Lambda Blog

Category: Карьер Хөгжил

  • Карьерын амжилтын нууц — Сахилга бат

    Карьерын амжилтын нууц — Сахилга бат

    Өнөөдрийн хөдөлмөрийн зах зээлд өндөр боловсрол, туршлага, чадвараас гадна хамгийн их эрэлттэй ур чадваруудын нэг бол сахилга бат юм. Аливаа ажилтны ур чадвар ямар ч өндөр байлаа гэсэн сахилга батгүй бол үр дүн гаргах боломжгүй гэдэг нь олон судалгаагаар батлагджээ.

    Сахилга бат гэж юу вэ?

    Өөрийн хүсэл, сэтгэл хөдлөлөөс хамаарахгүйгээр зөв гэж үзсэн зүйлийг тууштай хийх чадвар юм. Сайн CV, гоё диплом, ухаалаг санаа байлаа ч сахилга батгүй бол амжилтад хүрэх нь юу л бол. Харин сахилга баттай байвал хэн ч, хаана ч, ямар ч нөхцөлд өсөж дэвших боломж нээлттэй хэвээр байна.

    Ажлын байранд сахилга бат яагаад чухал вэ?

    Шинэ ажилд орсон 1000 гаруй хүн оролцсон SHRM (2023)-ийн судалгаагаар ажилд тогтвор суурьшилтай үлддэг хүмүүсийн 87% нь “цаг баримтлах, хариуцлагаа ухамсарлах” зуршилтай байдаг гэжээ. Ийм жижигхэн үйлдлээс л сахилга бат харагддаг гэж хэлж болно. Мөн сахилга баттай ажилтан удирдлага, хамт олныхоо дунд найдвартай, хариуцлагатай, итгэл хүлээлгэх хүнээр үнэлэгддэг. Энэ нь карьер ахих, илүү том үүрэг хүлээх суурь болдог гэнэ шүү.

     Карьерын өсөлтөд сахилга бат

    Harvard Business Review (2022) нийтлэлд дурдсанаар сахилга бат сайтай ажилтнууд удирдах түвшинд дэвших магадлал 52%-иар өндөр байдаг. Тогтмол сургалт, өөрийгөө хөгжүүлэх дадал сахилга баттай хүмүүст илүү тогтвортой тогтдог байна.  Өдөр тутмын төлөвлөгөөтэй, сахилга баттай хүн ажлын хэт ачааллаас сэргийлж, тайван байдлаа хадгалдж чаддаг нь судалгаагаар нотлогдсон. (American Psychological Association, 2023).

     Монголд сахилга бат хэр үнэлэгдэж байна вэ?

    Монголын ажил олгогчдын холбооны 2023 оны судалгаагаар:

    • Байгууллагууд шинэ ажилтан авахдаа “мэргэжлийн ур чадвар”-аас илүү “хувийн сахилга бат, үнэнч шударга байдал”-ыг тэргүүнд тавьдаг гэжээ.
    • Сахилга баттай ажилтан тогтвор суурьшилтай ажиллах, байгууллагын соёлыг дагаж мөрдөх магадлал 2 дахин өндөр гэж 350 гаруй HR мэргэжилтэн үзсэн байна. Итгэмээргүй үр дүн байна шүү.

    Сахилга баттай байх практик 5 зөвлөмжийг танд хүргье. 

    1. Өдөр тутмын зорилгоо бичиж тэмдэглэх

    Тодорхой зорилгогүй өдөр бол хий дэмий өнгөрөх өдөр. “Тодорхой зорилт бичдэг хүмүүс зорилгодоо хүрэх магадлал 42%-иар илүү байдаг” гэж Dominican University-ийн судалгаа баталжээ.Тиймээс өдөр тутамдаа хийх зүйлсээ жагсааж бичиж тэмдэглэхээс эхлээрэй.

    2. Цаг баримтлах

    Уулзалт, ажил эхлэхэд үргэлж цагтаа байх. Ач холбогдол өндөр биш жижиг уулзалт байсан ч та цагаа баримталж очихыг хичээгээрэй.

    3. Бага багаар сурах зуршилтай болох

    Өдөр бүр 20-30 минут шинэ зүйл сурч, хөгжүүлж, хэрэгжүүлэхэд оройтоогүй шүү.

    4. Түр зуурын сэтгэл хөдлөлөөр шийдвэр гаргахаас зайлсхийх

    5. Өдөр бүр өөртөө үнэнч байх

    Амласан бол хий. Хийж дуусгаж бол амар. Өнөөдөр таны сахилга баттай байх эсэх ирээдүйн цалин, тушаал дэвших, амьдралын амжилтад шууд нөлөөлнө. Тиймээс өөртөө үнэнч хандаж, сахилга баттай нэгэн болоорой.

    Өөрийн үнэ цэнэ, ур чадвараа нээж, алсын хараагаа бодит болгох алхмуудыг хийхэд тань гүүр болох https://lambda.global/ платформ дээр  Монголын хамгийн шилдэг, таатай орчин нөхцөлтэй байгууллагууд таныг хайж, хүлээж байгаа шүү.

  • Ажилд орсон л бол болсон гэж бодож болохгүй

    Ажилд орсон л бол болсон гэж бодож болохгүй

    Ажилд орсон л бол бүх зүйл болж өнгөрлөө гэж бодох нь хамгийн түгээмэл бөгөөд хамгийн том эндүүрэл юм. Ажлын байр бол төгсгөл бус  харин таны жинхэнэ хөгжлийн гараа юм. Шинэ орчин, шинэ шаардлага, шинэ ур чадвар шаардсан сорилтууд таныг өдөр бүр угтаж байдаг. Энэ сорилтуудыг давахын тулд ажилд орсон цагаасаа эхлэн суралцахаа хэзээ ч зогсоож болохгүй.

    Ажилд орох бол эцэс биш — эхлэл юм

    Шинэ ажилтнуудын 70% нь эхний 6 сарын дотор “Ажилд орсон, одоо тайван байна” гэж бодож, суралцах эрмэлзлээ алддаг гэж Gallup-ийн 2023 оны судалгаанд дурджээ. Гэтэл ажилд орсны дараах хөгжлийн эхний жил нь ирээдүйн карьерын үндэс, итгэлцэл, дэвших боломжийг шийддэг. Учир нь

    • Байгууллагын соёлд дасан зохицох
    • Хувийн чадвараа байгууллагын хэрэгцээнд нийцүүлэх
    • Шинэ ур чадвар эзэмших
    • Итгэл олж, үүрэг хариуцлага нэмэх гэсэн дараалсан асуудлууд хүлээж байдаг.

    Ажилд орсон даруйд суралцахаа зогсоовол юу болох вэ?

    • LinkedIn-ийн 2023 оны тайланд дурдсанаар ажлын эхний 2 жил тасралтгүй чадвараа хөгжүүлээгүй ажилтнуудын 67% нь 5 жилийн дотор ахих боломжоо алддаг.
    • World Economic Forum–ийн судалгаагаар ирээдүйн 5 жилд дэлхийн ажлын байруудын 44%-д шинэ чадвар шаардагдана. Хэрэв өөрийгөө хөгжүүлэхгүй бол зах зээлээс шахагдах эрсдэлтэй гэжээ. 
    • Шинээр ажилд орсон 60% хүн байгууллагын дотоод соёлыг ойлгоогүйгээс болж ажлаасаа гардаг (SHRM, 2022)

    Хувь хүний ур чадвараа хөгжүүлэх

    Шинэ ажилтны soft skills (харилцаа, асуудал шийдэх, бүтээлч сэтгэлгээ) ажлын эхний 3 жилд хамгийн их анхаарал тавьж хөгжүүлэх боломжтой үе юм. Дотоод сургалт, мэргэжлийн чиглэлээр сертификат авах, мэргэжил дээшлүүлэх зэрэгт идэвхтэй хамрагдаж 

    Үргэлж хөгжиж байх нь ямар үр дүн авчирдаг вэ?

    Ажилд орох бол зөвхөн эхлэл. Хэрэв та хөгжихгүй, суралцахгүй бол зогсонги байдалд орж, карьерын боломжоо алддаг. Харин тасралтгүй суралцаж чадвал шинэ боломж, өндөр цалин, карьерын өсөлт таныг угтах болно. Иймээс та шинэ ажилд орсон бол санаа амрах бус өөрийгөө таньж мэдэх,  ур чадвараа тэлэх, байгууллагадаа үнэ цэн нэмэх талаар бодох хэрэгтэй. Шинэ мэдлэг, шинэ ур чадвар танд цаашдын амжилтын гол түлхүүр байх болно.

    Түүнчлэн тасралтгүй өөрийгөө хөгжүүлдэг хүн л карьертаа амжилт гаргадаг болохыг олон улсын судалгаанууд давтан баталж байна. Жишээлбэл, McKinsey, LinkedIn, Harvard зэрэг байгууллагын судалгаанууд шинэ технологи, шинэ мэдлэг эзэмшихгүй бол ажилтан зах зээлийн хэрэгцээнээс хоцордог гэдгийг онцолжээ. Харин тасралтгүй сурдаг хүмүүс байгууллагын дотоод өсөлт, цалин нэмэгдэлт, удирдах албан тушаалд хүрэх магадлалаар үргэлж өндөр байдаг.

     

     

     

     

  • Шүүмжлэлийг зөвөөр хүлээж авах чадвар — Хувь хүний хөгжлийн шинэ шат

    Шүүмжлэлийг зөвөөр хүлээж авах чадвар — Хувь хүний хөгжлийн шинэ шат

    Өнөөдөр амжилтад хүрсэн хүмүүсийн нэгэн нийтлэг чанар бол шүүмжлэлийг зөвөөр хүлээж авах чадвар гэдэгтэй маргах хүн байхгүй бизээ. Хувь хүн хөгжих, багаар ажиллах, карьер ахих, илүү үр бүтээлтэй байх зэрэгт энэ чадвар үнэлж баршгүй үүрэгтэй. Гэвч Монголд ч, дэлхийд ч шүүмжлэлийг сонсоод гомдох, хамгаалах, эсэргүүцэх үзэгдэл элбэг хэвээр байна. 

    Шүүмжлэлийн утга учир юу вэ?

    Шүүмжлэл гэдэг нь алдаа, сул тал, сайжруулах боломжийг олж харуулж буй зүг чиглүүлэгч дохио юм. Тиймээс шүүмжлэлийг зөвөөр хүлээн авснаар дараах маш олон боломжууд нээгдэнэ. Мөн шүүмжлэлийг эерэгээр хүлээн авдаг хүмүүс хамт олондоо илүү ойлгомжтой, итгэл төрүүлсэн, хамтын ажиллагааны чадвартай гэж үздэг байна. Ингээд хэд хэдэн томоохон судалгаатай танилцая. 

    • Harvard Business Review (2023):
      Шүүмжлэлийг тогтмол хүлээж авдаг ажилтнуудын бүтээмж 39%-иар, багийн оролцоо 22%-иар өсдөг.
    • Gallup (2023):
      Шүүмжлэлийг зөвөөр хүлээж авдаг хүмүүс баг хамт олондоо 36%-иар илүү эерэг сэтгэгдэл төрүүлдэг. Ийм өндөр хувь гэж та бодоогүй байх тийм үү?
    • LinkedIn Learning (2024):
      Бүтээлч шүүмжлэлийг хүлээж авах чадвар нь карьер ахих 35%-ийн магадлалыг нэмэгдүүлдэг.

    Амжилт, кареерийн ахиц дэвшилд ийм хүчтэй нөлөөлдөг шүүмжлэлийг бид хэрхэн зөвөөр хүлээн авах хэрэгтэй юм бол?

    Шүүмжлэлийг зөв хүлээн авах 7 алхам

    1.  Сэтгэл хөдлөлөө хянах 

      Эхлээд сонс. Шууд хариу барих, тайлбарлахгүйгээр чимээгүй байж, бүх мэдээллийг ав. 

    2. Шүүмжийн зорилгыг ялгаж ойлгох Хувийн дайралт уу? Эсвэл ажил сайжруулах зөвлөгөө юу? Үүнийг ялгах нь хамгийн чухал алхам. 
    3.  Бүтээлч асуулт асуух“Юу илүү сайжруулах вэ?”, “Яг аль хэсэгт анхаарвал дээр вэ?” гэх мэт асуулт шүүмжлэлийн бодит утгыг олж өгдөг. 
    4. Хүлээн зөвшөөрөх ба залруулах Аливаа алдааг үнэнээр хүлээн зөвшөөрч, дараагийн алхамд ямар өөрчлөлт хийхээ төлөвлө. 
    5. Талархах “Баярлалаа. Үнэтэй санал байна” гэж хэлэх нь энгийн боловч эерэг сэтгэгдэл үлдээнэ. 
    6.  Шинэ арга хэрэгжүүлэх Шүүмжлэлийг хэрэгжүүлж, үр дүнг бусдад харуулах. Энэ нь итгэлийг өсгөдөг. 
    7. Өөрийн үнэлгээг хадгалах Шүүмжлэлийг хүлээн авч байгаа ч өөрийгөө хэт шүүмжилж, өөрийн үнэ цэнийг бууруулахгүй байх нь чухал.  

    Эцэст нь:

    Шүүмжлэлийг хүлээн авч байгаа ч өөрийгөө хэт шүүмжилж, өөрийн үнэ цэнийг бууруулахгүй байх нь чухал гэдгийг битгий мартаарай. Шүүмжлэл бол дайсагнал биш. Энэ бол таныг сайжруулах хамгийн том тусламж юм. Хүлээж авах тусам карьер тань өснө, удирдлага, ажилчдын итгэл, талархалыг хүлээнэ, та ч өөртөө илүү итгэлтэй болно. Өнөөдрөөс эхэл, өөрт тань ирэх шүүмжлэлийг эерэгээр хүлээж аваарай. Тэгвэл ирээдүйд таны боломж, үнэлэмж хэд дахин өснө. 

    Төстэй нийтлэл унших: Эрүүл харилцаа, эерэг хамт олон

    Та Lambda-д талентаар бүртгүүлээд өөрийн ур чадвараа бодитоор үнэлүүлж, карьерын шинэ аяллаа бидэнтэй хамт эхлүүлээрэй. 

  • Харилцааны ур чадвараа хэрхэн хөгжүүлэх вэ?

    Харилцааны ур чадвараа хэрхэн хөгжүүлэх вэ?

    Өдөр бүр бид нийгмийн харилцаанд оролцож, сонсож, ойлгуулж, бас бусдыг сонсож байдаг. Харин ажил дээр харилцаа зөв явагдахгүй бол санаачилга хэрэгжихгүй, багийн уур амьсгал хүйтэн, төслийн үр дүн бүрхэг болдог. Хөдөлмөрийн зах зээлд ажил олгогчдын хамгийн их үнэлдэг зөөлөн ур чадвар бол харилцаа юм. Ажлын ярилцлага, багийн хамтын ажиллагаа, харилцагчийн үйлчилгээ гээд амжилттай ажиллах бүхий л орчны үндэс нь харилцаанд оршдог.

    Харилцааны ур чадвар гэж яг юу вэ?

    Харилцаа гэдэг бол сонсох, ойлгох, хүндэтгэх, мэдрэх, илэрхийлэх олон хэлбэртэй ур чадвар юм.

    Идэвхтэй сонсох — бусдыг таслахгүй сонсож, гол санааг ойлгож, эргүүлэн бататгах

    Ойлгомжтой ярих — чухал санааг тодорхой, энгийн үгээр илэрхийлэх

    Биеийн хэлээр харилцах — нүүрний илэрхийлэл, харц, дохио зангаа

    Сэтгэл хөдлөлийн хяналт — сөрөг мэдрэмжийг зохицуулж, эерэгээр хандах

    Зөрчлийг шийдэх чадвар — уян хатан, шийдэлд чиглэсэн байдлаар хандах

    Яагаад энэ чадвар хэрэгтэй вэ?

    Харилцааны ур чадвар нь хөдөлмөрийн зах зээлд хамгийн эрэлттэй чадваруудын нэг бөгөөд ажил горилогч, ажилтны хувьд карьерын амжилттай салшгүй холбоотой. Ажлын ярилцлагын үеэр өөрийгөө итгэлтэй, тодорхой илэрхийлэх нь ажил олгогчид таны чадамж, хандлагыг илүү ойлгомжтойгоор мэдрэх боломжийг олгодог. Мөн ажлын байран дээр багийн гишүүдтэйгээ зөрчил багатай, ойлголцолтой ажиллах, харилцагчийн итгэлийг олж авах, удирдлагатайгаа нээлттэй, үр дүнтэй харилцах нь ажлын бүтээмж, уур амьсгалд шууд нөлөөлдөг. Ийм эерэг, итгэлцэлтэй орчныг бүрдүүлэхэд зөвхөн юу хэлж байгаа нь бус, хэрхэн хэлж байгаа нь ч чухал. Үгний өнгө аяс, биеийн хэлэмж, сонсох чадвар зэрэг нь таны харилцааг илүү үр дүнтэй болгож, урт хугацааны мэргэжлийн харилцааг бүтээдэг.

    Харилцааны ур чадвараа хөгжүүлэх аргууд

    1. Өдөр бүр идэвхтэй сонсох дадал хэвшүүлэх

    Ямар ч харилцаа зөв сонсохоос эхэлдэг. Яриаг нь анхааралтай сонсож, дахин хэлж баталгаажуулах нь бусдыг ойлгосон гэдгийг илтгэнэ.

    2. Энгийн, ойлгомжтой, сэтгэлд хүрсэн хэлээр ярих

    Ажлын орчинд тодорхой, хэрэгцээтэй мэдээллийг цэгцтэйгээр илэрхийлэх нь цаг хэмнээд зогсохгүй  харилцан ойлголцлыг сайжруулдаг.

    3. Нүдээрээ харилцаж, эерэг дохио өгөх

    Хамгийн хүчтэй харилцаа үгээр бус, харцаар дамждаг. Нүд рүү харах, инээмсэглэх, толгой дохих зэрэг дохио нь итгэлцлийг нэмэгдүүлнэ.

    4. Илэрхийлэл, сэтгэл хөдлөлөө хянаж сурах

    Уур, бухимдал, сэтгэл хөдлөлөө шууд гаргах нь мэргэжлийн бус харагддаг. Харин тайвнаар илэрхийлэх, шүүмжийг зөв хүлээн авах нь ур чадварын илрэл юм.

    5. Зөрчилд ухаалгаар хандах

    Харилцаанд санал зөрөлдөх үе зөндөө тохиолддог. Энэ үед “Би ойлгож байна, гэхдээ…” гэх мэт зөөлөн, нээлттэй хэлбэрээр ярих нь тааламжтай орчныг бүрдүүлдэг.

    6. Ялгаатай хүмүүстэй харилцах туршлага хуримтлуул

    Нас, хүйс, албан тушаал, үзэл бодлын ялгаа нь харилцааг сорьж байдаг. Харин үүнээс суралцаж, өөрийн хандлагаа уян хатан болгох нь өсөлтийг авчирна.

    7. Цахим харилцаан анхаарах

    И-мэйл, мессеж зэрэг бичгийн харилцаанд ч эелдэг, ойлгомжтой байх нь чухал. Товч тодорхой, мэргэжлийн, албан ёсны байдлыг хадгалаарай.

    8. Өөрийгөө үнэлж, хөгжүүлэх боломжийг эрэлхийл

    Сургалт, ном, подкаст, илтгэлийн клуб зэрэгт хамрагдах нь таныг өдөр бүр өөр түвшинд хүргэх болно.

    Харилцааны ур чадвар гэдэг нь төрөлхийн биш хөдөлмөрөөр олддог чадвар юм. Таны өдөр тутмын дадал, өөрийгөө хөгжүүлэх хүсэл, бусдыг ойлгох оролдлого бүрийн цаана энэ чухал чадвар бий болдог. Аливаа ажилд таныг бусдаас ялгаруулах зүйл бол зөвхөн мэргэжлийн мэдлэг биш харин бусадтай харилцах ур чадвар байдаг юм шүү.

    Энд дарж Lambda-гаар карьер замналаа тодорхойлуулаарай.

    Илүү олон ажилд орох зөвлөгөө, ярилцлагад бэлтгэх арга, карьер хөгжүүлэлтийн мэдээллийг манай LAMBDA платформоос аваарай.  

  • Эрүүл харилцаа, эерэг хамт олон

    Эрүүл харилцаа, эерэг хамт олон

    Эерэг уур амьсгалтай хамт олон нь ажилтнуудын сэтгэл ханамжийг нэмэгдүүлдэг. Тухайлбал, сэтгэл ханамж нь ажилчдын бүтээмж, ажлын амжилттай шууд холбоотой байдаг бөгөөд энэ нь удирдлага, харилцан хүндэтгэлтэй орчинд л бий болно. Ажилтнууд өөрсдийгөө үнэлэгдэж, тэдний хүчин чармайлтыг хүлээн зөвшөөрч байгаа үед сэтгэл зүйн хувьд дэмжлэг авч, илүү идэвхтэй ажиллах хүсэл эрмэлзлэлтэй болдог.

    Бүтээмжийг нэмэгдүүлэх, инноваци дэмжих

    Эерэг уур амьсгал нь хамт олны бүтээмжийг мэдэгдэхүйц нэмэгдүүлдэг. Хүмүүс ажлын орчинд бүтээлч байдлаа илэрхийлэх, шинэ санаа, санаачлагуудыг гаргах боломжтой байх үедээ хамгийн өндөр үр дүнг гаргадаг. Ажилчид хоорондоо нээлттэй харилцаж, зөвшилцөж, асуудалд шинэ хандлагуудыг авчрах боломжтой болдог. Эерэг уур амьсгалтай орчин нь инноваци, шинэ санаа гаргалтанд чухал нөлөө үзүүлдэг.

    Харилцан итгэлцэл, хамтын ажиллагаа

    Эерэг уур амьсгал нь харилцан итгэлцлийг үүсгэдэг. Ажилтнууд бие биедээ итгэж, эргэлзээтэй асуудлуудыг хамтран шийдвэрлэхэд хялбар байдаг. Харилцан итгэлцэл нь хүн бүрийн оруулсан хувь нэмэр, санаа бодлыг үнэлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Хоорондоо ойлголцсон, туслалцаа авч чаддаг, санаачилгатай хүмүүсийн орчин нь бүтээлч байдлыг нэмэгдүүлдэг. Ийм орчинд ажиллах нь тухайн хүний хувьд өдөр тутмын амьдралыг илүү аз жаргалтай, эрүүл болгож, үүний үр дүнд бүтээмж нэмэгддэг.

    Судалгааны баримтууд

    • 2017 онд Gallup компанийн явуулсан судалгаагаар, ажилчдын сэтгэл ханамж өндөр байх нь ажлын бүтээмжийг 21%-иар нэмэгдүүлдэг гэдгийг тогтоожээ.
    • “American Psychological Association”-ийн 2016 оны судалгаагаар, эерэг уур амьсгалтай орчин нь ажилчдын сэтгэл зүйд эерэг нөлөө үзүүлдэг бөгөөд ажлын стрессийг 40%-иар бууруулдаг гэсэн дүн гарчээ.
    • Харвардын их сургуулийн судлаачид 2014 онд гаргасан судалгаагаараа, харилцан итгэлцэлтэй, эерэг уур амьсгалтай хамт олонд ажиллах нь бүтээлч байдлыг 30%-иар нэмэгдүүлдэг гэдгийг тогтоожээ.

    Хувь хүний хөгжил ба байгууллагын өсөлт

    Түүнчлэн ажилчид өөрсдийн мэдлэг, ур чадварыг дээшлүүлэх, шинэ зүйл сурах, өөрийгөө хөгжүүлэхэд урам зоригтой болдог. Энэ нь зөвхөн хувь хүний төдийгүй, байгууллагын хөгжлийн суурь болж чаддаг. Мөн ажилчид хоорондоо хамтран ажиллах, шинэ санаа гаргах, технологи, ур чадварын хувьд сэргийлэх, шинэчлэлд анхаарах зэрэгт илүү амжилттай байдаг. Эерэг уур амьсгал нь суралцах хүсэл эрмэлзлэлийг нэмэгдүүлж, зөвхөн байгууллагын ачааллыг бууруулах төдийгүй, ажилчдын ур чадварыг дээшлүүлэх, зөв зүйтэй шийдвэр гаргахад ч орон зай нээдэг.

    Сонирхолтой, танд тус болохуйц зөвлөгөөг зөвхөн LAMBDA-с. 

    Энд дарж Lambda-гаар карьер замналаа тодорхойлуулаарай.

  • Алсаас ажиллахад хэрхэн өөрийгөө бэлтгэх вэ? Шинэ эрин дэх карьер төлөвлөлт

    Алсаас ажиллахад хэрхэн өөрийгөө бэлтгэх вэ? Шинэ эрин дэх карьер төлөвлөлт

    Сүүлийн хэдэн жилийн дотор бидний ажиллах, суралцах хэв маяг үндсээрээ өөрчлөгдсөн. COVID-19 цар тахлын үеэр олон улсын их, дээд сургууль, байгууллагууд алсаас буюу онлайн горимоор ажиллах, суралцах шинэ хэлбэрт шилжиж, бид бүгд цахим орчинд “ажиллах”-ыг суралцсан. Тэр үед Zoom, Google Meet, Classroom зэрэг платформууд бидний өдөр тутмын хэрэглээ болж, өөрийгөө удирдах, цагийн менежмент, онлайн орчинд харилцах чадваруудыг бага багаар эзэмшиж эхэлсэн билээ. Энэ бол remote ажлын эхний туршлага байсан гэж хэлж болно.

    Одоо, бид өмнөхөөсөө илүү чөлөөтэй, газар хамаарахгүйгээр ажиллах боломжтой болсон. Гэхдээ алсаас ажиллана гэдэг нь зүгээр л “гэрээсээ ажиллана” гэсэн үг биш. Энэ бол шинэ ур чадвар, хандлага, төлөвшлийг шаарддаг ажиллах хэв маяг юм. Тэгвэл яг ямар бэлтгэл хэрэгтэй вэ?

    1. Ажил хайх платформ, чиглэлээ тодорхой болго

    Remote ажил хайж эхлэхийн тулд эхлээд ямар чиглэлээр ажиллахыг хүсэж байна вэ? гэдгээ тодорхойл.
    Техник, хэлний мэдлэг, сонирхолдоо үндэслээд өөртөө тохирох ажлын чиглэлийг сонгох нь чухал.

    Дараа нь Upwork, Lambda.Global, Freelancer, RemoteOK, We Work Remotely, LinkedIn зэрэг платформууд дээр идэвхтэй хайлт хийгээрэй.

    2. CV болон профайлаа remote хэлбэрт тохируул

    Алсаас ажиллах бол бие даан шийдвэр гаргах, харилцах, цаг барих, англи хэлний чадвар шаарддаг.
    Иймээс CV-дээ дараах зүйлсийг тусгахыг зөвлөе:

    •  Өмнө хийж байсан онлайн/цагаас хамааралгүй ажил
    •  Бие дааж хариуцсан төслүүд
    • Англи эсвэл олон улсын орчинд харилцсан туршлага
    • Харилцааны програмууд ашиглах чадвар (Zoom, Slack, Trello гэх мэт)

    LinkedIn профайлаа шинэчилж, “Open to remote work” гэдгээ тодорхой илэрхийлэхээ битгий мартаарай.

    3. Цагийн менежмент, ажлын зохион байгуулалт

    Remote ажил хамгийн чөлөөтэй мэт харагддаг ч, өөрийгөө удирдах чадваргүй бол амархан замхардаг.
    Цагийн менежментдээ:

    • Pomodoro техникийг ашиглах (25/5 цикл)
    • Todo list хөтлөх, goal tracking хийх
    • “off” цагтай байх (амралттай хугацаа)

    Цаашлаад гэртээ ажлын орчин (нууцлалтай, тайван, интернет сайтай, эргэх сандал г.м) бүрдүүлэх хэрэгтэй.

    4. Харилцааны чадвар, англи хэлний ил тод байдал

    Remote орчинд хэн ч чамайг “шалгаж” харахгүй учир, ямар үед, ямар байдлаар харилцах вэ гэдэг маш чухал болдог.
    Зөв мессеж бичих, товч бөгөөд ойлгомжтой хариу өгөх, хэл амаа ойлголцох чадвар. Эдгээр нь багийн гишүүн болох суурь болдог. Remote ажил бол зөвхөн гэрээсээ ажиллах биш, өөрийгөө удирдаж, дэлхийд өрсөлдөх шинэ хэв маяг юм. Гэхдээ анхаарах зүйл нэг байна, ихэнх remote ажлууд англи эсвэл бусад гадаад хэлийг шаарддаг.
    Тиймээс харилцааны чадвараа нэмэгдүүлэх, бичгийн илэрхийллээ сайжруулах нь remote ажилд орох гол түлхүүрүүдийн нэг билээ.

    FlexJobs-ийн 2023 оны судалгаагаар, дэлхий даяар ажил эрхэлж буй хүмүүсийн 62% нь алсаас ажиллах боломжтой ажлыг илүүд үздэг гэж хариулжээ. Мөн АНУ-ын хөдөлмөрийн статистикийн газрын мэдээлснээр 2020 оноос хойш remote ажлын байр 3 дахин нэмэгдсэн нь цар тахлын дараах ажлын хэв маягийн өөрчлөлтийг баталж байна. Түүнчлэн LinkedIn дээр нийт ажлын зарын 15–25% орчим нь remote эсвэл hybrid (холимог) байдлаар ажиллах болзолтой байгаа нь энэ чиглэлд эрэлт буураагүйг харуулж буй.

    Хэрэв та энэ замыг сонгохоор бодож байгаа бол эхний алхамаа lambda.global -тай хамт төлөвлөж, CV болон чадвараа шинэчилж, алсаас хийх боломжтой ажлууд, чиглэлүүд, ажил олгогчдын хэрэгцээ зэрэг бодит мэдээллүүдийг хянаж үзэхийг санал болгож байна. Өөрийгөө зөв таньж, ухаалаг дэмжлэгтэйгээр замналаа төлөвлөвөл remote орчинд ч, дэлхийтэй зэрэгцэх боломж танд нээлттэй байна.

  • Ажлаа солих эсэхээ шийдэхэд анхаарах 5 асуулт

    Ажлаа солих эсэхээ шийдэхэд анхаарах 5 асуулт

    Ажлын байр гэдэг бол бидний амьдралын маш том хэсэг. Өдөр тутамдаа цаг, эрч хүч, чадвараа зориулдаг энэ орчин маань сэтгэл ханамж, ур чадварын өсөлт, амьдралын хэмнэлийг тодорхойлдог. Гэвч заримдаа бид ажилдаа дасаагүй мэт мэдрэмж төрж, шинийг эрэлхийлэх хэрэгтэй болов уу гэж эргэцүүлдэг үе гардаг.
    Ажлаа солих уу, эсвэл дахиад хүлээх үү? гэдэг асуултад хариулах амаргүй. Тиймээс дараах 5 асуултад үнэнчээр хариулснаар та шийдвэрээ илүү зорилготойгоор гаргаж чадна.

    1. Энэ ажил миний урт хугацааны зорилготой нийцэж байна уу?

    Ажлын байр таны ур чадварыг сайжруулаад зогсохгүй, ирээдүйн зорилго, үнэ цэнтэй тань нийцэж байх ёстой. Хэрэв хийж буй ажил тань таны мөрөөдөлтэй зөрчилдөж байвал өөр гарц эрэлхийлэх нь зөв алхам байж магадгүй.

    2. Би энэ ажлаас суралцаж, хөгжиж байна уу?

    Хийж буй ажилдаа өсөлт мэдрэхгүй, нэгэн хэвийн хэмнэлд орсон мэт санагдаж байвал энэ бол анхаарах дохио. Ажил гэдэг бол зүгээр нэг цалин биш , хувь хүний хөгжлийн орчин байх ёстой.

    3. Надад ажлын сэтгэл ханамж хэр байна вэ?

    Ажлын орчин, хамт олон, удирдлагын хандлага зэрэг нь сэтгэл зүйн эрүүл мэндэд шууд нөлөөлдөг.
    Gallup-ийн 2022 оны судалгаагаар дэлхийн ажилчдын ердөө 21% нь л ажилдаа бүрэн сэтгэл хангалуун байдаг гэж хариулсан нь хүмүүс зөвхөн орлого биш — утга учиртай, урамтай ажиллах орчныг эрэлхийлж буйг харуулж байна.

    4. Би энэ ажлын цалин, урамшууллыг шударга гэж үзэж байна уу?

    Санхүү бол олон хүний хувьд ажил солих шийдвэр гаргахад хамгийн нөлөө бүхий хүчин зүйлсийн нэг байдаг. Цалин, урамшуулал, ажлын үр өгөөжийн тэнцвэр алдагдсан үед хүмүүс өөрийгөө илүү үнэлэгдэх орчинд очих хэрэгтэй гэж үздэг. Хөдөлмөрийн үнэлэмж зөвхөн мөнгөн дүн биш ч, санхүүгийн тогтвортой байдал бол хүн өөртөө итгэх итгэл, амьдралын чанарт шууд нөлөөлдөг гол суурь юм.
    Lambda.Global-ийн LinkedIn хуудсаар явуулсан 2025 оны санал асуулгад оролцсон 356 хүний:

    • 41% нь “цалингаа нэмүүлэхийн тулд”
    • 24% нь “удирдлагын асуудлаас”
    • 20% нь “зорилгогүй байдал”
    • 15% нь “тушаал ахих боломжгүйн улмаас”
      ажлаа солиход бэлэн гэж хариулсан байна. Энэ нь бидний карьерын шийдвэрт зөвхөн нэг шалтгаан бус, олон давхар хүчин зүйлс нөлөөлдөг гэдгийг харуулж байна.

    5. Би энэ шийдвэрийг түр зуурын сэтгэл хөдлөл дээр үндэслэж байна уу?

    Нэг удаагийн стресс, маргаан, бухимдал дээр үндэслэн шийдвэр гаргах нь эрсдэлтэй. Тиймээс өөртөө цаг өгч, хөндлөнгөөс эргэцүүлж, сэтгэл хөдлөл дээр биш — бодит шалтгааны дээрүндэслэсэн шийдвэр гаргах нь хамгийн ухаалаг алхам.

    Ажил солих гэдэг бол зөвхөн шинэ газар очих тухай биш — өөрийгөө дахин нээж, дараагийн шат руу алхахшийдвэр юм. Энэ шийдвэрийг та түр зуурын мэдрэмж дээр биш, зорилго, үнэ цэн, хөгжлийн замтайгаа уялдуулан гаргаж чадвал — зөвхөн ажлаа биш, амьдралынхаа чиглэлийг илүү тодоор тодорхойлж чадна. Хэрвээ та одоо яг энэ эргэлзээтэй үе дээр зогсож байгаа бол, өөрт тохирох дараагийн алхмаа AI-ийн тусламжтайгаар илүү ухаалгаар гаргах боломж нээлттэй байна.

    lambda.global-ийн Career Path платформ дээр та:

    AI бол таны оронд шийдвэр гаргах биш, харин таны шийдвэрийг илүү тод, зорилготой болгоход туслах хэрэгсэл.
    Та зүгээр л lambda-г туршаад үз, дараагийн алхам танд улам ойлгомжтой болно

  • Карьерийн өсөлтөд networking (сүлжээ) ямар чухал нөлөөтэй вэ?

    Карьерийн өсөлтөд networking (сүлжээ) ямар чухал нөлөөтэй вэ?

    Карьерын замнал гэдэг дан ганц диплом, туршлагаар хэмжигдэхээ больсон цаг. Орчин үеийн хөдөлмөрийн зах зээлд хүмүүстэй хэрхэн харилцаж, сүлжээ үүсгэж, өөрийгөө хэрхэн зөвөөр илэрхийлж байна вэ гэдэг нь карьерын хөгжилд онцгой нөлөө үзүүлдэг болсон.

    Үүнтэй уялдан мэргэжлийн хүрээнд түгээмэл хэрэглэгддэг нэг арга бол “coffee chat” буюу албан бус уулзалт юм.
    Энэ нь танилтайгаа кофе уухтай адил биш, харин мэргэжлийн түвшинд шинэ харилцаа үүсгэж, ойлголт, боломжоо тэлэх зорилготой уулзалт юм. Зөв зохион байгуулж чадвал coffee chat нь таны карьерын замд шинэ хаалга нээж, ирээдүйд эргэлт гаргах ч хүчин зүйл болж чадна.

    Coffee chat гэж юу вэ?

    Coffee chat гэдэг нь ихэвчлэн 1:1 уулзалт хэлбэртэй, албан ёсны ярилцлага гэхээсээ илүү чөлөөтэй, найрсаг уур амьсгалд явагддаг мэргэжлийн уулзалт юм. Энэ нь тухайн хүний ажилладаг салбар, байгууллагын соёл, карьерын туршлагын талаар бодит мэдээлэл авч, танилын хүрээгээ тэлэх зорилготой байдаг.

    Жишээлбэл, та тодорхой нэг компанийн сонирхсон албан тушаалд өргөдөл өгөхөөр зэхэж байгаа бол, тус байгууллагад ажилладаг хүнийг coffee chat-д урих замаар дотоод соёл, ажлын орчин, багийн уур амьсгал, карьер өсөлтийн чиг хандлага зэрэг мэдээллийг илүү шууд, амьд байдлаар олж мэдэх боломжтой.

    Яагаад карьерт тань чухал нөлөөтэй вэ?

    Өнөө үед ажил олгогчид зөвхөн CV дээрх бичигдсэн туршлагаас гадна тухайн хүний харилцааны чадвар, салбарын ойлголт, сүлжээний чанар-ыг ч хардаг болсон.

    Иймд coffee chat хийх нь:
    1. Шинэ сүлжээ бий болгоно- Тухайн салбарын туршлагатай хүмүүсээс шууд мэдлэг, зөвлөгөө авах боломж
    2. Карьерын боломж тэлнэ-  Зарим ажлын байр албан ёсоор бидний мэдэх ажлын байр зарладаг сайтууд дээр зарлагддаггүй (hidden job market) — харин сүлжээгээр дамжуулан мэдэх боломжтой
    3. Бодит мэдээлэл авна- Компанийн бодит орчин, зах зээлийн чиг хандлага, ямар ур чадвар өндөр үнэлэгдэж байгаа талаар ойлголттой болно
    4. Өөрийгөө танилцуулах боломж- Таныг албан бус нөхцөлд харах, ирээдүйн хамтын ажиллагаанд тань сонирхол үүсгэх суурь тавигдана

    Тэгвэл яаж үр дүнтэй coffee chat хийх вэ?

    • Зорилгоо тодорхой болгох– Зүгээр л “уулзъя” гэхээс илүү ямар мэдээлэл авахыг хүсэж байна вэ гэдгээ урьдчилан тодорхойлох. Буруу арга ашигласнаас болоод нөгөө хүндээ таагүй сэтгэгдэл  төрүүлэх вий.
    • Бэлтгэлтэй очих– Уулзах хүнийхээ суурь боловсрол, ажлын туршлагыг (background) -ийг судалж, асуух асуултаа цэгцтэй бэлдэж очих
    • Харилцааны соёлыг баримтлах– Уулзалтын цагтаа хоцрохгүй байж цагт нь дуусгах, талархал илэрхийлэх, дараа нь follow-up мэйл илгээх
    • Үргэлжлүүлэн эргэх холбоотой байх– Зөвхөн нэг удаагийн уулзалтаар зогсолгүй, холбоогоо хадгалж, сонирхсон салбартаа идэвхтэй networking хийх

    Төгсгөлд нь coffee chat бол өдгөө хөдөлмөрийн зах зээлд карьерын өсөлт, хөгжлийн салшгүй хэсэг болсон тул зөв хандаж үр шимийг нь хүртэж чадвал та зөвхөн шинэ танилуудтай болохоос гадна бодит карьерын боломжууд-ыг нээх, өөрийгөө илүү сайн танилцуулах маш том давуу тал болж өгдөг.

    Хэрэв та одооноос карьериййн холбооныхоо (career network)  дараагийн алхмыг төлөвлөж эхэлмээр байвал lambda.global-ийн Career Path хуудас-аар орж, өөрт тохирсон чиглэлээ тодорхойлоод, networking-ээ төлөвлөж эхэлээрэй.

  • Карьерын эхлэл: Шинэ ажилтанд тулгардаг сорилт

    Карьерын эхлэл: Шинэ ажилтанд тулгардаг сорилт

    Их, дээд сургуулиа төгсөөд ажилд орох нь хүн бүрийн хувьд амьдралын шинэ үе шат, томоохон алхам билээ. Гэхдээ шинэ орчинд хөл тавих, анхны ажлын даалгавраа биелүүлэх, дасан зохицох, хамт олонтойгоо харилцаа холбоо тогтоох гэх мэт олон сорилт таныг угтдаг. Эдгээр сорилтыг урьдчилан ойлгож, ухаалаг аргаар даван туулах нь карьерын амжилтын эхлэл болох юм. Хөдөлмөрийн зах зээлд шинэ ажилтанд тулгардаг нийтлэг сорилтуудыг доор хуваалцлаа.

    Ажлын орчин, хамт олны уур амьсгалд дасан зохицох

    Шинэ ажил эхлэхэд хамгийн түрүүнд тулгардаг сорилтын нэг бол хамт олон, шинэ орчинд дасан зохицох асуудал байдаг. Анхны өдрүүдэд өөрийгөө бусдаас тусгаарласан мэт мэдрэх, танил бус уур амьсгалд эвгүйрхэх нь хэвийн зүйл. Гэхдээ энэ мэдрэмжийг даван туулахын тулд та өөрөө идэвхтэй байж, хамт олонтойгоо мэндэлж, энгийн яриа өрнүүлж эхлэх нь чухал. Хамтын ажиллагаанд дуртай, нээлттэй хандлагаа харуулснаар шинэ хамт олон таныг хүлээн зөвшөөрч, итгэлцэл үүсэхэд түлхэц болно. Мөн багаар ажиллах боломж бүрийг ашиглаж, аливаа төсөл, хурал, санаачлагад оролцсоноор та хамт олонтойгоо илүү ойртож, ажлын уур амьсгалыг илүү хурдан мэдэрч чадах юм.

    Ажлын ур чадварын дутагдал, туршлагагүй байдал

    Их сургуульд эзэмшсэн онолын мэдлэг бодит ажил дээр бүрэн хэрэгжих нь ховор байдаг. Шинэ орчинд тухайн ажлын процесс, хэрэглэгддэг технологи, мэргэжлийн ур чадварууд өөр байж болох тул туршлагагүй байдал мэдрэгдэх нь ойлгомжтой юм. Энэ үед хамгийн чухал зүйл бол өөрийгөө тасралтгүй хөгжүүлэх сэтгэлгээтэй байх билээ. Ажлынхаа онцлогт тохирсон шинэ мэдлэг, ур чадварыг сурах, өдөр тутмын ажлынхаа хажуугаар дадлагажих боломжуудыг эрэлхийлэх хэрэгтэй. Мөн бусдаас тусламж хүсэхээс бүү ай, асуух нь сул дорой биш, харин сурах хүсэлтэй, хариуцлагатай хүний шинж юм. Ингэснээр та богино хугацаанд өсөж хөгжих боломжтой төдийгүй хамт олны итгэлийг ч хурдан олж авах болно.

    Цагийн менежмент, ажлын ачааллыг зөв хуваарилах

    Ажил, хувийн амьдрал хоёрыг тэнцвэртэй авч явах нь шинэ ажил эхэлж буй хүн бүрийн хувьд хамгийн том сорилт болж чаддаг. Төлөвлөөгүй, замбараагүй ажлууд давхцаж эхлэхэд стресс нэмэгдэж, өөртөө болон гэр бүлдээ зарцуулах цаг багасч болзошгүй. Ийм үед өдөр тутмын ажлаа урьдчилан төлөвлөж, хийх ажлуудаа чухлаар нь эрэмбэлж сурах нь гол шийдэл болдог. Цагийн менежментийн ур чадварыг хөгжүүлснээр та ажлын ачааллыг ухаалгаар зохицуулж, бүтээмжтэй ажиллахын зэрэгцээ амралт, хувийн амьдралаа ч орхигдуулахгүй байх боломжтой. Зөв төлөвлөлт нь танд зорилгоо тодорхой харах, хийх ажлуудаа хугацаанд нь амжуулах, стрессээ бууруулах зэрэг олон давуу талыг авчирна.

    Харилцааны ур чадвар

    Ажлын эхний үед дээд шатны менежер, шинэ хамт олон эсвэл үйлчлүүлэгчтэй хэрхэн зөв харилцахаа мэдэхгүй байх нь түгээмэл асуудал. Үг, үйлдэл бүр тань таны мэргэжлийн имиджийг төлөөлдөг тул харилцааны ур чадвар бол карьерын амжилтын үндэс юм. Үүнийг сайжруулахын тулд илэрхийлэл, и-мэйл бичих, тайлан бэлтгэх зэрэг бичгийн харилцааны чадварыг тогтмол хөгжүүлж, ажил хэргийн харилцаанд баримтлах ёс зүй, дүрмийг судлах хэрэгтэй. Сонсох чадвараа дээшлүүлж, тодорхой, ойлгомжтой харилцах нь зөвхөн ажилд тань тус болохгүй, бусдын итгэлийг олоход ч тустай. Зөв харилцаа байгуулж чадсан хүн аливаа ажлыг илүү үр дүнтэй гүйцэтгэж, багийн уур амьсгалыг эерэг байлгахад чухал хувь нэмэр оруулдаг.

    Өөртөө тавих хүлээлт

    Шинэ ажил эхлэх үед алдаа гаргаж болохгүй гэсэн айдас, өөрийгөө хурдан батлан харуулах гэсэн дарамт зэрэгцэн ирдэг. Энэ нь сэтгэлзүйн хувьд дарамт үүсгэж, өөртөө итгэх итгэлийг сулруулах магадлалтай. Гэвч алдааг зайлсхийх зүйл бус, харин суралцах чухал боломж гэж харах хандлагыг төлөвшүүлэх нь илүү үр дүнтэй. Бүх зүйлийг төгс хийх гэж хичээхээс илүүтэй, хүлээлтээ бодитоор үнэлж, уян хатан хандлага баримтлах нь амжилтад хүрэх үндэс болдог. Хэрвээ ямар нэг зүйл буруугаар эргэсэн бол түүнийгээ дүгнэж, сургамж авах нь өөрийгөө хөгжүүлэх хамгийн сайн арга. Удирдлагатайгаа тогтмол холбоотой байж, ахиц дэвшлээ хуваалцах нь ч хүлээлтийг илүү бодитой болгоход тусална. Ингэснээр та дарамтад дарагдах бус, итгэлтэйгээр өсөн дэвжих нөхцөлийг бүрдүүлж чадна.

    Өөртөө итгэх итгэл хангалтгүй байх

    Тухайн хүн өөрийн чадамжид эргэлзэх мэдрэмж нь шинэ ажилтанд түгээмэл тулгардаг дотоод сорилт юм. Энэ мэдрэмжийг даван туулахын тулд өөрийн хийж буй ажлын жижиг амжилт, ахиц дэвшил бүрийг өдөр бүр тэмдэглэж, өөртөө итгэх сэтгэлгээг төлөвшүүлэх хэрэгтэй. Жижиг боловч тогтмол ахицууд тань томоохон өөрчлөлтийн үндэс болдгийг ойлгох нь чухал. Мөн өөрийгөө шүүмжлэхээс илүү урам зориг өгөх, хичээж буйгаа үнэлж сурах нь сэтгэлзүйн дархлааг бэхжүүлж, ажлын бүтээмжийг нэмэгдүүлдэг. Итгэлгүй байдалтай тэмцэх хамгийн үр дүнтэй арга бол тасралтгүй суралцах, өөрийгөө хөгжүүлж буй үйл явцдаа итгэх юм. Удаан хугацаанд тогтвортой хичээл зүтгэл гаргавал таны итгэл өөрийн эрхгүй өсч, чадна гэх бодол дадал болон төлөвшинө.

    Карьерын чиг баримжаа тодорхойгүй байх

    Шинэ ажилтнуудын дунд хамгийн түгээмэл, нууцхан тулгардаг бэрхшээл бол яг ямар чиглэлд, хаашаа хөгжих тухай эргэлзээ юм. Өөрийн сонирхол, чадвар, зах зээлийн эрэлт хэрэгцээг уялдуулан зөв чигийг тодорхойлохгүй бол хичээл зүтгэл замбараагүй болж, хөгжил удаашрах эрсдэлтэй. Үүнийг шийдэх эхний алхам бол тухайн салбартаа туршлага, мэдлэгтэй ментороос зөвлөгөө авах. Тэдний туршлага, сургамж таны шийдвэр гаргалтад бодит суурь болж чадна. Үүний зэрэгцээ өөрөө тухайн салбарын чиг хандлага, боломжуудыг судалж, янз бүрийн даалгавар, төслүүдэд оролцож өөрийгөө туршиж үзэх хэрэгтэй. Ингэснээр та алинд илүү сонирхолтой, ур чадвартайгаа мэдэрч, ирээдүйн карьерынхаа чиглэлд итгэлтэйгээр алхах боломжтой болно.

    Анхны ажлын байр бол таны суралцах, хөгжих хамгийн том боломж юм. Бүх зүйл төгс байх албагүй. Харин сорилт бүрийг даван туулах ухаалаг хандлага тань урт хугацааны амжилтын үндэс болно.

    Шинэ ажилтан танд зориулсан зөвлөгөө:

    Сонсож сурах – Хамт олныхоо үгийг анхааралтай сонсож, орчиндоо ажиглалт хийснээр та илүү хурдан дасан зохицож чадна.
    Тэмдэглэл хөтлөх – Өдөр бүр сурсан зүйлээ бичиж тэмдэглэх нь мэдлэгээ бататгаж, хурдан өсөн дэвших түлхүүр болно.
    Асуух зоригтой байх – Мэдэхгүй зүйлээ асуух нь таны алдаанаас зайлсхийж, хөгжлийнхөө эхлэлийг зөв тавих алхам юм.
    Хамгийн энгийнээс эхлэх – Том зорилгын өмнө жижиг алхмууд үргэлж чухал. Өдөр бүр бага багаар ахиц гаргахыг зориорой. 
    Өөртөө итгэх – Та өөрийн зорилгодоо хүрч чадна. Өөрийгөө үнэлж, итгэлтэйгээр урагшлаарай.

    Карьерын эхний алхам бүр хэцүү мэт санагддаг ч үнэн хэрэгтээ таны хамгийн үнэ цэнтэй хувь хүний хөгжлийн гараа болдог. Шинэ орчин, танил бус үүрэг, өөртэйгөө хийдэг эргэлзээ энэ бүхэн бол таны ур чадвар, сэтгэл зүй, хандлагын шалгуур юм. Сайн ажилтан болох нь зөвхөн мэдлэгтэй байхаас гадна хамт олонтойгоо уялдаа холбоотой ажиллах, алдаанаас суралцах, тасралтгүй өсөх чадваруудыг агуулдаг. Тиймээс алдаа гарсан ч шантрахгүйгээр урагшилж, шинэ зүйлд нээлттэй байж, өдөр бүр бага багаар өөрийгөө хөгжүүлээрэй. Учир нь карьерын амжилт таны хандлагаас эхэлдэг.

    Шинэ ажил руу итгэлтэй алхахад тань LAMBDA тусална.

    Энд дарж Lambda-гаар карьер замналаа тодорхойлуулаарай.

    Дараагийн унших нийтлэл: Карьер төлөвлөлтийн зөвлөгөө: Маркетингийн салбар

  • Шинэ ажилтны сэтгэл зүй: Дасан зохицох үйл явц

    Шинэ ажилтны сэтгэл зүй: Дасан зохицох үйл явц

    Шинээр ажилд орж буй хүн бүхэн сэтгэл зүйн хувьд олон сорилттой тулгардаг. Тэд шинэ орчин, үүрэг хариуцлага, хамт олон, байгууллагын соёлыг ойлгох, дасан зохицох шаардлагатай болдог. Үүний үр дүнд сэтгэл зүйн дарамт, эргэлзээ, өөртөө итгэх итгэлийн дутагдал зэрэг сөрөг нөлөөллүүд үүсч болзошгүй. Шинэхэн ажилтан танд найз болохуйц сонирхолтой нийтлэлийг бэлтгэлээ.

    Шинэ ажилтны сэтгэл зүйн гол сорилтуудыг дурдвал: 

    • Тодорхойгүй байдал ба айдас: Шинэ орчинд ажиллах үед хамгийн түгээмэл тулгардаг мэдрэмж бол “би өөрийн ажил үүргээ зөв гүйцэтгэж чадах болов уу?” гэх эргэлзээ юм.
    • Нийгмийн дасан зохицолт: Хамт олны дунд өөрийн байр суурийг олох, харилцааны шинэ хэв маягт дасан зохицох нь сэтгэлзүйн хувьд ихээхэн эрч хүч шаарддаг. Танихгүй орчинд өөрийгөө илэрхийлэх нь зарим тохиолдолд түгшүүр үүсгэдэг шүүдээ.
    • Өөрт тавигдах хүлээлт: Ажил олгогч, менежер, хамт олон, мөн өөрөө өөртөө тавьж буй өндөр хүлээлтүүд нь сэтгэл зүйн дарамт үүсгэж болох юм.

    Судалгаагаар сэтгэл зүйн аюулгүй байдал нь шинэ ажилтны дасан зохицох үйл явцад эерэг нөлөө үзүүлдэг болох нь тогтоогдсон байна. Шинэ ажилтанд сэтгэл зүйн аюулгүй орчин бүрдүүлэх нь шинэ ажилтны оролцоо, үнэнч байдал, байгууллагын соёлыг сайжруулахад чухал үүрэгтэй  байдаг. Сүүлийн жилүүдэд ийм сэтгэл зүйтэй ажилтантай болохын тулд байгууллагын зүгээс ч ажилтантай дүйцэхүйц хичээл зүтгэл гаргаж байна.

    Байгууллагын зүгээс үзүүлэх дэмжлэгийн талаар: 

    • Тавтай морилно уу! хөтөлбөр: Шинэ ажилтанд зориулсан чиглүүлэх, дэмжих хөтөлбөр нь ажилтны сэтгэл зүйн тогтвортой байдлыг дэмжих анхны алхам юм.
    • Ментор эсвэл дэмжигч тогтоох: Хамт олны нэг гишүүнийг шинэ ажилтанд туслах хариуцлагатайгаар томилох нь ажилтны дасан зохицох хугацааг богиносгож, сэтгэл зүйд эерэг нөлөө үзүүлдэг.
    • Нээлттэй харилцаа: Хүссэн үедээ асууж, санал бодлоо илэрхийлэх нээлттэй орчин бүрдүүлэх нь сэтгэл түгшилтийг багасгахад чухал үүрэгтэй.
    • Талархлын соёл: Шинэ ажилтны оруулж буй хувь нэмрийг үнэлж, талархах нь түүний үнэ цэнэ, харьяаллын мэдрэмжийг нэмэгдүүлнэ.

    Хувь хүний анхаарах зүйлс

    • Цаг өг – Өөртөө дасан зохицох хугацаа олгоорой. Өөртөө бүү хатуу ханд.
    • Асуух айдасгүй бай – Тусламж хүсэх нь та юм мэдэхгүйдээ биш, шинэ учраас мэдэхгүй зүйл олон байгаагийнх юм шүү.
    • Өөдрөг ханд – Бага зэргийн алдаа бол суралцах боломж.
    • Өөрийгөө урамшуул –Амжилттай яваа зүйлсээ тэмдэглэж, өөрийгөө урамшуул.

    Шинэ ажилтны сэтгэл зүйг ойлгох нь тухайн байгууллагын хүний нөөцийн менежментийн чухал хэсэг. Тиймээс  урт хугацааны амжилт, хамт олны уур амьсгал, ажилтны үнэнч байдлыг бүрдүүлэхэд анхаарах чухал юм.

    4 жил сурсан мэргэжлээрээ ажиллахгүй, өөр ажил хийх нь

    Их, дээд сургуульд дөрвөн жилийг зарцуулж өөрийн гэсэн мэргэжил эзэмшинэ. Гэвч ажиллах цаг ирэхэд сурсан чиглэлээрээ бус өөр чиглэлээр ажиллах үзэгдэл нийгэмд түгээмэл болжээ. Энэ нь хувь хүний сонголт уу, эсвэл хөдөлмөрийн зах зээлийн бодит байдалтай холбоотой асуудал уу?

    Мэргэжил сонголт ба хөдөлмөрийн зах зээлийн зөрчил

    Эзэмшсэн мэргэжлээрээ ажиллахгүй байгаа залуусын тоо сүүлийн жилүүдэд нэмэгдэх хандлагатай байна. Тухайлбал Үндэсний статистикийн хорооноос гаргасан судалгаагаар, их сургуулийг төгссөн залуусын 30-40 орчим хувь нь эзэмшсэн мэргэжлээрээ огт ажилладаггүй гэсэн үр дүн гарчээ.

    Шалтгаан нь юу вэ?

    1. Зах зээл дээрх эрэлт, нийлүүлэлтийн зөрүү. Суралцагчдын дийлэнх нь нийгмийн чиглэлийн мэргэжлийг сонгодог ч эдгээр салбарт ажлын байр хомс байдаг.
    2. Цалин хөлс хангалтгүй. Зарим мэргэжлээр ажиллах нь тухайн хүний амьдралын хэрэгцээг хангах хэмжээнд хүрдэггүй.
    3. Хувийн сонирхлын өөрчлөлт. Залуу насны мэргэжил сонголт нь амьдралын туршийн үнэт зүйлс, ур чадварт тохироогүй байдаг.
    4. Сургалтын чанар. Сурсан мэдлэг бодит ажил дээр хэрэгжихэд хангалтгүй байж болох юм.

    Давуу болон сул талууд

    Давуу тал:

    • Уян хатан сэтгэлгээ: Хувь хүн олон талын ур чадвартай болж, өөр салбарт амжилт гаргах боломжтой.
    • Шинэ сорилт: Өөр салбарт өөрийгөө нээх боломж бүрдэнэ.

    Сул тал:

    • Цаг, мөнгөний алдагдал: 4 жилийн боловсролын зардал, зарцуулсан хугацаа ашиглагдахгүй үлдэх нь эргэлзээ төрүүлдэг.
    • Сэтгэл ханамжгүй байдал: Зарим тохиолдолд мэргэжлээрээ ажиллаагүйдээ харамсах, итгэл алдрах сэтгэл зүйтэй тулгарна.

    Баримт, судалгаатай танилцая: 

    • 2024 оны байдлаар нийт ажиглагсдын 53 хувь нь мэргэжлийн зөрүүтэй ажил эрхэлдэг бөгөөд эдгээр хүмүүсийн орлого нь мэргэжлээрээ ажиллаж буй хүмүүсийнхээс 10 гаруй хувиар бага байна .
    • Их, дээд сургууль болон МСҮТ-ийн төгсөгчдийн 30 орчим хувь нь мэргэжлээрээ ажилладаггүй .
    • Соёл, урлагийн сургуулийн төгсөгчдийн 80 хувь нь мэргэжлээрээ ажилладаггүй .
    • 2024 оны байдлаар нийт ажиглагсдын 53 хувь нь мэргэжлийн зөрүүтэй ажил эрхэлдэг бөгөөд эдгээр хүмүүсийн орлого нь мэргэжлээрээ ажиллаж буй хүмүүсийнхээс 10 гаруй хувиар бага байна.

    Бид их сургуульд дөрвөн жилийг зарцуулж, диплом өвөртлөн, ирээдүйнхээ суурийг тавьж байна гэж боддог. Гэхдээ амьдрал үргэлж бодож санасаны зоргоор байдаггүй. Тийм учраас бид мэргэжил, чиглэлээсээ огт өөр салбарт ажиллах ч тохиодол ч бий. Заримд нь энэ өөрчлөлт айдас төрүүлдэг бол, заримд нь шинэ боломж мэт санагддаг байна.