Lambda Blog

Category: Карьер Хөгжил

  • Хэрхэн ажлаа солих үеийн сэтгэл зүйгээ бэлдэх вэ?

    Хэрхэн ажлаа солих үеийн сэтгэл зүйгээ бэлдэх вэ?

            Ажлаа солих шийдвэр гаргах өдрөөс эхлээд л та сэтгэл зүйгээ бэлдэх хэрэгтэй гэдгийг мэдэх үү?  Шинэ орчин, шинэ хамт олон, шинэ хариуцлага гээд сэтгэл зүйн хувьд олон бэрхшээл дагуулж болзошгүй учраас айх, сандрах, эргэлзэх мэдрэмжүүд давхцдаг гэхэд болно. Тиймээс ажлаа солих үеийн сэтгэл зүйн бэлтгэлийг зөв хийх нь танд маш их тустай. Ингээд ажлаа солих үеийн сэтгэл зүйгээ хэрхэн бэлдэх хэрэгтэй хэдэн зөвлөгөөг блэтгэлээ. 
    1. Өөрчлөлтийг хүлээн зөвшөөрөх
    Ажлын байр солиход хамгийн түрүүнд сэтгэл зүйн хувьд өөрчлөлтийг хүлээн зөвшөөрөх нь юу юунаас илүү хамгийн түрүүнд хийх ёстой зүйл юм. 
    Хүмүүс ихэвчлэн өөртөө танил, дассан орчин, бидний нэрлэдэгээр comfort бүсээсээ гарахаас айдаг. Гэхдээ: 

     Өөрчлөлт бол таны амьдралын дахин нэг эхлэл төдийгүй шинэ эхлэл, шинэ боломжууд таныг хүлээж байгаа гэдгийг ойлгох хэрэгтэй. Үүнийг өөртөө ойлгуулчихвал таны сэтгэл зүй эртнээс өөрчлөлтөд бэлэн болох юм. 

    2. Сэтгэл зүйн бэлтгэлээ хангах
    Ажлын байр солих үед таны сэтгэл зүйд дарамт үүсгэж болдог. Тиймээс дараах зөвлөмжийг хэрэгжүүлэхийг зөвлөж байна. Үүнд: 

    • Өөртөө итгэх итгэлээ нэмэгдүүлэх: Өмнөх ажлын байрандаа хэрэгжүүлсэн, өөрийнхөө хийсэн бүтээсэн амжилтаа эргэн харж, өөрийн чадвараа үнэлээрэй
    • Хүлээлтээ тодорхой болгох: Шинэ ажлаасаа яг юу хүсэж байгаагаа тодорхой болгоорой. Цалингийн нэмэгдэл, эсвэл кареерь өсөлт үү?
    • Стрессээ зөв удирдах: Амралт, дасгал, найз нөхөдтэйгөө ярилцаж сэтгэл зүйдээ үүсэж байгаа стрессээ гадагшлуулаарай. 
    • Гэр бүлийн дэмжлэг авах: Ойр дотнын хүмүүсийн сэтгэл санааны дэмжлэг энэ цаг үед маш чухал. Тиймээс мэдрэмжээ илэрхийлж, хайртай хүмүүсээсээ тусламж авааарай. 

    3. Шинэ орчинд өөрийгөө бэлтгэх
    Ажлаа солихоос өмнө шинэ ажлын байр, орчин нөхцлөө урьдчилан судлаад үзэхэд буруудах зүйл байхгүй шүү. 

    • Байгууллагын соёл, үнэт зүйл
    • Удирдлагын арга барил
    • Ажлын орчны уур амьсгалыг нэг асууж сураглаад үзээрэй. 

    4. Сэтгэл зүйн хямрал үүсвэл яах вэ?

    Ажлаа солих үед сэтгэл зүйн хямралд орох нь маш түгээмэл бөгөөд үүнээс ичиж, зугтах хэрэггүй. Өөрчлөлт, шинэ орчинд дасан зохицох үе шатанд айдас, стресс, ганцаардал, итгэлгүй байдал үүсдэг. Энэ нь таны биед болон сэтгэл зүйд шууд нөлөөлж, шинэ ажилдаа дасах явцыг удаашруулж болзошгүй. Иймд дараах зөвлөмжүүдийг хэрэгжүүлэх нь үр дүнтэй.

    • Мэргэжлийн хүнээс тусламж авах

    Сэтгэл зүйн хямралыг ганцаараа даван туулах шаардлагагүй. Сэтгэл судлаач, карьер коуч, мэргэжлийн зөвлөхүүдээс тусламж авах нь сэтгэл зүйн эрүүл мэндэд маш чухал. Судалгаагаар, сэтгэл зүйн зөвлөгөө авсан ажилтнууд шинэ орчинд хурдан дасан зохицдог болохыг American Psychological Association (APA) онцолсон байдаг.

    •  Дасгал хөдөлгөөн хийх

    Биеийн идэвхтэй байдал стресс бууруулах хамгийн үр дүнтэй аргуудын нэг юм. World Health Organization (WHO)-ийн судалгаагаар, долоо хоногт 150 минут хөнгөн болон дунд зэргийн дасгал хөдөлгөөн хийх нь сэтгэл гутрал, түгшүүрийг бууруулахад өндөр үр нөлөөтэй гэжээ. Жирийн алхах, иог, аэробик зэрэг хялбар дасгалуудыг туршаад үзээрэй. 

    • Амралтаа зөв зохицуулах

    Ажлаа сольсон үед шинэ ажлын ачаалалд шууд бүрэн автчихвал ядаргаа, стресс хурдан үүсдэг. Амралт, ажлын тэнцвэрийг хангах нь чухал. Судалгаагаар, тогтмол амарч, зав гарган өөртөө цаг зориулдаг хүмүүс ажлын орчинд илүү бүтээмжтэй, сэтгэл хангалуун байдаг нь батлагдсан байдаг шүү. 

    • Шинэ хамт олонтойгоо нээлттэй харилцах

    Шинэ хамт олонтойгоо нээлттэй, энгийн, найрсаг харилцах нь ажлын орчинд хурдан дасах түлхүүр болдог. CareerBuilder-ийн 2022 оны судалгаагаар ажлаа сольсон хүмүүсийн 62% нь шинэ хамт олонтой амархан ойлголцсон тохиолдолд сэтгэл зүйн стресс багассан гэжээ. Шууд, энгийн яриа өрнүүлэх, санаачилгатай, нээлттэй харилцахыг хичээгээрэй.

    •  Хугацаанд итгэх

    Сэтгэл зүйн хямрал нь түр зуурын мэдрэмж гэдгийг ойлгох хэрэгтэй. Harvard Medical School-ийн сэтгэл судлаачид ажлаа сольсон хүмүүсийн 75% нь 3-6 сарын дараа шинэ орчиндоо бүрэн дасаж, анхны стресс, түгшүүр багассан гэж дүгнэсэн байна. Ажлаа солих нь амьдралын томоохон өөрчлөлт бөгөөд энэ нь сэтгэл зүйд тодорхой ачаалал дагуулдаг. Гэхдээ та энэ үеийг зөв зохицуулж чадвал шинэ боломж, шинэ амжилтын үүд нээгдэнэ. Мэргэжлийн зөвлөгөө авах, дасгал хөдөлгөөн хийх, амралтаа зохицуулах, хамт олонтойгоо нээлттэй харилцах нь таны сэтгэл зүйг хамгаалах хамгийн үр дүнтэй алхмууд юм.

    Өөртөө итгэ. Энэ өөрчлөлт таны өсөлтийн нэг хэсэг.  LAMBDA Burnout-ын тест    та өөрийгөө шалгаж үзээд, одоогийн мэдрэмждээ дүгнэлт хийгээрэй. 

     

  • Карьер өсөлтийн эхний алхам юу вэ?

    Карьер өсөлтийн эхний алхам юу вэ?

    Ихэнх хүмүүс “Би хүнийг гаднах байдлаар нь ялгаж харьцдаггүй” гэж ихэнх хүмүүс хэлдэг ч бодит байдал дээр эсрэгээрээ л байдаг. Ямар ч байгууллагын хүний нөөц, удирдлага, ажилчид бүгд л хүнийг гаднаас хараад дотроо дүгнэчихсэн байдаг. Ажлын ярилцлагад ороход эсвэл ажлын эхний  өдөр чинь бусад хүн биднээс  хамгийн түрүүнд юуг харах вэ?  Мэдээж хувцаслалт, биеэ авч яваа байдал гадна төрхийг хамгийн түрүүнд харна шүү дээ. Хувцас бол таны тухай үггүйгээр өгүүлдэг анхны мессеж гэж ойлгоход болно.

    Хувцаслалт бол анхны сэтгэгдлийн толь

    Ямар ч хүний тархи анхны сэтгэгдлийг ердөө хэдхэн секундын дотор бүрдүүлдгийг сэтгэл судлаачид нотолжээ. Ажил мэргэжлийн орчинд анхны сэтгэгдэл цаашдын харилцаа, итгэлцэл, хамтын ажиллагаанд ихээхэн нөлөө үзүүлдэг. Хэрэв цэмцгэр, өөртөө итгэлтэй, тухайн байгууллагын соёлд зохицсон хувцаслалттай байвал ажлын хамт олон чинь эерэг хандлагатайгаар угтаж авах магадлал нь ихсэнэ гэсэн үг. Тухайлбал сайхан хувцасласан үедээ хүн өөртөө итгэлтэй байж чаддаг үүгээрээ бусдыг өөртөө татаж чаддаг байх нь.

    Байгууллагын соёлд зохицох нь чухал

    CareerBuilder-ийн судалгаагаар ажил олгогчдын тал хувь нь мэргэжлийн төрхийг хувцсаар үнэлдэг гэж хариулжээ. Байгууллага бүрийн “дүрэм бичигдээгүй” хувцаслалтын соёл гэж бий. Зарим газар албаны костюм, энгийн пиджак, даруухан өнгө шаарддаг бол зарим нь илүү бүтээлч, чөлөөт хэв маягийг дэмждэг. Хамгийн чухал нь тухайн орчинд уусч, хэт онцгойрохгүйгээр өөрийгөө оновчтой илэрхийлэх. Хэт гоёл чимэглэлтэй эсвэл анхаарал татахуйц хувцаслалт таны мэргэжлийн дүр төрхийг сулруулах магадлалтай.

    Хувцаслалт ба өөртөө итгэх итгэл

    Хувцаслалт зөвхөн гаднах төрхийг бус, дотоод мэдрэмжийг ч өөрчилдөг. Эвтэйхэн, цэвэрхэн, биед таарсан хувцас өмссөн үедээ хүн өөрийгөө илүү чадвартай, итгэлтэй мэдэрдэг нь судалгаагаар тогтоогдсон. Харин тухгүй, эсвэл зохимжгүй хувцаслалт бусдад буруу сэтгэгдэл төрүүлж, олон хүний харц өөр тань тусана.

    Мэргэжлийн дүр төрх боломжийг нээдэг

    Harvard Business School-ийн 2014 оны “Red Sneaker Effect” судалгаанд зарим хүмүүс нийтлэг хувцаслалтаас арай өөр, гэхдээ цэвэрхэн, хувцасласан байх нь мэргэжлийн эрх мэдэл, итгэл төрүүлэх байдалд эерэг нөлөө үзүүлдэг хариулжээ. Ажлаа чадварлаг, сайн гүйцэтгэсээр байхад анх эхэлсэн газартаа байх нь хувцаслалт, гадна байдлаас ихээхэн хамаардаг. Өөрөөр хэлбэл баг ахлах, шинэ төсөлд оролцох зэрэг боломжууд зөвхөн ур чадвараас гадна итгэл төрүүлж чаддаг эсэх дээр үндэслэгддэг. Хувцаслалт бол энэ итгэлийг бий болгох хэрэгсэл. Цэвэрхэн хувцасласан өөртөө итгэлтэй хүн удирлагуудын хараанд өртөж, илүү амжилттай явах нь ч байдаг байнашүү.

    Эцэст нь

    Хувцас бол таны CV биш, гэвч таныг “уншиж” эхлэх хамгийн эхний хуудас юм. Карьераа ахиулж, амжилттай ажиллах хүсэлтэй хэн бүхний хувьд хувцаслалт өөрийгөө илэрхийлэх хүчтэй арга шүү. Мэдээж хэт их анхаарал хандуулж, хүндээр хүлээж авах хэрэггүй. Зүгээр л тухайн орчин нөхцөлдөө тохирсон, өөрт тань сайхан харагддаг хувцасыг өмс. Ингэснээр ажил карьерийн өсөлт чинь илүү ихээр мэдрэгдэх болно.

    УНШИХ: Ажилчдын сэтгэл ханамжийг нэмэгдүүлэх эерэг ажлын орчин

    Илүү олон зөвлөгөө мэдээллийг манай LAMBDA платформоос аваарай.  

     

  • Хамгийн өндөр цалинтай ажлын байр юу вэ?

    Хамгийн өндөр цалинтай ажлын байр юу вэ?

    Бид ямар шалгуураар мэргэжлээ сонгодог вэ? Энэ асуултад хариулахын тулд юуны түрүүнд өдрөөс өдөрт өөрчлөгдөж буй технологийн хөгжил, нийгмийн хандлагыг харж ойлгох хэрэгтэй. Технологи хурдацтай ахиж, олон ажлын байрыг автоматжуулж байгаа нь биднээс байнга шинэ ур чадвар эзэмшихийг шаардаж байна. Мөн цахим ертөнц, фриланс, онлайн зах зээл хүчтэй хөгжсөнөөр нэг л мэргэжил эзэмшээд өөр олон чиглэлд хөндлөн шилжих боломж улам бүр нээгдэж байгаа. Өмнө нь нэг мэргэжлээр насан турш ажиллана гэж боддог байсан бол өнөөдөр энэ хандлага эрс өөрчлөгдөж, хүмүүс илүү уян хатан, олон сонголттой замыг эрэлхийлэх болжээ.

    Тэгвэл ийм үед хамгийн эрэлттэй, өндөр цалинтай ажлын байрууд ямар салбарт төвлөрч байна вэ?

    Сүүлийн үеийн хамгийн эрэлттэй, өндөр цалинтай ажлын байрууд

    1. Программ хангамж ба мэдээллийн технологи

    Программ хөгжүүлэгчид (web, mobile) нь вэб сайт, мобайл аппликейшн болон төрөл бүрийн программ хангамж зохиож бүтээдэг бөгөөд энэ нь өнөө үед дэлхий даяар хамгийн эрэлттэй, өндөр цалинтай мэргэжлүүдийн нэг болж, Монголд ч гадаад зах зээл рүү шууд холбогдож ажиллах томоохон боломжийг олгож байна. Түүнчлэн хиймэл оюун (AI) ухаан, дата аналитик, машин сургалтын инженерүүд асар их хэмжээний өгөгдөл дээр ажиллаж, ухаалаг шийдэл, автомат системүүдийг бий болгодог тул компаниуд шийдвэрээ илүү шинжлэх ухаанч үндэслэлтэй гаргахын тулд эдгээр мэргэжилтнүүдийг өндөр цалингаар ажилд авах сонирхолтой байдаг. Үүний зэрэгцээ кибер аюулгүй байдлын мэргэжилтнүүд (Cybersecurity) байгууллагуудын мэдээлэл, сүлжээ, системийг цахим халдлагаас хамгаалж, аюулгүй байдлыг хангах үүрэгтэй бөгөөд цахим орчинд тулгуурласан үйлчилгээ өдрөөс өдөрт өсөн нэмэгдэж байгаа энэ үед тэдний үнэ цэнэ улам бүр нэмэгдэж, өндөр орлоготой ажиллах нөхцөлийг бүрдүүлж байгаа юм.

    2. Санхүү ба хөрөнгө оруулалт

    Санхүү ба хөрөнгө оруулалтын салбар нь өнөө үед эдийн засгийн хөгжлийн гол хөдөлгөгч хүчдийн нэг болж байгаа бөгөөд энэ чиглэлд ажилладаг санхүүгийн шинжээчид, хөрөнгө удирдах мэргэжилтнүүд, аудит болон олон улсын татварын зөвлөхүүд нь байгууллагын санхүүгийн урсгалыг нарийвчлан судалж, ирээдүйн эрсдэлийг тооцоолж, тогтвортой өсөлтийг хангахын тулд тоон мэдээлэлд дүн шинжилгээ хийж, стратегийн төлөвлөгөө боловсруулдаг онцгой чухал үүрэгтэй хүмүүс юм. Энэ салбарын онцлог нь зөвхөн санхүүгийн тайлан тооцоо гаргахаас илүүтэй, хөрөнгө оруулалтыг хэрхэн зөв чиглүүлэх, зардал болон ашигт ажиллагааны харьцааг сайжруулах, зах зээлийн хандлагыг урьдчилан таамаглах зэрэг өндөр түвшний аналитик болон шийдвэр гаргах чадварыг шаарддагт оршдог.
    Иймд компанийн урт хугацааны амжилтыг баталгаажуулахын тулд тус мэргэжилтнүүдийн оруулж буй оюуны хөрөнгө оруулалт маш өндөр үнэлэгддэг бөгөөд үүнтэй уялдан энэ чиглэлийн ажлын байрууд дэлхий даяар тогтмол өндөр цалин хөлстэйд тооцогдож, Монголд ч мөн олон улсын байгууллагууд болон банк, санхүүгийн томоохон тоглогчид энэ чиглэлийн мэргэжилтнүүдэд өрсөлдөөнтэй нөхцөл санал болгож байна.

    3. Эрүүл мэнд ба гоо заслын салбар

    Эрүүл мэнд ба гоо заслын салбар нь хүний хамгийн үнэт баялаг болох эрүүл мэнд, гоо сайхан, сэтгэл ханамжийг хамгаалж, сайжруулах онцгой үүрэгтэй учраас үргэлж өндөр эрэлттэй байсаар ирсэн бөгөөд энэ салбарт ажилладаг мэс заслын эмч, шүдний эмч, арьс гоо заслын эмч нар нь хүний биеийн эрүүл үйл ажиллагааг сэргээх, өвчнийг оношилж эмчлэх, мөн гоо сайхны жижиг мэс засал, арьсны эмчилгээ зэргээр дамжуулан хүмүүсийн гадаад төрх, өөртөө итгэх итгэлийг нэмэгдүүлэхэд үнэтэй хувь нэмэр оруулдаг. Энэ төрлийн ажил мэргэжил нь хүний амь нас, сэтгэлзүйн байдалтай шууд холбоотой, өндөр хариуцлага шаарддаг учраас зөвхөн мэргэжлийн мэдлэг, ур чадвар төдийгүй тэвчээр, хүнлэг сэтгэл, сэтгэл зүйн тогтвортой байдлыг ч шаарддаг онцлогтой. Иймээс эрүүл мэндийн салбарын эмч мэргэжилтнүүд дэлхий даяар хамгийн тогтвортой, өндөр цалинтайд тооцогдож, Монголд ч эмнэлэг, хувийн клиник, гоо заслын төвүүдийн өргөжин тэлж байгаа энэ үед ур чадвартай, туршлагатай эмч нарыг өндөр цалин хөлс, сайн нөхцөлөөр урьж ажиллуулах нь улам бүр түгээмэл болж байна.

    4. Уул уурхай ба инженерийн салбар

    Уул уурхай ба инженерийн салбар нь Монголын эдийн засгийн хамгийн том тулгуур багана хэвээр байгаа бөгөөд улсын нийт экспортын орлогын ихэнхийг бүрдүүлдэг онцгой ач холбогдолтой учраас энэ чиглэлд ажиллаж буй уул уурхайн инженер, геологич, техникийн хяналтын зөвлөхүүд үргэлж хамгийн өндөр цалинтайд тооцогддог.
    Эдгээр мэргэжилтнүүд нь газрын хэвлий дэх ашигт малтмалыг илрүүлж, олборлох ажлыг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй, аюулгүй, үр ашигтай зохион байгуулахын зэрэгцээ байгаль орчинд үзүүлэх сөрөг нөлөөллийг хянах, бууруулах чухал үүргийг хүлээдэг. Түүнчлэн энэ салбар нь асар их хөрөнгө оруулалт, олон улсын хамтын ажиллагаа шаарддаг онцлогтой тул инженерүүд, техникийн зөвлөхүүд нь зөвхөн өндөр мэргэжлийн чадвараар зогсохгүй олон улсын стандартыг мөрдөх, технологийн шинэчлэлд түрүүлж хөл нийлүүлэх шаардлагатай байдаг бөгөөд ингэснээр тэдний хөдөлмөрийн үнэ цэнэ нэмэгдэж, өндөр цалин, давуу нөхцлөөр үнэлэгдэх шалтгаан болдог.

    5. Гадаад хэл дээр тулгуурласан ажил

    Гадаад хэлний өндөр мэдлэг шаардсан ажил мэргэжлүүд нь өнөө үед олон улсын харилцаа, хамтын ажиллагаа эрчимтэй хөгжиж буй энэ цаг үед онцгой үнэ цэнтэйд тооцогдох болсон бөгөөд хэлний багш, орчуулагч, төслийн гадаад менежер, олон улсын худалдаа хариуцсан ажилтнууд нь хоёр орны хоорондын бизнес, боловсрол, соёлын солилцоог үр дүнтэй гүүрээр холбож өгдөг маш чухал үүрэгтэй хүмүүс юм. Англи, солонгос, япон, хятад хэл зэрэг олон улсад түгээмэл хэрэглэгддэг хэлнүүдийг өндөр төвшинд эзэмшсэнээр та зөвхөн эх орондоо төдийгүй, гадаадын байгууллагуудад ажиллаж, цалин хөлс, карьераа үлэмж ахиулах илүү их боломжийг өөртөө нээж өгдөг. Мөн олон улсын төслүүд дээр ажиллах, гадаад түншүүдтэй шууд харилцаж гэрээ хэлэлцээр хийх зэрэг ажлууд нь хэлний чадвартай мэргэжилтнүүдэд илүү тогтвортой, өндөр орлого олох боломжийг байнга бий болгож байдаг.

    Иимээс мэргэжил сонгоно гэдэг бол зүгээр нэг өнөөдрийн хэрэгцээнд тулгуурлах бус, ирээдүйд өөрийгөө хаана, ямар түвшинд, хэрхэн ажиллаж байхыг төсөөлөн урт хугацааны зорилгоо тодорхойлох хамгийн том алхам билээ.
    Өнөөдөр дэлхий даяар болон Монголд өндөр цалинтайд тооцогддог чиглэлүүд бүгд ирээдүйд ч үнэ цэнээ алдахгүй, өсөн нэмэгдэх хандлагатай учраас ур чадвараа тасралтгүй хөгжүүлэхэд хэзээ ч оройтохгүй гэдгийг санаарай. Хэрэв та яг одоо өөртөө тохирсон, илүү өндөр орлого, илүү том боломжуудыг хайж байгаа бол олон улсын болон дотоодын шилдэг ажлын байр, карьер хөгжүүлэх саналуудыг нэг дороос харах боломжийг lambda.global-оос хайгаарай. Тэнд таны ирээдүй нээлттэй байх ч юм билүү!

  • Хэрхэн ажил амьдралын тэнцвэрт байдлаа хадгалах вэ?

    Хэрхэн ажил амьдралын тэнцвэрт байдлаа хадгалах вэ?

    Өглөө бүр сэрээд ажилдаа явахын тулд өөрийгөө хүчээр сэрээдэг үү? Эсвэл амьдралдаа дурлаж, ажлаа нэгэн хэсэг нь гэж хүлээж авдаг уу?

    Сүүлийн жилүүдэд “work-life balance” буюу ажил амьдралын тэнцвэр гэсэн ойлголт дэлхий нийтэд хүчтэй яригдах боллоо. Энэ нь хүн зөвхөн ажлын төлөө амьдрах бус, амьдралын бусад хэсгүүд — гэр бүл, эрүүл мэнд, чөлөөт цаг, хувийн хөгжил зэрэгт тэнцвэртэй цаг, анхаарал хандуулах хэрэгтэй гэсэн санаа юм. Монгол Улсад ҮСХ-ны 2024 оны мэдээгээр, амралтын өдөр ч ажилладаг, ачаалал өндөртэй ажилчдын тоо 27%хүрээд байна гэжээ.

    НҮБ-ын Олон улсын хөдөлмөрийн байгууллага (ILO)-ийн 2023 оны судалгаагаар:

    • Дэлхий даяар нийт ажилчдын 36% нь долоо хоногт 48-аас дээш цаг ажилладаг.
    • Ажлын урт цаг нь сэтгэл гутрал, зүрхний өвчин, нойргүйдэл, гэр бүл салалт зэргийг дагуулдаг.
    • Харин тэнцвэртэй ажилладаг хүмүүсийн сэтгэл ханамж 21%-аар өндөр байжээ.Бидний өдөр тутмын амьдралын бүтээмжид илт нөлөөлдөг болохыг дээрх судалгаанууд харуулж байна. Тэгвэл:

    Ажил амьдралын тэнцвэрийг хэрхэн хадгалах вэ?

    1. Цагийн менежмент сайжруулах

    • Ажлын болон амралтын өдрүүдээ төлөвлөж, хийх ажлуудаа тэнцвэртэй зохион байгуулаарай.
    • “Би завгүй” гэдэг үг заримдаа “би төлөвлөөгүй” гэдгийг л илэрхийлдэг шүү.

    2. Хязгаар тогтоож сурах

    • Ажлаа ажил дээрээ хийж дуусгахыг зорь.Гэртээ та гэр бүлийн гишүүн байх хэрэгтэй.
    • Амралтын болон оройн цагаа гэр бүл, өөртөө зориулах. Энэ маш чухал шүү.
    • Цахим орчноос түр холдох дадлыг өөртөө хэвшүүл.

    3. “Үгүй” гэж хэлж сурах

    • Бүхнийг амжуулах гэж яарч, өөрийгөө ядраах шаардлагагүй шүүдээ.
    • Өөрийн нөөц бололцоо, юунд хэр их энерги, цаг хугацаагаа зарцуулахаа мэддэг байх нь чухал.
    • Татгалзах зориг бол уян хатан байдал бишшүү, харин ухаалаг шийдвэр юм.

    Тэнцвэртэй амьдрах нь таны сонголт

    Амьдрал гэдэг зөвхөн “ажлын дараа” эхэлдэг зүйл биш

    Ажил амьдралын ялгаа нь нэг нь “үүрэг”, нөгөө нь “утга учир” мэт ханддаг хэв маяг олон хүнд бий. Гэвч бид өөрсдөө л ажил болон амьдралын хооронд шийдвэр гаргагч нь юм.

    Ажилдаа амжилттай, амьдралдаа жаргалтай байх хоёрыг зэрэг бүтээх боломжтой. Гол нь зорилго, сонголт, төлөвлөлттэй байх. Тиймээс ажил амьдралын тэнцвэрийг хайж биш, бүтээж эхэл. Амжилттай ажилласан л бол “амьдралдаа хэрэгтэй зүйлийг ч бүтээсэн” гэж мэдрэх тэр мэдрэмж, энэ л жинхэнэ тэнцвэр юм.

    Өөрийн үнэ цэнэ, ур чадвараа нээж, алсын хараагаа бодит болгох алхмуудыг хийхэд тань гүүр болох https://lambda.global/ платформ дээр  Монголын хамгийн шилдэг, таатай орчин нөхцөлтэй байгууллагууд таныг хайж, хүлээж байгаа шүү.

  • Хамгийн өндөр цалинтай ажлын байрууд

    Хамгийн өндөр цалинтай ажлын байрууд

    Шинэ ажилд орохоор зорьж буй хүн бүр, эсвэл ажлын байраа солих гэж буй хэн боловч хамгийн түрүүнд анхаардаг зүйл бол цалин байдаг гэхэд хилсдэхгүй. Гэсэн хэдий ч цалин өндөр байх нь тухайн мэргэжлийн хариуцлага, шаардагдах ур чадвар, эрэлт хэрэгцээнээс шалтгаалан ихээхэн ялгаатай байдаг.  Энэхүү нийтлэлээр дэлхий дахин болон Монгол Улсад хамгийн өндөр цалинтай ажлын байрууд ямар байдаг талаар судалгаа, статистик мэдээлэлд үндэслэн танд танилцуулъя.

    Дэлхийд хамгийн өндөр цалинтай 7 мэргэжил

    2024 оны Glassdoor, Indeed, World Economic Forum судалгаагаар дэлхий даяар хамгийн өндөр цалинтайд тооцогдож буй мэргэжлүүдээр: 

    Мэргэжил олон улсын нэршлээр Дундаж жилийн цалин (2024)
    Эмч (Мэс засалч, Анагаахын чиглэл) $210,000 – $500,000
    Мэдээллийн технологийн захирал (CTO) $180,000 – $350,000
    Програм хангамжийн архитектор $140,000 – $250,000
    Хуульч, компанийн өмгөөлөгч $130,000 – $250,000
    Нислэгийн ахмад нисгэгч $120,000 – $200,000
    Өндөр түвшний санхүүгийн менежер $150,000 – $300,000
    Өгөгдлийн шинжээч, AI инженер $130,000 – $220,000
     

    Монголд хамгийн өндөр цалинтай ажлын байрууд салбараар: 

    2025 оны байдлаар дараах 5 салбар нь Монголд хамгийн өндөр цалинтай салбаруудад орж байна.Үүнд: 

     

    1. Түүхий эдийн олборлолт (Уул уурхайн салбар). Дундаж цалин: 3-10 сая 
    2. Мэдээллийн технологи, програм хангамжийн хөгжүүлэлт. Тэдний цалин 2-5 сая төгрөгөөс эхэлдэг бөгөөд өндөр туршлагатай мэргэжилтнүүд 6-10 сая төгрөг хүртэл авдаг.
    3.  Банк, санхүүгийн салбар. Дундаж цалин: 3-8 сая 
    4.  Эрүүл мэндийн салбар. Эмч нарын цалин нь 3-6 сая төгрөгийн хооронд хэлбэлздэг бөгөөд мэргэжил өндөртэй, мэргэшсэн эмч нар 8-10 сая төгрөг хүртэл авдаг. 
    5.  Томоохон компанийн удирдлагын түвшин (CEO, CFO, менежерүүд). CEO буюу гүйцэтгэх захирлын цалин нь 10 сая төгрөгөөс эхлэн 20 сая төгрөг хүртэл байх боломжтой. 

    Яагаад эдгээр ажил өндөр цалинтай байдаг вэ?

    Эдгээр ажлын байрнууд өндөр цалинтай байх нь хэд хэдэн шалтгаантай. 

    • Хариуцлага өндөр түвшин шаарддаг
    • Тусгай ур чадвар, олон жилийн туршлага шаарддаг
    • Олон улсын зах зээл дээр өрсөлдөхүйц чадварууд
    • Эрсдэлтэй, нарийн орчинд ажиллах шаардлага (уул уурхай, нислэг, анагаах ухаан)
    • Шинэ технологи, инновацтай шууд холбогддог (AI, IT, өгөгдөл)

    Ирээдүйн хамгийн өндөр цалинтай байх хандлагатай мэргэжлүүд

    World Economic Forum (2024) тайланд 2025 оноос хойш хамгийн эрэлттэй, өндөр орлоготой байх магадлалтай дараах ажлын байруудыг онцолжээ. 

    • Хиймэл оюун ухаан, өгөгдлийн шинжээч
    • Кибер аюулгүй байдлын мэргэжилтэн
    • Тогтвортой хөгжлийн инженер
    • Биотехнологи, генетикийн инженер
    • Ногоон эрчим хүчний шинжээч

    Дүгнэлт

    Цалин өндөртэй ажлын байр сонгоно гэдэг нь зөвхөн орлогоо нэмэгдүүлэх асуудал биш, харин тухайн мэргэжлийн ур чадвараа тасралтгүй хөгжүүлэх, хариуцлагаа ухамсарлах, шинэчлэлд дасан зохицох чадвар шаардах томоохон алхам юм.

    Танд санал болгох зөвлөмж:

    • Салбарын судалгаа, хөдөлмөрийн зах зээлийн өөрчлөлтийг тогтмол дагах
    • Ур чадвараа тасралтгүй хөгжүүлэх, олон улсын сертификат авах
    • Англи хэл, технологийн мэдлэгээ сайжруулах

    https://lambda.global/feed таны ур чадварт нийцсэн, итгэл даах байгууллагуудын ажлын заруудыг нэгтгэн хүргэж, хөдөлмөрийн үнэлэмжээ хамгаалж, үнэ цэнтэй шийдвэр гаргахад тань тусалдаг гэдгийг та мэдсэн үү?

  • Remote, Hybrid, Office ажиллах орчны хэлбэрүүдээс аль нь танд илүү тохирох вэ?

    Remote, Hybrid, Office ажиллах орчны хэлбэрүүдээс аль нь танд илүү тохирох вэ?

    Дэлхий даяар ажиллах орчны хэлбэрүүд хурдтай өөрчлөгдөж байна. Байгууллага болон ажилчид remote (алсаас), hybrid (хосолмол), office (оффисоос) гэсэн гурван гол сонголтоос илүү уян хатан сонголт хийх боломжтой болжээ.Гэвч хүн бүрт тохирох нэг л загвар гэж байдаггүй. Та өөрийн ур чадвар, мэргэжил, ажлын хэв маягтаа тулгуурлан аль орчин танд хамгийн сайн тохирохыг энэ нийтлэлээс олж мэдээрэй.

    1. Remote work — Алсаас ажиллах хэлбэр

    Сүүлийн жилүүдэд алсаас ажиллах хэлбэр (remote work) дэлхий даяар эрчимтэй хөгжиж, олон байгууллага, ажилчдын дунд түгээмэл сонголт болж байна. Stanford их сургуулийн профессор “Nicholas Bloom”-ийн судалгаагаар алсаас ажилладаг хүмүүс дунджаар 35-40 хувиар илүү бүтээмжтэй байдаг нь нэг онцлох давуу тал юм. Мөн remote орчинд ажилладаг ажилтнууд ажлын даалгаврыг 12%-аар илүү хурдан гүйцэтгэх хандлагатай байдаг нь илүү үр дүнтэй, бүтээлч ажиллах нөхцлийг бүрдүүлж байгааг харуулж байна.Gallup-ийн 2024 оны судалгаагаар алсаас ажилладаг ажилтнуудын ажлаас гарах магадлал харьцангуй бага байгаа нь ажилчдын сэтгэл ханамж, ажлын тогтвортой байдал өндөр байгааг илтгэжээ.Эдгээр судалгаанаас харахад remote ажиллах хэлбэр нь зөв менежменттэй үед үр бүтээлтэй, сэтгэл ханамжтай ажиллах боломжийг олгож чаддаг байна.

    Гэсэн хэдий ч алсаас ажиллах үед:

    • Сэтгэл гутрал, ганцаардал үүсэх
    • Багийн уялдаа холбоо, шууд харилцах энгийн харилцаа багасах хандлагатай байдаг байна.

    2.Hybrid work — Хосолмол орчин

    Нэрнээсээ л ойлгомжтой hybrid буюу хосолмол ажиллах хэлбэр нь алсаас болон оффисоос ажиллах хоёрын давуу талыг хослуулдгаараа онцлог. Энэ талаар маш сонирхолтой судалгаанууд хийгдсэн байдаг. Тухайлбал, McKinsey компанийн 2023 оны судалгаагаар hybrid горимд шилжсэн ажилтнуудын 87 хувь нь ажлын сэтгэл ханамж өндөртэй байгааг харуулжээ. Судалгаанд оролцсон хүмүүс энэ хэлбэрээр ажилласнаар стресс багасч, ажил болон хувийн амьдралын тэнцвэр сайжирч байгааг онцолсон байна.

    Нэг талаас ажилчдын амьдралд эерэг өөрчлөлт авчирч байгаа энэ ажиллах орчинг амжилттай хэрэгжүүлэхийн тулд байгууллага талаас зарим зүйлийг анхаарах шаардлагатай. Тухайлбал, технологийн бэлэн байдал, шударга цагийн менежмент, ажиллах өдрүүдийн зохицуулалтыг сайн төлөвлөх нь hybrid загварыг тогтвортой, үр дүнтэй хэрэгжүүлэхэд чухал нөлөөтэй. Хэрэв дээрх нөхцлүүдийг сайтар хангаж чадвал hybrid ажиллах хэлбэр нь ажилчдад хамгийн тохиромжтой, уян хатан орчин болж чадна.

    3. Office work — Оффисоос ажиллах орчин

    Оффисоос ажиллах нь багийн уялдаа, хамт олны уур амьсгалыг сайжруулах давуу талтай хэн ч маргахгүй бизээ. Баг хамтдаа нэг дор ажиллах нь хурдан шийдвэр гаргах, хамтын ажиллагааг сайжруулахад тустай.  Time сэтгүүлд дурдсанаар зөвхөн оффист ажилласнаар бүтээмж нэмэгддэггүй  бөгөөд зарим тохиолдолд ажилчдын ажлаас гарах магадлал өсөх эрсдэлтэй байдаг гэнэшүү. Мөн зарим компаниудын туршлагаас харахад удирдлагууд ажилчдаа оффист ирэхийг шаарддаг ч өөрсдөө алсаас ажилладаг нь  шударга бус мэт санагдаж, ажилчдын сэтгэл дундуур байдлыг үүсгэх шалтгаан болдог гэж MarketWatch онцолжээ. Тиймээс оффисын орчны давуу талыг бүрэн ашиглахын тулд байгууллага шударга, уян хатан бодлого, зөв менежмент баримтлах нь чухал.

    Аль ажиллах орчны хэлбэр танд илүү тохирох вэ?

    Олон улсын судалгаануудын дүгнэлтээр нийт ажилчдын productivity болон well-being хамгийн сайн хадгалагддаг загвар нь hybrid горим гэж үзжээ.

    Хувь хүнд тохирсон зөв сонголт хийхэд дараах зөвлөмжийг баримтлаарай. Үүнд:

    • Хэрэв та бие даан ажиллах дуртай, цагийн уян хатан байдал чухал бол remote буюу алсаас ажиллах танд илүү тохирно.

    • Хэрэв та багаар ажиллах дуртай, шууд нээлттэй харилцаа чухал бол оффисоос ажиллах танд илүү үр дүнтэй.

    • Хэрэв та уян хатан, хоёр талын тэнцвэрийг хүсч байвал hybrid буюу хосолсон ажлын байр хамгийн зөв сонголт болно.

    Дүгнээд үзвэл:

    Өнөө үед “нэг загвар бүхэнд тохирно” гэсэн ойлголт бараг л үгүй болжээ. Байгууллага бүр өөрийн онцлог, ажилтан бүр өөрийн хэрэгцээ, хүсэл сонирхолтой. Тиймээс уян хатан, хувь хүнд тохирсон шийдэл хамгийн зөв сонголт болоод байна.

    Та өөрийн ажиллах орчноо сонгохдоо дараах зүйлсийг сайн бодож, өөртөө тохирох ажиллах орчноо сонгоорой.

    • Амьдралын хэв маяг: Та өдрийн аль цагт хамгийн үр бүтээлтэй байдаг вэ? Гэр бүлийн нөхцөл байдал, эрүүл мэнд, өдөр тутмын амьдралын хэв маягт аль орчин илүү тохирох вэ гэдгийг бодож үзээрэй
    • Мэргэжлийн ур чадвар: Таны мэргэжил, ажлын онцлог remote, hybrid, эсвэл оффисын орчинд аль нь илүү үр дүнтэй байхыг талаар бодож үзээрэй. Зарим ажлыг алсын зайнаас гүйцэтгэх боломжтой байдаг бол зарим нь заавал багаар ажиллахыг шаарддаг.
    • Байгууллагын дэмжлэг, дотоод бүтэц: Байгууллага тань remote болон hybrid хэлбэрийг хэрхэн дэмждэг вэ? Технологи, менежмент, багийн зохион байгуулалтад хэр бэлэн байгааг сайтар судлаарай.
    • Хувийн давуу болон сул талууд: Та өөрийгөө хэр сайн мэдэх вэ? Бие даан, өөрийгөө хянаж ажиллахдаа хэр үр дүнтэй вэ? Багийн уур амьсгал танд хэр чухал вэ? Эдгээр асуултад үнэнчээр хариулж өөрт тохирох ажлын хэлбэрээ сонгоорой.

    Ажиллах орчноо зөв сонгоно гэдэг бол зөвхөн тухайн байгууллагад тохирох биш, таны амьдралын чанарт шууд нөлөөлөх чухал шийдвэр юм. Өөрт тохирсон орчныг олох нь таны ажлын амжилт, урам зориг, сэтгэл ханамжийг мэдэгдэхүйц нэмэгдүүлэх болно. Тиймээс та бусдын сонголтыг дагах биш, өөрийнхөө хэрэгцээ, амьдралын хэв маягт тохирсон шийдлийг өөртөө хайж, итгэлтэй сонголт хийгээрэй.

    УНШИХ: ДАВХАР АЖИЛ ЭРХЛЭЛТ: БОЛОМЖ УУ, БЭРХШЭЭЛ ҮҮ

    https://lambda.global/feed таны ур чадварт нийцсэн, итгэл даах байгууллагуудын ажлын заруудыг нэгтгэн хүргэж, хөдөлмөрийн үнэлэмжээ хамгаалж, үнэ цэнтэй шийдвэр гаргахад тань тусалдаг гэдгийг та мэдсэн үү?

  • Залуусыг татах шинэ үеийн ажлын байрны нөхцлүүд

    Залуусыг татах шинэ үеийн ажлын байрны нөхцлүүд

    Өнөөдрийн хөдөлмөрийн зах зээлд шинэ үеийн залуус (Миллениал болон Z үе) улам хүчтэй оролцох болжээ. Тэд өмнөх үеийнхнээс ялгаатай сэтгэлгээ, хандлагатай, илүү уян хатан, утга учиртай, өөрийгөө хөгжүүлэх боломжтой ажлын байрыг эрэлхийлж байгаа гэнэ шүү. Байгууллагууд залуу үеийнхний энэ шинэ хандлагыг ойлгож, сонирхлыг нь татахуйц ажлын орчныг бүрдүүлэх шаардлагатай болжээ. Ингээд залуусыг хамгийн их татдаг ажлын байрны нөхцөлүүдийг судалгаанд тулгуурлан танилцуулж байна.

    1. Уян хатан цаг

    LinkedIn (2024) судалгаагаар : Залуусын 87% нь уян хатан цагтай ажлыг илүүд үздэг гэжээ. Харин Монголд Career.mn 2024 оны судалгаагаар ажлын цаг уян хатан байх нь 10 хүн тутмын 7-д ажлын байр сонгох хамгийн чухал шалгуур гэсэн дүгнэлт гарчээ. Тэгэхээр дэлхий даяарх залуу үеийнхэн уян хатан цагтай ажлын байрыг хамгийн ихээр хайж байгаа гэхэд хилсдэхгүй.

    Яагаад уян хатан цагийн хуваарь чухал вэ?
    Залуус ажлын цагт хязгаарлагдахыг хүсдэггүй. Тэд бүтээмж хамгийн чухал гэж үздэг бөгөөд заавал оффист 8 цаг суух шаардлагагүй гэж боддог. Зарим залуус 8 цагт хийх ажлыг 4 цагт илүү үр бүтээлтэй гүйцэтгээд, үлдсэн цагтаа өөрт хэрэгтэй зүйлсэд анхаарах сонирхолтой байдаг. Тэдний хувьд ‘ажил, амьдралын тэнцвэр’ бол хамгийн чухал үнэт зүйл бөгөөд ажлын цаг биш, үр дүнг үнэлэх нь зүйтэй гэж үздэг.”

    2. Remote ба Hybrid ажиллах боломж

    Microsoft Work Trend Index (2024) судалгаагаар залуусын 73% нь гэрээсээ эсвэл hybrid горимоор ажиллахыг хүсдэг байна. Харин монголд remote ажиллах боломж олгодог байгууллагад орох залуусын сонирхол  1.6 дахин их байдаг байна. Залуусын хувьд hybrid горим нь байршлын хязгаарлалтад баригдалгүй, өөрийн амьдралын хэв маягт тохируулан ажиллах боломжийг олгодог хамгийн чухал нөхцлүүдийн нэг юм. Тэд оффист заавал өдөр бүр суух шаардлагагүй гэж үзэж, чөлөөтэй сонголт, уян хатан орчинг эрхэмлэдэг. Ийнхүү залуус өөрт тохирсон орчинд үр бүтээлтэй ажиллахыг илүүд үзэж байна.

    3. Карьер өсөх боломж

    LinkedIn Talent Report (2024) судалгаагаар залуусын 76% нь карьер өсөх боломжийг чухалчилдаг байна.  Залуусын хувьд ажил гэдэг зөвхөн өглөө ирж, орой тарах хэвшмэл үйлдэл биш, харин өглөө бүр ирэхдээ өөрийгөө хөгжүүлэх, суралцах, ур чадвараа ахиулах орон зай байх ёстой гэнэ шүү. Тэд ажлын байранд байнга өсч, өөрчлөгдөж, шинэ сорилтод бэлэн байх боломжийг эрхэмлэдэг. Хэрвээ тухайн байгууллага залууст энэ хөгжлийн орчныг бүрдүүлж чадахгүй бол тэд удаан тогтож, үнэнчээр ажиллах магадлал багасдаг. Учир нь залуусын хувьд ахиж дэвших тодорхой зам, тасралтгүй суралцах боломж бол карьер сонголтдоохийх хамгийн чухал хүчин зүйлсийн нэг юм.

    4. Цалингаас илүү байгууллагын соёл чухал

    Glassdoor (2024) судалгаанаас үзэхэд залуусын 79% нь байгууллагын соёл өөрийн үнэт зүйлтэй нийцэх ёстой гэж үздэг. Монголд career.mn хийсэн судалгаагаар ажил сонгохдоо тавьдаг чухал шалгуурын 2-р байранд ажлын уур амьсгал,байгууллагын соёл нэрлэгджээ. Үүнээс үзэхэд цалин өндөр байх нь чухал хэдий ч залуус зөвхөн цалингаас болж шийдвэрээ гаргадаггүй. Тэд өөрийгөө чөлөөтэй илэрхийлэх, хамт олонтойгоо ойлголцож, хөгжих, тав тухтай ажиллах орчин ч мөн адил чухал гэж үздэг. Өөрийн үнэт зүйлд нийцсэн, эерэг соёлтой байгууллагад залуус илүү сэтгэл хангалуун, удаан хугацаанд ажиллах хүсэлтэй байдаг.

    5. Шинэ санаа, санаачилгыг дэмждэг байгууллага хамгаас чухал

    Forbes Gen Z Research (2024) судалгаагаар залуусын 68% нь “Миний санал, санаачлага оролцоог байгууллага хэр хүлээж авдаг вэ?” гэдгийг ажил сонгох хамгийн чухал шалгуурын нэг гэж үзжээ. Орчин үеийн залуус зөвхөн ажлаас үүрэгдсэн буюу өгөгдсөн үүргийг гүйцэтгэгч байхыг хүсдэггүй. Харин ч тэд байгууллагынхаа шийдвэр гаргах үйл явцад оролцох, өөрийн санаа, дуу хоолойг чөлөөтэй илэрхийлэх боломжтой байхыг эрхэмлэдэг. Тэдний хувьд шинэ санаа дэвшүүлэх, хамтдаа шийдэл олох, байгууллагын ирээдүйд хувь нэмрээ оруулах мэдрэмж хамгийн чухал. Хэрэв тэдний оролцоог үнэлдэг, санаачлагыг нь дэмждэг нээлттэй соёл байвал залуус илүү урам зоригтой, сэтгэл хангалуун, тогтвортой, ажилладаг байна.

    Дүгнэвэл:  

    Байгууллага шинэ үеийн чадварлаг залуусыг татахыг хүсэж байвал дараах таван зүйлийг бодитой хэрэгжүүлэх хэрэгтэй. Үүнд:

    • Уян хатан ажлын цаг
    • Remote болон Hybrid ажиллах боломж
    • Карьер өсөх тодорхой зам
    • Эерэг, нээлттэй, итгэлцэлтэй соёл
    • Шинэ санаа, оролцоог хүлээж авдаг менежмент

    Ингэж чадвал байгууллага залууст итгэл төрүүлж, урт хугацаанд хамтдаа өсөн дэвших, үнэ цэнтэй хамтын ажиллагааг бий болгох боломжтой. Залуус ажил хийхгүй байна гэж гомдоллохын оронд тэднийг татахуйц орчин, нөхцлийг санал болгож, илүү нээлттэй, уян хатан байж үзээрэй. Таны төсөөлөөгүй шинэ боломж, амжилт, сэтгэл хангалуун залуус танай байгууллагыг зорин ирэх нь дамжиггүй. Заримдаа жижиг өөрчлөлт маш том эерэг үр дүнд хүргэдэг шүү.

    УНШИХ: Ажилчдын сэтгэл ханамжийг нэмэгдүүлэх эерэг ажлын орчин

    Илүү олон зөвлөгөө мэдээллийг манай LAMBDA платформоос аваарай.  

  • Шинэ салбарт хэрхэн карьераа эхлүүлэх вэ?

    Шинэ салбарт хэрхэн карьераа эхлүүлэх вэ?

    Дэлхий даяар хөдөлмөрийн зах зээл асар хурдацтай өөрчлөгдөж байна. Технологийн дэвшил, автоматжуулалт, хиймэл оюун ухааны нөлөөгөөр олон хүмүүс өөр салбарт шилжих, шинэ мэргэжил эзэмших шаардлагатай болж байгааг та дуулсан бизээ. LinkedIn-ийн 2024 оны тайланд дурдсанаар, ажил эрхэлж буй хүмүүсийн 60% нь карьерын шилжилт хийхийг эрэлхийлж байгаа гэнэ шүү. “Шинэ салбарт би хэрхэн амжилттай байх вэ?” гэдэг асуултаас эхлээд л хариулт нь үл мэдэгдэм олон асуулттай тулгарч байгаа бол энэ нийтлэл танд туслах болно.

    1. Зах зээлийн судалгаа хийхээс эхлээрэй

    Шинэ салбарт орохын өмнө дараах 3 зүйлийг заавал судлаарай. Үүнд:

    • Тухайн салбарын өсөлтийн хурдац
      (Жишээ: Дэлхийн эдийн засгийн форумаас (2024) гаргасан судалгаагаар мэдээллийн технологи, сэргээгдэх эрчим хүч, эрүүл мэндийн салбар хамгийн эрэлттэй хэвээр байна.)
    • Ажил олгогчдын шаардлага
    • Ирээдүйн ажлын ур чадварууд

    Дээрх 3 судалгааг цаг гарган хийснээр түрхэн зуурын сэтгэл хөдлөлөөс үүдэн өөрт тохирсон ажил мэргэжлээ солихоос сэргийлнэ гэж хэлж болно.

    2. Хамгийн эрэлттэй ур чадваруудыг эзэмших

    Шинэ салбарт орж буй хүмүүс дараах ур чадваруудыг түлхүү эзэмших хэрэгтэй гэж судалгаанд дурджээ.

    Техник (Hard Skills):

    • Data analysis
    • Project management
    • AI, Machine Learning
    • Digital marketing

    Зөөлөн ур чадвар (Soft Skills):

    • Харилцаа, хандлага
    • Багаар ажиллах
    • Шийдвэр гаргах чадвар

    LinkedIn-ийн 2024 онцлох дүгнэлтээс үзэхэд багаар ажиллах, шүүмжлэлтэй сэтгэх, манлайлах чадвар нь ажил олгогчдын хамгийн өндөр үнэлдэг ур чадварууд хэвээр байна.

    3. Боловсрол ба сургалтад хөрөнгө оруулаарай

    Технологийн хурдацтай хөгжил дэлхийн хаанаас ч суралцах боломжийг нээж байна. Энэ боломжийг бүү алдаарай.

    Онлайн сургалтын платформууд:

    • Coursera, Udemy, edX зэрэг платформ дээр богино хугацааны сертификаттай сургалтууд байдаг. Тэдгээр сургалтаас өөрийн шинэ ажлын байранд хамгийн хэрэгтэй ур чадварыг сурах боломж бий. Дэлхийн эдийн засгийн форумаас: Карьераа амжилттай шилжүүлсэн хүмүүсийн 94% нь онлайн сургалтаар дамжуулан шинэ ур чадвараа хөгжүүлсэн байдаг гэдэг судалгаа гарсан байна шүү.

    4. Танилын хүрээгээ нэмээрэй

    Шинэ салбартаа танилыг хүрээгээ нэмснээр:

    • Шинэ боломжуудын талаар хамгийн түрүүнд мэдэх
    • Мэргэжлийн зөвлөгөө авах
    • Бодит төслүүдэд оролцох гээд олон боломжууд бидэнд нээлттэй байдаг шүү.

    Яаж танилыг хүрээгээ нэмэх вэ?

    • LinkedIn-ээр мэргэжлийн, салбартаа тэргүүлэгч хүмүүсийг дагах
    • Салбарын эвент, вебинар, уулзалтанд оролцох
    • Facebook, Telegram-ийн салбарын группт идэвхтэй байх

    5. Багаас эхэлж туршлага хуримтлуулах

    Шинэ салбарт орж байгаа бол:

    • Дадлага хийх
    • Гэрээт болон түр хугацааны ажил хийх
    • Төслийн багт сайн дураараа оролцохыг хичээгээрэй.

    6. Туршлагаа шинэ салбартаа хэрхэн холбож харуулах вэ?

    Өмнөх ажлын туршлага тань шинэ салбарт шууд хамаарахгүй байж болох ч, шилжүүлж болох ур чадварууд (transferable skills)-ыг онцлохыг хичээх. Жишээ нь:

    • Харилцаа
    • Хариуцлага
    • Төслийн менежмент зэрэг өмнө нь хуримтлуулж, сурсан мэдлэг чадвараа шинэ салбартаа ч ашиглахыг эрмэлзээрэй.

    7. Тууштай байж, бие даан хөгжөөрэй

    Шинэ салбарт орно гэдэг ганц алхам биш, тасралтгүй хөгжих урт хугацааны аялал юм. Тиймээс:

    •  Өөртөө алдах боломжийг олго
    • Өөртөө шинэ зүйл сурах цаг өг
    • Болсон гэж бодолгүйгээр байнгын суралц

    Дүгнэлт: Шинэ салбар таны шинэ боломж

    Шинэ салбарт карьераа эхлүүлэх гэдэг анхандаа  хэцүү мэт санагдавч таны хувьд амьдралын тань шинэ эхлэл, боломж юмшүү.

    1. Судалгаа хийх
    2. Ур чадвар хөгжүүлэх
    3. Танилыг хүрээгээ бий болгох
    4. Багаас эхлэх
    5. Өмнөх туршлагаа зөв харуулах гэсэн алхмуудыг тууштай хийх юм бол шинэ салбарт амжилтад хүрэх бүрэн боломж бий.

    Ирээдүйнхээ төлөө хийж чадах хамгийн чухал хөрөнгө оруулалт болох өөрийгөө нээж, өөрчлөлт хийх чухал аяллаа  lambda.global-тай хамт эхлүүлээрэй.

  • Карьерын амжилтын нууц — Сахилга бат

    Карьерын амжилтын нууц — Сахилга бат

    Өнөөдрийн хөдөлмөрийн зах зээлд өндөр боловсрол, туршлага, чадвараас гадна хамгийн их эрэлттэй ур чадваруудын нэг бол сахилга бат юм. Аливаа ажилтны ур чадвар ямар ч өндөр байлаа гэсэн сахилга батгүй бол үр дүн гаргах боломжгүй гэдэг нь олон судалгаагаар батлагджээ.

    Сахилга бат гэж юу вэ?

    Өөрийн хүсэл, сэтгэл хөдлөлөөс хамаарахгүйгээр зөв гэж үзсэн зүйлийг тууштай хийх чадвар юм. Сайн CV, гоё диплом, ухаалаг санаа байлаа ч сахилга батгүй бол амжилтад хүрэх нь юу л бол. Харин сахилга баттай байвал хэн ч, хаана ч, ямар ч нөхцөлд өсөж дэвших боломж нээлттэй хэвээр байна.

    Ажлын байранд сахилга бат яагаад чухал вэ?

    Шинэ ажилд орсон 1000 гаруй хүн оролцсон SHRM (2023)-ийн судалгаагаар ажилд тогтвор суурьшилтай үлддэг хүмүүсийн 87% нь “цаг баримтлах, хариуцлагаа ухамсарлах” зуршилтай байдаг гэжээ. Ийм жижигхэн үйлдлээс л сахилга бат харагддаг гэж хэлж болно. Мөн сахилга баттай ажилтан удирдлага, хамт олныхоо дунд найдвартай, хариуцлагатай, итгэл хүлээлгэх хүнээр үнэлэгддэг. Энэ нь карьер ахих, илүү том үүрэг хүлээх суурь болдог гэнэ шүү.

     Карьерын өсөлтөд сахилга бат

    Harvard Business Review (2022) нийтлэлд дурдсанаар сахилга бат сайтай ажилтнууд удирдах түвшинд дэвших магадлал 52%-иар өндөр байдаг. Тогтмол сургалт, өөрийгөө хөгжүүлэх дадал сахилга баттай хүмүүст илүү тогтвортой тогтдог байна.  Өдөр тутмын төлөвлөгөөтэй, сахилга баттай хүн ажлын хэт ачааллаас сэргийлж, тайван байдлаа хадгалдж чаддаг нь судалгаагаар нотлогдсон. (American Psychological Association, 2023).

     Монголд сахилга бат хэр үнэлэгдэж байна вэ?

    Монголын ажил олгогчдын холбооны 2023 оны судалгаагаар:

    • Байгууллагууд шинэ ажилтан авахдаа “мэргэжлийн ур чадвар”-аас илүү “хувийн сахилга бат, үнэнч шударга байдал”-ыг тэргүүнд тавьдаг гэжээ.
    • Сахилга баттай ажилтан тогтвор суурьшилтай ажиллах, байгууллагын соёлыг дагаж мөрдөх магадлал 2 дахин өндөр гэж 350 гаруй HR мэргэжилтэн үзсэн байна. Итгэмээргүй үр дүн байна шүү.

    Сахилга баттай байх практик 5 зөвлөмжийг танд хүргье. 

    1. Өдөр тутмын зорилгоо бичиж тэмдэглэх

    Тодорхой зорилгогүй өдөр бол хий дэмий өнгөрөх өдөр. “Тодорхой зорилт бичдэг хүмүүс зорилгодоо хүрэх магадлал 42%-иар илүү байдаг” гэж Dominican University-ийн судалгаа баталжээ.Тиймээс өдөр тутамдаа хийх зүйлсээ жагсааж бичиж тэмдэглэхээс эхлээрэй.

    2. Цаг баримтлах

    Уулзалт, ажил эхлэхэд үргэлж цагтаа байх. Ач холбогдол өндөр биш жижиг уулзалт байсан ч та цагаа баримталж очихыг хичээгээрэй.

    3. Бага багаар сурах зуршилтай болох

    Өдөр бүр 20-30 минут шинэ зүйл сурч, хөгжүүлж, хэрэгжүүлэхэд оройтоогүй шүү.

    4. Түр зуурын сэтгэл хөдлөлөөр шийдвэр гаргахаас зайлсхийх

    5. Өдөр бүр өөртөө үнэнч байх

    Амласан бол хий. Хийж дуусгаж бол амар. Өнөөдөр таны сахилга баттай байх эсэх ирээдүйн цалин, тушаал дэвших, амьдралын амжилтад шууд нөлөөлнө. Тиймээс өөртөө үнэнч хандаж, сахилга баттай нэгэн болоорой.

    Өөрийн үнэ цэнэ, ур чадвараа нээж, алсын хараагаа бодит болгох алхмуудыг хийхэд тань гүүр болох https://lambda.global/ платформ дээр  Монголын хамгийн шилдэг, таатай орчин нөхцөлтэй байгууллагууд таныг хайж, хүлээж байгаа шүү.

  • Ажилд орсон л бол болсон гэж бодож болохгүй

    Ажилд орсон л бол болсон гэж бодож болохгүй

    Ажилд орсон л бол бүх зүйл болж өнгөрлөө гэж бодох нь хамгийн түгээмэл бөгөөд хамгийн том эндүүрэл юм. Ажлын байр бол төгсгөл бус  харин таны жинхэнэ хөгжлийн гараа юм. Шинэ орчин, шинэ шаардлага, шинэ ур чадвар шаардсан сорилтууд таныг өдөр бүр угтаж байдаг. Энэ сорилтуудыг давахын тулд ажилд орсон цагаасаа эхлэн суралцахаа хэзээ ч зогсоож болохгүй.

    Ажилд орох бол эцэс биш — эхлэл юм

    Шинэ ажилтнуудын 70% нь эхний 6 сарын дотор “Ажилд орсон, одоо тайван байна” гэж бодож, суралцах эрмэлзлээ алддаг гэж Gallup-ийн 2023 оны судалгаанд дурджээ. Гэтэл ажилд орсны дараах хөгжлийн эхний жил нь ирээдүйн карьерын үндэс, итгэлцэл, дэвших боломжийг шийддэг. Учир нь

    • Байгууллагын соёлд дасан зохицох
    • Хувийн чадвараа байгууллагын хэрэгцээнд нийцүүлэх
    • Шинэ ур чадвар эзэмших
    • Итгэл олж, үүрэг хариуцлага нэмэх гэсэн дараалсан асуудлууд хүлээж байдаг.

    Ажилд орсон даруйд суралцахаа зогсоовол юу болох вэ?

    • LinkedIn-ийн 2023 оны тайланд дурдсанаар ажлын эхний 2 жил тасралтгүй чадвараа хөгжүүлээгүй ажилтнуудын 67% нь 5 жилийн дотор ахих боломжоо алддаг.
    • World Economic Forum–ийн судалгаагаар ирээдүйн 5 жилд дэлхийн ажлын байруудын 44%-д шинэ чадвар шаардагдана. Хэрэв өөрийгөө хөгжүүлэхгүй бол зах зээлээс шахагдах эрсдэлтэй гэжээ. 
    • Шинээр ажилд орсон 60% хүн байгууллагын дотоод соёлыг ойлгоогүйгээс болж ажлаасаа гардаг (SHRM, 2022)

    Хувь хүний ур чадвараа хөгжүүлэх

    Шинэ ажилтны soft skills (харилцаа, асуудал шийдэх, бүтээлч сэтгэлгээ) ажлын эхний 3 жилд хамгийн их анхаарал тавьж хөгжүүлэх боломжтой үе юм. Дотоод сургалт, мэргэжлийн чиглэлээр сертификат авах, мэргэжил дээшлүүлэх зэрэгт идэвхтэй хамрагдаж 

    Үргэлж хөгжиж байх нь ямар үр дүн авчирдаг вэ?

    Ажилд орох бол зөвхөн эхлэл. Хэрэв та хөгжихгүй, суралцахгүй бол зогсонги байдалд орж, карьерын боломжоо алддаг. Харин тасралтгүй суралцаж чадвал шинэ боломж, өндөр цалин, карьерын өсөлт таныг угтах болно. Иймээс та шинэ ажилд орсон бол санаа амрах бус өөрийгөө таньж мэдэх,  ур чадвараа тэлэх, байгууллагадаа үнэ цэн нэмэх талаар бодох хэрэгтэй. Шинэ мэдлэг, шинэ ур чадвар танд цаашдын амжилтын гол түлхүүр байх болно.

    Түүнчлэн тасралтгүй өөрийгөө хөгжүүлдэг хүн л карьертаа амжилт гаргадаг болохыг олон улсын судалгаанууд давтан баталж байна. Жишээлбэл, McKinsey, LinkedIn, Harvard зэрэг байгууллагын судалгаанууд шинэ технологи, шинэ мэдлэг эзэмшихгүй бол ажилтан зах зээлийн хэрэгцээнээс хоцордог гэдгийг онцолжээ. Харин тасралтгүй сурдаг хүмүүс байгууллагын дотоод өсөлт, цалин нэмэгдэлт, удирдах албан тушаалд хүрэх магадлалаар үргэлж өндөр байдаг.