэй шийдвэр гаргахад тусална.

  • Гэрээний эрх зүйн зөвлөмж: Ажилд орохдоо юуг шалгах вэ?

    Гэрээний эрх зүйн зөвлөмж: Ажилд орохдоо юуг шалгах вэ?

    Сургуулиа төгсөөд ажилд орох анхны алхам нь ихэнх залууст “том хүн” болох эхлэл шиг л санагддаг. Цалинтай болно, нэр дээр чинь албан тушаал бичигдэнэ, эцэг эхийнхээ ачааг жаахан ч атугай нимгэлнэ гэж итгэж ажилд ордог. Гэвч энэ бүгдийг баталгаажуулж байдаг чимээгүй, гэхдээ маш чухал зүйл бол “ажлын гэрээ” юм.

    Өдөр тутмын ажилдаа сэтгэл гарган, хичээнгүй байснаар бүх зүйл сайн явагдана гэж найдах нь ганц талын итгэлцэл юм. Харин гэрээ бол хоёр талын баталгаат ойлголцол. Яг л ханын цаана буй салхи шуурганаас хамгаалах шилэн цонх шиг таныг хүнд нөхцөлөөс хамгаална. Гэтэл бодит байдал дээр залуус гэрээний утга агуулгыг сайн уншилгүйгээр, бүр зарим нь огт бичгээр гэрээ хийлгүйгээр ажилд ордог нь хамгийн том алдаа. Тэгвэл юун дээр анхаарах ёстой вэ?

    1. Гэрээг бичгээр хийх нь таны эрх

    Монгол Улсын Хөдөлмөрийн тухай хуульд зааснаар, ажил олгогч болон ажилтан хоорондын гэрээ заавал бичгээр хийгдэх ёстой. Аман тохиролцоо хэзээ ч баталгаа болохгүй. Тухайн байгууллага амнаасаа “Цалин чинь 2 сая₮” гэж хэлсэн ч, бичгээр 1.2 сая₮ гэж тусгасан бол зөвхөн бичиг баримтыг хууль хүлээн зөвшөөрнө.
    Зөвлөгөө: Хэрвээ гэрээ бичгээр хийгдээгүй бол гарын үсэг зурж, хуулбараа өөр дээрээ хадгалаарай. Танд эрх бий гэдгийг бүү мартаарай.

    2. Гэрээний гол зүйлсийг шалгах жагсаалт

    Хааяа хүн “урьдчилж олдсон ажил чинь аз” гэж бодоод, гэрээг нүдээрээ гүйлгээд л гарын үсэг зурдаг. Гэхдээ доорх зүйлсийг заавал шалгаарай:

    Шалгах зүйл Яагаад хэрэгтэй вэ?
    Цалин болон урамшуулал Тогтмол, цаг хугацаанд олгох үүргийг хүлээсэн эсэх
    Ажлын цаг Илүү цагийн бодлого байгаа эсэх
    Туршилтын хугацаа Хугацаа нь хэт урт байна уу? Шалгуур нь тодорхой юу?
    Нийгмийн даатгалын шимтгэл Төлөх үүрэг хэн дээр байгаа вэ? Бодитоор төлдөг үү?
    Амралт, чөлөө авах журам Амралтын хоног, өвдөх үед хэрхэн зохицуулдаг вэ?
    Гэрээ цуцлах нөхцөл Таныг ажлаас халах үндэслэл, анхааруулгын шатлал бий эсэх

    Зөвлөгөө: Зарим байгууллага “сургалтын гэрээ” гэж нэрлэсэн гэрээгээр таныг 2-3 жил ажиллахыг тулган шаарддаг. Энэ нь хуулийн дагуу ч, зүй бус нөхцөл агуулагдсан байж болох тул хуульчтай зөвлөхөд гэмгүй.

    3. Нийгмийн даатгал төлөгдөж байгаа эсэх

    Цалин буух болгондоо “байгаа дээр нь л аваад байя” гэж бодох нь тухайн үеийн хэрэгцээг хангаж болох ч, урт хугацаанд таныг эрсдэлтэй байдалд оруулж болзошгүй. Нийгмийн даатгал төлөгдөөгүй тохиолдолд:

    • Эмнэлгийн зардал таны карманаас
    • Тэтгэвэр авах эрхгүй
    • Ажилгүйдлийн тэтгэмж авах боломжгүй болно

    Зөвлөгөө: Та өөрийнхөө нийгмийн даатгалын төлөлтийн байдлыг www.ndaatgal.mn сайтаас шалгаж болно.

    4. Хэт өргөн хүрээтэй “нууцлалын гэрээ”-нд болгоомжтой ханд

    Зарим байгууллагууд ажилтнуудаасаа “та энд ажилласныхаа дараа 2 жилийн турш ижил төрлийн байгууллагад ажиллахгүй” гэх заалт бүхий гэрээ байгуулдаг. Энэ нь таны мэргэжлийн эрх чөлөөг хязгаарлаж болох тул хуульчтай зөвлөх нь зөв.

    5. Гарын үсэг зурхаасаа өмнө заавал асуух

    Та “багасгах, чимээгүй байх тусам ажил олгогчид таалагдана” гэж бодож байж магадгүй. Гэвч яг эсрэгээр — мэргэжлийн хандлагатай, гэрээ уншдаг, ойлголтоо тодорхой болгож чаддаг ажил горилогч илүү итгэл төрүүлдэг.

    Асуух жишээ асуултууд:

    • Энэ гэрээний дагуу хэзээ цалин олгогдох вэ?
    • Туршилтын хугацаанд цалин бүтнээр олгогдох уу?
    • Илүү цагийн урамшуулал хэрхэн тооцогдох вэ?
    • Гэрээний хугацаа дуусахаас өмнө ажлаа соливол ямар үр дагавартай вэ?

    Итгэлцэл бол аман бус, бичгээр баталгаажих ёстой зүйл

    Залуус бид хурдтай, уян хатан, ухаалаг шийдвэр гаргаж чаддаг. Гэхдээ аливаа ажлын эхлэл болгонд “эрх зүйн боловсрол” давхар явах хэрэгтэй. Учир нь, нэг буруу гарын үсэг хэдэн жилийн нойргүй шөнийн эхлэл байж мэднэ. Харин та одоо яг хаанаас эхлэхээ мэдэхгүй, аль байгууллагад ажиллах нь өөрт тань үнэ цэнтэй байх бол гэдэг дээр эргэлзэж байгаа бол lambda.global руу орж, өөрийн үнэ цэнийг ойлгож, зөв хамт олныг олоорой.

  • Хөдөлмөрийн хууль: Таны эрхийг хамгаалах мэдлэгийн үндэс

    Хөдөлмөрийн хууль: Таны эрхийг хамгаалах мэдлэгийн үндэс

    Өнөөдөр хөдөлмөрийн зах зээлд ажил олгогч, ажилтан хоёрын хоорондын харилцаа улам бүр олон талтай, төвөгтэй болж байна. Энэ орчинд хувь хүн өөрийн эрх ашгаа хамгаалж, шударгаар ажиллахын тулд хөдөлмөрийн хуулийг зайлшгүй мэддэг байх шаардлагатай. Хөдөлмөрийн тухай хууль бол ажилтны эрхийг хамгаалах, хөдөлмөрийн шударга харилцааг хангах үндсэн суурь баримт бичиг юм.

    Яагаад хөдөлмөрийн хуулийг унших зайлшгүй хэрэгтэй вэ?

    1. Эрхээ мэдэх нь хамгаалах эхлэл

    Ажилтан бүр дараах эрхтэй байдгийг мэдэх үү?

    • Ажлын байрны аюулгүй, эрүүл орчинд ажиллах
    • Цалин хөлсөө хугацаанд нь бүрэн авах
    • Илүү цагаар ажилласан бол зохих нөхөн олговор авах
    • Амралт, тэтгэвэрт гарах эрхээ эдлэх

    Хэрэв та эдгээр эрхүүдийн аль нэгийг нь мэдэхгүй байвал, ажил олгогч хууль зөрчиж байгааг ч анзаарахгүй өнгөрөх эрсдэлтэй.
    Хөдөлмөрийн гэрээ байгуулах, цалингийн нөхцөл тохирох, ажлаас чөлөөлөх гэх мэт бүх процесс хуульд үндэслэн явах ёстой. Ажил олгогч хууль зөрчиж, таныг үндэслэлгүй ажлаас халсан тохиолдолд та өөрийгөө хамгаалах мэдлэгтэй байх хэрэгтэй.

    2. Ажилд орохоос эхлээд гарах хүртэл хууль хэрэгтэй

    Хөдөлмөрийн гэрээ байгуулах, цалинг тохирох, ажлаас чөлөөлөх зэрэг бүхий л үйл явц хуулийн дагуу явагдах ёстой. Хэрэв ажил олгогч үндэслэлгүйгээр таныг ажлаас халсан бол та өөрийгөө хамгаалах мэдлэгтэй байх хэрэгтэй.

    3. Хууль мэдэхгүйгээс болж хохирох эрсдэл өндөр

    Хөдөлмөрийн маргааны олонх нь ажилтнуудын хууль мэдэхгүйгээс үүдэлтэй байдаг. Жишээлбэл, халагдах үедээ нөхөн олговор авах эрхтэй гэдгээ мэдэхгүй өнгөрөх, амралтын мөнгө бодитоор бодогдсон эсэхийг нэхэмжлэхгүй байх зэрэг тохиолдол цөөнгүй.

    4. Эрхээ мэддэг ажилтан бол итгэлтэй, үнэ цэнтэй ажилтан

    Та хөдөлмөрийн хууль мэддэг бол ажил олгогч тань таныг илүү хүндэтгэх, хууль зөрчихгүй байхыг анхаардаг. Мөн та өөрийн эрхийг эвдүүлэхгүйгээр ажиллах ухаалаг, ухамсартай нэгэн гэдгээ харуулна.

    5.Цахим нөөц, гарын авлага олширсон тул сурахад амархан болсон

    Өнөө үед хөдөлмөрийн хуулийн тайлбар, гарын авлага, сургалтын бичлэгүүд цахим орчинд олноор бий. Мэргэжлийн байгууллагууд үнэгүй сургалт, зөвлөгөө өгөх нь ч бий. Хуулийг ойлгох нь одоо тийм ч хэцүү зүйл биш боллоо.

    Мэдлэг бол хамгаалалт

    Хөдөлмөрийн харилцаанд та өөрийн мэдлэг, эрх мэдэл дээрээ тулгуурлан оролцох ёстой. Ажил олгогчийн хэлсэн бүхнийг дагаж мөрдөх биш, харин хуульд нийцэж байгаа эсэхийг мэддэг байх нь танд хүч өгнө. Иймээс өнөөдрөөс эхлэн хөдөлмөрийн хуулийг уншиж эхлэх нь таны ирээдүйн амьдралд том хөрөнгө оруулалт болох юм.
    Хөдөлмөрийн хуулийг мэдэхгүй байх нь ажилчдын эрх зөрчигдөх, хөдөлмөрийн нөхцөл муудах, хууль бус үйлдлүүдийг тэвчих зэрэг олон сөрөг үр дагавартай байдаг. Дэлхий дахинд болон Монгол Улсад энэ асуудал хэрхэн илэрч байгааг дараах судалгаа, баримтуудаар харуулж болно.

    Судалгаа, баримтаар нотлогдсон үр дагавар

    Монгол Улс дахь нөхцөл байдал

    Монголд:

    • Хөдөлмөрийн гэрээгүй ажиллах
    • Цалинг хугацаанд нь авахгүй байх
    • Илүү цагийн нөхөн олговоргүй байх зэрэг зөрчил олонтаа. Энэ нь хөдөлмөрийн хуулийн талаарх мэдлэг дутмагтай холбоотой.

    Олон улсын жишээ:

    • Бангладеш: Ажилчдын эрхийн мэдлэг дутмагаас болж хөдөлмөрийн хуулийн зөрчил 70%-д хүрдэг. (Advocacy Unified Network)

    • Япон: Хөдөлмөрийн хууль сайн мэддэг оюутнууд ажлын нөхцөлөө сайжруулах чадвартай байдаг.

    • АНУ: 2019 онд хөдөлмөрийн яам 8,500 ажил олгогчийн 287 сая ам.долларын цалин хулгай илрүүлсэн.

    • Олон улсын хөдөлмөрийн байгууллага: Жил бүр 2.78 сая хүн хөдөлмөрийн осол, өвчлөлөөс болж нас бардаг нь аюулгүй ажиллагааны мэдлэг дутмаг байгааг харуулдаг.

    Дүгнээд харахад: 

    Хөдөлмөрийн хуулийг мэддэг байх нь таны амьдралын баталгаа, эрхийн хамгаалалт юм. Ажил олгогч таны эрхийг зөрчихөөс сэргийлэхийн тулд:

    • Хуулиа унших
    •  Сургалтад хамрагдах
    • Эрхээ хэрэгжүүлэх
    • Мэдлэгээр өөрийгөө хамгаалах хэрэгтэй шүү. 

     

  • Ажилд орох боломжоо бүү алдаарай: Ярилцлагад ингэж бэлд

    Ажилд орох боломжоо бүү алдаарай: Ярилцлагад ингэж бэлд

    Сүүлийн жилүүдэд Монгол Улсад хөдөлмөрийн зах зээлийн уян хатан байдал нэмэгдэж, ажлын шинэ боломжууд төрөл бүрээр үүсч байна. Монголын Статистикийн Хорооноос гаргасан 2025 оны тайланд дурдсанаар, нийт ажилгүй иргэдийн тоо өнгөрсөн оноос 12.7%-иар өссөн бол, хөдөлмөр эрхлэлтийн идэвхтэй байдал өндөр хэвээр хадгалагдаж буйг онцолсон байна. Энэ нь нэг талаас хөдөлмөрийн зах зээл өргөжиж, нөгөө талаас ажил горилогчдын хувьд өрсөлдөөн ихэсч байгааг харуулж байгаа юм.

    Тиймээс, ажил горилогч бүр зөвхөн CV, анкетаа илгээхээс гадна, ярилцлагын шатанд өөрийгөө хэрхэн үр дүнтэй, мэргэжлийн түвшинд харуулах нь карьерийн амжилтад чухал нөлөө үзүүлж байна. Ажлын ярилцлага бол таныг зөвхөн мэргэжлийн чадвараар биш, харилцааны ур чадвар, хувь хүний хандлага, байгууллагад хэрхэн нийцэх талаас үнэлдэг үе шат гэдгийг ойлгох хэрэгтэй.

    Хамгийн түрүүнд компанийнхаа талаар судалгаа хийх нь ажлын ярилцлагад бэлтгэх хамгийн чухал алхам болдог. Тухайн байгууллагын эрхэм зорилго, хөгжлийн чиглэл, бизнесийн салбар дахь байр суурь, сүүлийн үеийн төсөл хөтөлбөрүүдийг мэдэж байснаар та илүү бодит, оновчтой хариулт өгөх боломжтой болно. Үүнийг хийхдээ:

    • компанийн албан ёсны вэбсайт
    • сүүлийн үеийн хэвлэл мэдээллийн нийтлэлүүд,
    • LinkedIn зэрэг мэргэжлийн платформ дахь мэдээллийг ашиглах хэрэгтэй.

    Харин дараа нь ярилцлагадаа бэлтгэхдээ хамгийн түгээмэл асуугддаг асуултуудыг урьдчилан бодож, өөрийн хариултыг бэлдэх нь таныг ажилдаа хичнээн хариуцлага болоод сэтгэл гаргасаныг илтгэнэ. Жишээлбэл:

    • Өөрийгөө товчхон танилцуулна уу.
    • Яагаад энэ ажлыг хийхийг хүсч байна вэ?
    • Өмнө нь ажиллаж байсан туршлагаасаа хуваалцана уу.
    • Таны давуу тал болон сайжруулах шаардлагатай тал юу вэ?
    • Өөрийгөө ирээдүйд хэрхэн хөгжүүлнэ гэж харж байна вэ?

    Мөн итгэлтэй байдал, мэргэжлийн хандлага ажлын ярилцлагад маш өндөр үнэлэгддэг хүчин зүйлсийн нэг. Ажил олгогчдын дунд явуулсан судалгаагаар (Glassdoor Hiring Insights Report 2024) ажил горилогчийн өөрийгөө итгэлтэй илэрхийлж буй байдал, харилцааны чадвар нийт үнэлгээний 40%-ийг бүрдүүлдэг гэсэн үр дүн гарчээ. Иймд ярилцлагын өдөр цагтаа ирэх, мэргэжлийн хувцаслалтыг сонгох, хариултаа эерэг өнгө аястай хүргэх зэрэг нь жижиг мэт боловч томоохон сэтгэгдэл төрүүлдэг.

    Ярилцлагын үеэр ажил олгогч таны мэргэжлийн ур чадвар төдийгүй хэрхэн өөрийгөө илэрхийлдэг, хамт олны дунд зохицон ажиллах чадварыг өндөр үнэлдэг. Иймд lambda.global-ийн боловсруулсан зөвлөмж, сургалтууд таныг илүү үр дүнтэй бэлтгэхэд тусалж чадна. Хэрэв та ирэх ярилцлагадаа илүү итгэлтэй, сайн бэлтгэгдсэн байхын хүсч байвал манай сургалт, контентуудтай танилцаарай.

    Ярилцлагын төгсгөлд ажил олгогч “Танд асуух зүйл бий юу?” гэж асуух нь элбэг. Энэ үед тухайн ажлын байрны өдөр тутмын үйл ажиллагаа, багийн соёл, мэргэжлийн хөгжлийн боломжууд гэх мэт бодлоготой асуулт тавих нь таныг тухайн ажилд үнэхээр сонирхож буйг харуулна.

    Эцэст нь хэлэхэд, ярилцлага амжилттай болсон ч, болоогүй ч гэсэн тухайн туршлагаа эргэн харж дүгнэлт хийх нь зүйтэй. Ямар асуултад сайн хариулсан, юуг сайжруулах хэрэгтэй байсныг тэмдэглэн, дараагийн ярилцлагад илүү бэлтгэлтэй, туршлагатай оролцох боломжийг өөртөө бий болгоорой.

    Ажлын ярилцлага гэдэг бол зүгээр нэг даваа биш — таны карьерийн замыг нээх үнэтэй боломж юм. Зөв бэлтгэл, итгэлтэй хандлага таныг амжилт руу илүү ойртуулна гэдэгт итгээрэй.

    P.S. Энэхүү зөвлөгөөг lambda.global баг боловсруулав. Бид таны мэргэжлийн хөгжлийн замд хамтдаа урагшилж байх болно.

  • Өрсөлдөөнд ялгарах CV хэрхэн бичих вэ?

    Өрсөлдөөнд ялгарах CV хэрхэн бичих вэ?

    Та ойрын үед ажил идэвхтэй хайж байгаа юу? Эсвэл өөрийгөө илүү сорьж, илүү боломж руу алхмаар санагдаж байна уу? Хэрвээ тийм бол таныг илэрхийлэх мэргэжлийн танилцуулга нь дараагийн том боломжийн үүдийг нээж өгч чадах хамгийн чухал зүйл гэдийг хэлье.

    CV таныг хэн бэ гэдгийг илэрхийлнэ

    Ажил хайж буй талент таны тухайн байгууллагын хүний нөөцийн ажилтантай уулзахаас өмнө та хэн бэ, юу хийж чаддаг вэ, юунд дуртай вэ, ямар үнэ цэн бүтээдэг вэ гэдгийг харуулах буюу өөрийгөө урьдчилан танилцуулах боломж бол CV/Resume юм.

    CV бол таны брэнд

    Цөөнгүй хүмүүс CV-гээ амжаад гялс нэг юм хийчихье гэдэг байдлаар бичдэг. Интернэтээс загвар татаж аваад, өмнөх ажлуудаа хуулж тавьдаг. Гэхдээ ингэх нь өөрийнхөө тухай чухал мэдээллийг сонирхолгүй, нэг өнгө хэмнэлээр, бүтээлч бусаар илэрхийлж байгаа хэрэг юм.

    CV бол яг үнэндээ таны карьерын маркетингийн хэрэгсэл билээ. Та өөрийгөө хөдөлмөрийн зах зээл дээр хэрхэн сурталчилж байгаа, өөрөөр хэлбэл бусдад хэр чадвөртай, онцлогтой, мэргэшсэн хүн гэдгээ илэрхийлж буй арга юм. Иймд бид хамтдаа үүнийг илүү амьд, илүү үнэмшилтэй, илүү өөрийгөө харуулсан байдлаар шинэчилж чадна.

    Карьерын түүх

    Таны CV зөвхөн ажил, он сар, байгууллагын нэрсийн жагсаалтаар хязгаарлагдахгүй харин таны амжилтын замналын түүх бичигдсэн байх хэрэгтэй. Та өөрийгөө мэргэжлийн зүгээс “би чаддаг, бүтээдэг, хөгжиж ахисан” гэдгээ гүн гүнзгий ойлгомжтойгоор харуулах боломжоо бүрэн ашиглаарай. Харин тэрхүү түүхийг сонирхолтой, цэгцтэй, хүний анхаарал татахуйц хэлбэрт оруулах нь танаас ихээхэн шалтгаалах юм. Тэгэхийн тулд судалгаа мэдээлэл, цаг зав, хичээл зүтгэл бүхнээ зориулах шаардлагатай.

    CV-гээ сайжруулж, сайн танилцуулгатай болно гэдэг зүгээр нэг бичиг цаасны ажил биш, харин өөрийгөө дахин харж, үнэлэх, тухайн салбарынхаа чадвартай хүн гэж өөртөө итгэлтэйгээр хэлэх, улмаар илүү боломж руу хөтлөх хаалгыг нээх эхний чухал алхам юм. Ингэхийн тулд танд дараах зөвлөгөөг өгье.

    Өөрийгөө товч бөгөөд тодорхой танилцуулаарай

    CV-ний хамгийн эхэнд хэн бэ гэдгээ хялбар ойлгогдохоор бичээрэй. Энэ хэсэг таныг илтгэх буюу мэргэжил, туршлага, давуу талуудын товч тодорхойлолт байх юм. Мөн дээр нь сэтгэл хөдлөл, хүсэл эрмэлзэлээ шингээвэл ажил олгогч танд итгэх, эерэг сэтгэгдэл төрүүлэх алхам болох болно.

    Зөвхөн хэрэгтэй бас хамааралтай мэдээлэл

    CV дээрээ бүх зүйлээ бичих шаардлагагүй. Харин тухайн ажлын байранд тохирсон хамгийн чухал мэдээллийг онцлоорой. Тухайлбал: Олон нийтийн арга хэмжээ зохион байгуулсан гэж бичихийн оронд “3 удаа 200+ хүнтэй эвент зохион байгуулж, арга хэмжээнд оролцогчдийн сэтгэл ханамж нэмэгдүүлэхийн тулд идэвхжүүлэлт хийсэн” гэх мэтээр бичвэл илүү анхаарал татна.

    Туршлагаа ажлын жагсаалтаас илүү үр дүнгээр илэрхийлэх

    Ажлын туршлагаа зүгээр л юу хийснээ жагсааж бичих биш, ямар үр дүн гаргасан, ямар нөлөө үзүүлсэн гэдгийг мөн нэмж оруулаарай. Жишээ нь “Компанийн Facebook хуудсыг 6 сарын хугацаанд 10,000 дагагчтай болгож, органик хандалтыг 3 дахин өсгөсөн. Энэ нь таныг зорилготой, санаачилгатай, үнэ цэн бүтээдэг хүн гэдгээ харуулж байгаа нэг илэрхийлэл болно.

    Ойлгомжтой бичих

    Хэтэрхий албаны хэллэгээр дүүрэн CV-г унших хэцүү байдаг. Харин энгийн үгээр, ойлгомжтой бичсэн бол хэн ч уншихад амар байх бөгөөд өөрийгөө хэрхэн хамгийн тодорхой илэрхийлэх яриа мэт бичвэрээр харуулахыг эрмэлзээрэй.

    CV-гээ lambda -гын AI-р шинэчлээрэй.  

    Загварыг цэгцтэй, нүдэнд эвтэйхэн болгох

    Ажил олгогч 10 секунд л таны CV-г эхний удаа хардаг гээд төсөөлөх хэрэгтэй. Тэгэхээр хараад л ойлгогдохуйц, уншихад хялбар бүтэцтэй байвал, мэдрэмжтэй загвартай байхыг сонгоорой.

    Чадвараа хэмжигдэхүйц илэрхийлэх

    “Би багаар ажилладаг, хүмүүстэй сайн харилцдаг” гэх нь мэдээж хэрэгтэй ч яг юу хийж, ямар түвшинд гэдгээ тодорхой болгоорой. Мөн хэлний мэдлэгээ бичихдээ, Англи хэл – Upper Intermediate (B2 – Бичгийн болон ярианы чадвартай) гэх мэтээр тодорхой бичих хэрэгтэй юм.

    Reference буюу танилцуулах хүнийг бодож сонго

    Ажил олгогч таны тухай бусдаас сонсохыг хүсдэг. Тиймээс өмнөх удирдлага, хамтран ажиллагч зэрэг итгэл даах хүний мэдээллийг анхааралтай сонгож бичээрэй.

    Зурагаа сонгохдоо анхааралтай сонгох

    Хэрвээ та зураг оруулах бол цэвэрхэн, албан ёсны зураг байгаарай. Селфи, гэрэл зурагны цаадах арын фон бүдэг, анхаарал сарниулсан байвал сэтгэгдлийг бууруулдаг.

    Англи хувилбараар танилцуулгаа бэлдэх

    Өнөө үед олон байгууллага англи хэл дээр CV авах шаардлага тавьдаг. Тиймээс нэг удаа чанартай орчуулсан хувилбараа хадгалаад аваарай. Ажил олгогчийн итгэлийг англи дээр ч авч чаддаг бол танд боломж үргэлж нээлттэй байх болно.

    CV-гээ тогтмол шинэчлэх хэрэгтэй

    CV нь нэг удаа бичээд мартдаг биш таны хөгжлийн түүх байх ёстой учраас жил бүр, бүр улирал бүр шинэ зүйл нэмэгдэж байх нь зөв юм.

    Сонгон шалгаруулалтын ажилтан анх таны CV-г нээж харах тэр мөчид та ирээдүйн багийн боломжит гишүүн гэж харагдах ёстой. CV бол таныг талаарх анхны сэтгэгдлийг эхлүүлдэг, харин ярилцлага бол таныг баталдаг үе шат гэдгийг санаарай. 

    Lambda-гын AI таны CV-г хөгжилтэйгээр шүүмжлэн, хошигнол хосолсон зөвлөгөөг өгөх болно

    Та Lambda-д талентаар бүртгүүлээрэй. Дараагийн ажлаа амжилттай олоход тань бид тусална.  

  • Цалингаа нуух уу, ил тод байлгах уу?

    Цалингаа нуух уу, ил тод байлгах уу?

    Сарын цалин чинь хэд вэ? гэдэг асуулт олон хүнд хувийн амьдрал руу нь халдаж байгаа мэт эвгүй сэтгэгдэл төрүүлдэг. Манай улсад үйл ажиллагаа явуудж буй дийлэнх байгууллагын ажилчид цалингаа бие биедээ хэлдэггүй, удирдлагууд ч энэ талын мэдээллийг хаалттай байлгахыг илүүд үздэг. Гэтэл энэхүү “цалингийн нууцлал” нь үнэндээ шударга бус байдлыг далдлах, нэгэндээ үл итгэх уур амьсгалыг бүрдүүлэхийн эхлэл юм.

    Яагаад хүмүүс цалингаа нууцалдаг вэ?

    “Миний цалин бусдаас зөрүүтэй байх вий гэх айдас , цалингаа нууцалж бусдад хэлэхгүй байх нь “ёс суртахуун” гэх мэт түгээмэл ойлголт нь цалингаа нууцлах шалтгааны нэгээхэн хэсэг. Мөн доорх хэдэн шалтгаантай ч холбоотой:

    • Цалин бусдаас ялгарах вий гэх айдас

    • Цалингаа нууцлахыг ёс суртахуун гэж үзэх

    • Ажилчдын хоорондын атаархал, үл ойлголцол үүсэхээс сэргийлэх

    • Удирдлагуудын дарамтыг бууруулах гэсэн шалтгаанууд голлодог

    Зарим тохиолдолд цалинг ил тод зарласнаар ажилчид хоорондын үл ойлголцол, нэгэндээ атаархах, удирдах албан тушаалтанд дарамт үүсэх гэх мэт эрсдэл үүсдэг байна. Гэвч эдгээрийг ажилчидтай харилцан тохиролцож, ярилцсанаар зохицуулагдах боломжтой гэдгийг хэд хэдэн улс орнууд батлан харуулсаар байна.

    Манай улсад цалингийн ил тод байдал 

    • Ихэвчлэн хаалттай байгууллагын дотоод мэдээлэл гэж үздэг.
    • Хуульчлагдаагүй ч байгууллагын дүрмээр хязгаарлагддаг.

    Ийм хаалттай соёл нь шударга бус байдал, ялгаварлал үүсэх нөхцөл болдог. Судлаачдын үзэж буйгаар, цалинг нууцалсан орчинд илүү олон зөрчил, итгэлцлийн хомсдол үүсдэг.

    Дэлхий дахинд ямар жишиг байна вэ?

    • АНУ, Канад, Их Британи зэрэг улсуудад ажилчид цалингаа хуваалцах эрхтэй. Энэ эрхийг хязгаарлахыг хууль бус гэж үздэг.
    • Скандинавын орнууд (Норвеги, Швед, Финланд)-д цалингийн мэдээлэл төрийн бүртгэлээр дамжуулан олон нийтэд нээлттэй байдаг.

    Цалингийн ил тод байдлын үр нөлөө

    1. Шударга ёс ба итгэлцлийг нэмэгдүүлдэг
    • Korn Ferry-ийн судалгаагаар цалингийн ил тод байдал нь байгууллагын дотоод шударга ёсыг дэмжиж, ажилчдын итгэлцлийг нэмэгдүүлдэг болохыг тогтоожээ.
    1. Жендерийн цалингийн зөрүүг бууруулдаг
    • Их Британид 2018 оноос эхлэн 250-аас дээш ажилтантай компаниуд жендерийн цалингийн зөрүүг ил тод мэдээлэхийг хуульчилснаар, цалингийн зөрүү 18%-иар буурсан байна.
    1. Ажилчдын сэтгэл ханамжийг нэмэгдүүлдэг

    Workable-ийн мэдээлснээр, цалингийн ил тод байдал нь ажилчдын сэтгэл ханамжийг нэмэгдүүлж, байгууллагад үлдэх хандлагыг сайжруулдаг.

    Цалин бол хүний хөдөлмөрийн үнэлгээ төдийгүй байгууллага дахь итгэлцэл, нийгмийн шударга ёсны хэмжүүр юм. Цалингаа нуух соёл нь нэг талаас хувийн нууцыг хамгаалж буй мэт боловч нөгөө талаас шударга бус хуваарилалтыг далд хэлбэрээр дэмжих, үл итгэлцэл үүсгэх, ялгаварлал бий болгох үндэс болдог. Цалингаа нуух биш, шударга, ойлгомжтой системийг дэмжих нь илүү олон эерэг үр дагавар авчирдаг гэдгийг дээрх олон судалгаагаар нотлогдсон байна.

    https://lambda.global/feed таны ур чадварт нийцсэн, итгэл даах байгууллагуудын ажлын заруудыг нэгтгэн хүргэж, хөдөлмөрийн үнэлэмжээ хамгаалж, үнэ цэнтэй шийдвэр гаргахад тань тусалдаг шүү.

  • Монгол HR-ууд таны CV-г хэрхэн уншдаг вэ?

    Монгол HR-ууд таны CV-г хэрхэн уншдаг вэ?

    Ажилд орох өргөдөл илгээх гэдэг бол тухайн байгууллагад “өөрийгөө танилцуулах анхны алхам” юм. Гэхдээ энэхүү анхны алхамд тань ердөө 6–10 секунд л зарцуулдгийг Монголын HR мэргэжилтнүүдийн дунд хийсэн судалгаа болон туршлагууд баталж байна.

    Гадаадын хөдөлмөрийн зах зээлтэй харьцуулахад Монголын ажил олгогчид CV-г үнэлэхдээ зарим талаараа өвөрмөц хандлага гаргадаг. Тэд зөвхөн “чанартай боловсруулсан загвар” харахаас илүүтэйгээр тухайн хүний ажиллах хандлага, байгууллагад хэрхэн нийцэхийг анзаарахыг илүүд үздэг. Тиймээс CV-г хэрхэн бичихээс гадна, ажил олгогчид түүнийг хэрхэн уншдаг, дүгнэдэг талаарх ойлголттой байх нь ажил хайлт тань амжилтад хүрэх эхлэл юм.

    Монгол HR-ууд юунд хамгийн их ач холбогдол өгдөг вэ?

    Ажлын туршлага — CV-г уншиж эхлэхдээ HR-уд хамгийн түрүүнд өмнөх ажлын туршлагыг хардаг. Гэхдээ тэд “Юу хийсэн бэ?” гэж биш, “Яаж хийсэн бэ?, ямар үр дүн гаргасан бэ?” гэдгийг онцлон анзаардаг. Жишээлбэл, “маркетингийн ажил хийсэн” гэх ерөнхий тайлбарыг тэд тоохгүй. Харин “Сошиал медиа кампанит ажлууд зохион байгуулж, хандалтыг 45%-аар нэмэгдүүлсэн” гэж бичсэн бол тухайн ажил горилогчийг илүү үр дүнтэй, зорилготой ажилладаг гэж дүгнэнэ.

    Ур чадварын хэсэг дээр ч ялгаагүй. Монгол ажил олгогчид өндөр боловсролоос илүүтэйгээр бодит ажил дээр хэрэгжүүлж болох практик ур чадварыг чухалчилдаг. Жишээ нь, Excel дээр дата боловсруулж чаддаг уу, хэрэглэгчтэй соёлтой харьцаж чаддаг уу, цаг баримталдаг уу гэх мэт. Товчхон бичихээс гадна, тухайн ажлын байртай хэрхэн уялдаж байгааг тайлбарлах нь нэмэлт оноо болно.

    CV-г унших “МОНГОЛ” арга

    Монголын HR-уудын CV унших хандлага нь зөвхөн баримтад суурилсан байдаггүй. Зарим тохиолдолд тэд тухайн хүний CV-гийн бүтэц, өнгө аяс, хандлагыг мэдрэхийг эрмэлздэг. Товчхон хэлбэл:

    • Хэт урт CV = Хэт ярьдаг хүн
    • Хэт товч CV = Хэт бэлэн биш хүн
    • Ажлын туршлагын хооронд завсар байгаа бол = Эмх замбараагүй карьер
    • Үг, үсгийн алдаатай бол = Хариуцлагагүй

    Мэдээж, энэ бол нийтлэг дүрэм биш. Гэвч олон хүний нөөцийн мэргэжилтнүүд цаг хэмнэж, хурдан шийдвэр гаргахын тулд ийм байдлаар дүгнэлт хийдэг нь үнэн. Иймээс ажил горилогч бүр өөрийн CV-г нэг төрлийн “сэтгэл зүйн мессеж” мэт ойлгож, ямар утга илэрхийлж байгааг харж засварлах нь зүйтэй.

    Мэргэжлийн зөвлөмжүүд: Яаж бэлдэх вэ?

    1. CV-г “өөрчлөх” биш “зурах”
      Монгол ажил олгогчид таны CV-г нэг л ажлын байранд биш, тухайн байгууллагын соёлтой хэр нийцэх вэ гэдгийг бас хардаг. Тиймээс нэгэн хэвийн, хуулбар мэт CV биш, тухайн байгууллагын онцлогт нийцүүлсэн агуулгатай, зорилготой бичигдсэн CV илүү хүлээж авдаг.
    2. Багаар ажилласан туршлагыг дутуу үнэлдэггүй
      Монголын олон байгууллагад хамтын ажиллагаа маш чухал. Багт хэрхэн дасан зохицсон, хэрхэн манлайлан ажилласан гэх мэт туршлагыг онцлон бичвэл HR-уудын анхаарлыг татах боломжтой.
    3. Visual буюу “харагдах байдал” чухал
      Уншихад хялбар, цэгцтэй, цэвэрхэн layout-тэй CV HR-уудын хараанд илүү түрүүлж тусдаг. Монголд заримдаа формал шаардлагууд харьцангуй сул байдаг ч, CV бол өөрийгөө хэр мэргэжлийн хүн бэ гэдгээ илтгэх “үнэмлэх” тул дизайн дээр анхаарах нь зүйтэй.

    Эцэст нь: CV бол таны талаарх биечлэн уулзахын өмнөх “сэтгэгдэл”

    CV-г ганц удаа боловсруулаад бүх ажилд явуулдаг үе өнгөрсөн. Монголын хөдөлмөрийн зах зээл ч улам нарийн, сонголттой болж байна. HR мэргэжилтнүүд нэг л хүчин зүйл дээр суурилж шийдвэр гаргахаа больж, таны ажилдаа хандах хандлага, үг хэллэг, бүтээсэн үнэ цэнийг илүү чухалчилдаг болсон.

    Тиймээс CV бол зүгээр нэг жагсаалт бус — таны мэргэжлийн түүхийг ярьж буй бичгээр илэрхийлсэн яриа юм. Энэ яриаг хэр ойлгомжтой, мэргэжлийн, ухаалаг байдлаар илэрхийлж чадах нь таныг ярилцлагад урих эсэхийг шийднэ.

     

    Танд зориулсан асуулт:
    Та сүүлд CV-гээ хэзээ шинэчилсэн бэ? Тэр CV таны ажиллах хэв маяг, давуу талуудыг үнэхээр илэрхийлж чадаж байна уу?

    Хэрэв та CV-гээ мэргэжлийн түвшинд сайжруулах эсвэл олон улсын загварт нийцүүлэх талаар тусламж хүсвэл, Lambda Global танд зориулж хиймэл оюун ухаанд суурилсан CV хөрвүүлэгч санал болгож байна.

    Lambda Global blog -оос унших:

  • Компаниуд яагаад амлалтдаа хүрдэггүй вэ?

    Компаниуд яагаад амлалтдаа хүрдэггүй вэ?

    Сургуулиа төгсөөд мэргэжлээрээ ажил хайж эхэлсэн залуу мэргэжилтний анхаарлыг ажлын зар дээр тавигдсан “Цалин өндөр, ажлын орчин таатай, өсөн дэвжих боломжтой” гэсэн мэдээлэл илүүтэй татжээ. Танилцуулгаа илгээн улмаар ярилцлага ч амжилттай болж, хүний нөөцийн ажилтан нь: “Манайд залуу хүмүүсийн карьер хурдан өсдөг,  уян хатан цагийн хуваарьтай. Бид 6 сарын дараа цалинг чинь нэмнэ” гэж анх хэлжээ. Гэвч гурван сар хүрэхэд л урам хугарч, сэтгэлээр унаж эхэлсэн бөгөөд хагас жил болоод цалин нэмэгдээгүйгээр барахгүй илүү цагаар ажиллах нь хэвийн зүйл мэт байв. Мөн ажлын орчин нь мөн хэл ам, дарамт ихтэй байлаа. Ажилд орох үед амласан бүхэн алга болчихсон мэт л. Танил дүр зураг биш гэж үү? 

    Ажил горилогчийн хувьд найдвартай байдал, шударга харилцаа, бодит боломж хамгийн чухал байдаг. Гэвч амлалтад нь итгээд ажилд орсон олон хүн үүний дараа бодит байдалтай тулгарч, сэтгэл гонсгор үлддэг нь нууц биш. Ер нь “Анх бол тэгж амлаагүй дээ…” гэж хэлдэг газрууд цөөнгүй. Энэ мэтчилэн зарим байгууллагууд ажилтан татахын тулд амлалт өгдөг ч, түүнийгээ бодит байдалд хэрэгжүүлэхэд бэлэн биш байдгийн учир юу вэ?

    Амлалт өгсөн ч хэрэгжүүлдэггүй зарим шалтгаанууд: 

    1. Хэт гоё сурталчилгаатай зар 

    Ажлын байрны зар заримдаа “хөөрөгдөж” бичигддэг. “Уян хатан цагийн хуваарь, найрсаг хамт олон, карьер өсөлт” гэх мэт уриа үгс үнэнд нийцэхгүй байж болно.

    2. Дунд шатны удирдлагын үл ойлголцол

    Хүний нөөцийн амлалт бодит амьдралд хэрэгжихгүй байх нь олонтоо. Шууд удирдлага амлалтыг дэмжихгүй тохиолдол байдаг учраас ажилтнууд сэтгэл дундуур болдог.

    3. Тодорхой бус ажлын зар

    “Идэвхтэй хүн хайж байна” гэхээс илүүтэй, тодорхой ажлын цар хүрээ, нарийн шаардлагууд, зорилго, KPI зэрэг мэдээлэлтэй зар илүү шударга, ойлгомжтой байдаг.

    4. Түр зуурын хэрэгцээ, тогтворгүй бодлого

    Зарим байгууллага яаралтай ажилтан авах шаардлага үүссэн үедээ сайхан амлалт өгч, дараа нь мартдаг. “Түр л ингэж ажиллаарай” гэдэг үгс цаашдаа тогтмол ачаалал болоход хүргэнэ.

    5. Ажил горилогчийн зүгээс хэт өндөр хүлээлт

    Хувь хүний хүлээлт хэтэрхий өөдрөг байх тохиолдол ч бий. Заримдаа “карьер өснө” гэдэг нь шууд өсөж дэвшинэ гэсэн үг биш. Ярилцлагын үеийн үгсийг бодитоор ойлгох хэрэгтэй болдог.

    Та дараах асуултуудыг юун түрүүнд байгууллагаас асуугаарай

    • Амласан зүйлс бичгээр баталгаажих уу?

    • Цалин, урамшуулал ямар шалгуураар, хэдийд нэмэгддэг вэ?

    • Тухайн албан тушаалд өмнө нь ажиллаж байсан хүн яагаад гарсан бэ?

    • KPI болон амжилтыг хэрхэн хэмждэг вэ?

    Мэдээлэлтэй бай

    Google, Facebook, LinkedIn зэрэг платформ дээр тухайн байгууллагын талаарх мэдээлэл үнэлгээ, сэтгэгдлийг унших буюу аль болох ажлын орчин, хамт олны хандлага, бодит байдлыг урьдчилан олж мэдэхийг хичээгээрэй. Хэрвээ бүр боломжтой бол тухайн байгууллагад ажиллаж буй хүнээс сэтгэгдэл, туршлагыг нь сонс.

    Цалин, урамшуулал, карьерийн өсөлтийн талаар бичгээр баталгаажуулах нь таны эрх бөгөөд компанийг төлөөлсөн ажилтны хэлж буй үгнээс илүү хэрэгжүүлж буй үйлдэл нь бодит үнэлгээ болно. Ажлын байраа сонгохдоо сэтгэл хөдлөл, сайхан амлалтад бус, бодит мэдээлэлд тулгуурлаж шийдвэр гаргах нь хамгийн ухаалаг алхам юм.

    Тиймээс LAMBDA танд бодит мэдээлэлтэй, итгэл даах байгууллагын ажлын заруудыг нэг дороос санал болгож, өөрийн эрх ашгаа хамгаалж, үнэ цэнтэй сонголт хийхэд тань тусална.