Lambda Blog

Category: Ажлын Стресс

  • Сөрөг ажлын харилцаа, таны сэтгэл зүйд хэрхэн нөлөөлдөг вэ?

    Сөрөг ажлын харилцаа, таны сэтгэл зүйд хэрхэн нөлөөлдөг вэ?

    Зарим өдөр бид ажлын ачаалал бус, надад дургүй хэн нэгний харилцаа, хандлагаас болж туйлддаг. Ажил хэргийн хувьд харилцаа хамааралгүй тус тусдаа ажил хийдэг бол хичнээн сайхан бэ. Гэвч өдөр бүр хоорондоо харилцаж, хамт ажиллах шаардлагатай шүү дээ. Тэр хүний үл ойшоосон харц, ёжтой инээд, дорд үзсэн өнгө аяс зөвхөн ажил дээр үлдэхгүй. Гэрт, гадаа, машинд, автобусанд, гудаманд гээд бүх цаг үед бодогдож сэтгэл зүйн шаналал болно хувирдаг гэдэгтэй та ч бас санал нэгдэх бизээ. 

    Үл ойлголцол үүсэхэд бүх бурууг нэг хүнд тохох хэрэгтэй юу?

    Хамгийн эхэнд бодогддог зүйл бол “Би л асуудалтай байх” эсвэл “Тэр хүн л хэцүү хүн” гэсэн хоёр туйл. Гэхдээ үнэндээ үл ойлголцол үүсэхэд хэн нэгнийг шууд буруутгах гэдэгтээ яарах хэрэггүй. Заримдаа:
    • Үүрэг даалгавар тодорхойгүй өгөгдсөн байж болно.
    • Мэдээлэл дамжихдаа “мутацад” орсон байж ч болно.
    • Сэтгэл санаа нь тухайн үед тааруу байсан ч байж мэднэ. 
    Тиймээс үл ойлголцолд хүнийг биш нөхцөлийг шинжлэх нь илүү ухаалаг алхам байж болно.

    Ажлын харилцаа хувийн амьдралд хэрхэн нөлөөлдөг вэ?

    Өдөржингөө хэн нэгэнд гомдчихсон эсвэл бухимдчихсан үед гэртээ ирэхэд “зүгээр байх” гэж оролдоход ч бие нь хариу үйлдэл үзүүлдэг. Амьсгаа хүнд, дуу ая өөр, жижиг зүйлд уурлах гээд л…
    Gallup-ийн судалгаагаар, ажил дээрээ сэтгэл зүйн дарамттай байдаг хүмүүсийн 76% нь гэртээ бухимдалтай байдаг гэжээ. Хүүхдүүд ч анзаарна, хамтрагч тань ч мэдэрнэ.
    Тэгэхээр энэ бол зүгээр л “ажлын жижиг асуудал” биш шүү. Энэ бол таны амьдралын чанарт нөлөөлж буй зүйл.

    Тэгвэл яах вэ? — Өөрийгөө дотроос нь хамгаалж эхэлье

    Хамгийн түрүүнд өөрөөсөө асуу:

    • “Яг юу намайг зовоогоод байна вэ?”
    • “Энэ мэдрэмжээ яаж эрүүлээр илэрхийлж болох вэ?”

    Хариулт нь: Шууд хариу барь гэсэн үг биш. Харин ч эсрэгээрээ — сэтгэл хөдлөлөөс ангид тайван ойлголт чухал. Хэн нэгэнд хандахдаа:
    “Та намайг зориуд ганцаардуулж  байгаа юм шиг санагдсан” гэхийн оронд
    “Би тухайн үед ганцаараа орхигдсон байгаа юм шиг мэдрэгдсэн” гэж илэрхийлэхэд хүмүүсийн хандлага өөр болдог.
     Хүн рүү чиглэсэн биш, өөрийн мэдрэмжээ төв болгосон илэрхийллүүд нь харилцааг зөөллөдөг шүү. 

    Бүхнийг өөрчлөх албагүй — Өөртөө уян хатан байхад л хангалттай

    Бид ихэвчлэн бүхнийг өөрчлөх гээд оролддог. Хүн бүртэй ойлголцох, хамт олон бүгд наашаа харна гэж найддаг. Гэхдээ үнэндээ:

    • Бүх хүнтэй дотно байх шаардлагагүй
    • Ажил мэргэжлийн хүндэтгэлтэй харилцаа хангалттай
    • Зарим асуудалд “За яах вэ” гэж хэлж сураарай. 

    Мөн өөртөө ингэж сануулж байгаарай:
    “Би асуудлыг биш, өөрийн тайвныг сонгож болно.” Ажлын орчин дахь үл ойлголцол бол ердөө “ажлын нэг хэсэг” биш. Энэ бол таны сэтгэл зүйд, гэр бүлийн уур амьсгалд, өөртөө итгэх итгэлд нөлөөлдөг хүчтэй нөлөөтэй зүйл. Хэрвээ та яг одоо ийм мэдрэмжийг амсаж байгаа бол битгий өөрийгөө зэмлээрэй. Битгий ганцаардаарай. Харин өөрийгөө ойлгоорой. Дуугарах хэрэгтэй үед нь хэлээрэй. Дуугүй байж тайвшрах үедээ түр ухраарай.

    Дүгнэлт: Өөрийгөө зэмлэх бус, ойлгож хамгаал

    Ажлын орчин дахь үл ойлголцол бол зүгээр нэг “ажлын нэг хэсэг” биш. Энэ бол:

    • Таны сэтгэл зүй
    • Гэр бүлийн уур амьсгал
    • Өөртөө итгэх итгэлд хүчтэй нөлөөлдөг зүйл шүү

    Сонирхолтой, танд тус болохуйц зөвлөгөөг зөвхөн LAMBDA-с. 

    Энд дарж Lambda-гаар карьер замналаа тодорхойлуулаарай.

     

  • Ажлын байрны сөрөг уур амьсгалыг таних тухай

    Ажлын байрны сөрөг уур амьсгалыг таних тухай

    Ажилдаа явахдаа сэтгэл түгшиж байна уу?  Хэрэв тийм бол таны ажиллаж буй орчинд сөрөг уур амьсгал байж болохыг илтгэж байна. Ажил мэргэжил зөв сонголт байсан ч байгууллагын ажиллах орчны уур амьсгал тааруухан байвал таны эрч хүч, ур чадварыг сааруулж, ажлын үр дүнг бууруулах магадлалтай байдаг билээ.

    Өнөө үед байгууллагын соёл, хамт олны харилцаа, ажилтны сэтгэл зүйд үзүүлэх нөлөөлөл зэргийг улам бүр чухалчилж байна. Иймээс ажил хайж буй эсвэл шинэ ажилд орохоор бэлдэж буй танд сөрөг уур амьсгалыг хэрхэн таних, түүнтэй хэрхэн харьцах талаар мэдлэгтэй байх хэрэгтэй юм.

    Сөрөг уур амьсгалыг таних түгээмэл шинж

    Хэт их стресс, дарамт мэдрэгдэнэ
    Ажлын өдрүүд ямагт яаруу, амсхийх завгүй мэт санагдаж, түүнчлэн амралтын өдрүүдэд бүрэн амарч, эрч хүчээ авч чадахгүй байгаа мэдрэмжтэй байж болно.

    Хамт олны хооронд итгэлцэл, дотно байдал үгүйлэгдэнэ
    Хамтран ажиллагчид бие биенээсээ зайгаа барьж, багийн уур амьсгал хүйтэн, албаны шинжтэй болдог.

    Удирдлага ажилтны санаа бодлыг үл тооно
    Санал хүсэлт гаргасан ч хариу ирдэггүй, эсвэл ажилтнуудын санаачилгыг үл ойшоох хандлага давамгайлдаг.

    Хов жив, сөрөг яриа давамгайлна
    Ажлын орчинд эерэг уур амьсгал бүрдэхийн оронд бусдыг шүүмжилсэн, үл ойлголцол үүсгэх яриа давамгайлж эхэлдэг.

    Ажилтнууд тогтворгүй ажиллана, байнга солигдоно
    Шинэ хүмүүс байнга ирж, туршлагажихаас өмнө ажлаас гардаг нь байгууллагын соёлд асуудал байгааг илтгэдэг.

    Сэтгэл ханамжгүй, урамгүй хүмүүс олон байна
    Ажилтнуудын царайнаас ядарсан, залхсан байдал илт харагдаж, ямар ч урам зориггүй ажлаа хийж буй нь мэдэгддэг.

    Амжилтыг үнэлдэггүй, талархал үг ховор сонсогдоно
    Хичээл зүтгэлийг үнэлэхгүй байснаар ажилтнуудын идэвх буурч, илүү сайн ажиллах хүсэл төрөхөө больдог.

    Эдгээр шинжүүдийг анзаарахад тань туслах нэг дохио бол ажилдаа явах хүсэлгүй болох юм. Өглөө бүр сэрээд л сэтгэлд хүнд бодол төрж, ажилдаа очихоос илүү зайлсхиймээр санагдаж байвал энэ нь орчны сөрөг уур амьсгалын илрэл байх магадлалтай.

    Сөрөг уур амьсгалыг өөрчлөх боломжтой юу?

    Мэдээж боломжтой. Доорх алхмуудыг өөрөөсөө эхлүүлснээр та зөвхөн өөрийн ажлын туршлагыг сайжруулаад зогсохгүй, хамт олондоо эерэг өөрчлөлт авчрах боломжтой.

    Юуны түрүүнд, эерэг харилцааг өөрөөсөө эхлүүл. Өдөр бүр хамт олондоо найрсаг хандаж, талархлын үг хэлж, бусдад тусалснаар эрүүл уур амьсгал бий болох үндэс тавигддаг. Түүнчлэн, сэтгэлзүйн хүлээлтээ хянаж сурах хэрэгтэй. Аливаа зөрчил, ойлголцолгүй байдалд хэт сэтгэлээр унахгүй байж, хүлээцтэй хандаснаар өөрийгөө хамгаалж чадна.

    Мөн, итгэлтэйгээр асуудлаа хуваалцах нь чухал. Удирдлагатайгаа ярилцаж, ажилтнуудын санал бодлыг нэгтгэх байдлаар асуудал дэвшүүлж болно. Үүний тулд баримттай, тайван хандлагатай байх хэрэгтэй.

    Үүнээс гадна, амралтаа зөв зохион байгуулах нь чухал. Хэт ачаалалтай үед богино ч гэсэн завсарлага авч, бие сэтгэлээ тайвшруулах нь уур амьсгалыг өөрчлөх эхний алхам болдог. Мөн хамгийн гол нь, хувь хүний хил хязгаараа тогтоо. Хувийн амьдралаа хамгаалж, хэт их ажилдаа дарагдахаас сэргийлж, өөртөө цаг гаргах нь ажлын бүтээмжийг хадгалахад чухал байдаг.

    Уншигч танд өгөх урам зориг, зөвлөмж

    Ажил бол бидний өдөр тутмын амьдралын томоохон хэсэг бөгөөд таны сэтгэл зүй, бие махбодь, амьдралын чанарт шууд нөлөөлдөг хүчин зүйл юм. Тиймээс сөрөг уур амьсгалтай орчинд удаан ажиллах нь стресс, ядаргаа, сэтгэл гутралд хүргэж, амьдралын бусад талбарт ч сөрөг нөлөө үзүүлдэг тул энэ асуудалд анхааралтай хандах хэрэгтэй.

    Өөрчлөлтийг гаднаас бус өөрийн дотоод сэтгэлээс эхлүүлж, эерэг өөрчлөлтөд тууштай хандах нь таны ажлын амьдралыг илүү аз жаргалтай, бүтээлч болгох хамгийн сайн арга зам болно. Хэрэв та дотоод мэдрэмжиндээ анхаарч, дээр дурдсан зөвлөмжүүдийг тууштай хэрэгжүүлбэл ажилдаа дахин дурлах, бүтээмжээ нэмэгдүүлэх, өөрийгөө илүү эрч хүчтэй, үнэ цэнтэй мэдрэх боломжтой болно. Мөн стрессээ илүү сайн удирдаж, хамт олонтойгоо эерэг харилцаа тогтоох, удирдлагатай илэн далангүй харилцах чадвар ч дээшилнэ.

    Гэсэн хэдий ч, хэрэв нөхцөл байдал сайжрахгүй, таны эрүүл мэнд, сэтгэл зүйд сөргөөр нөлөөлсөөр байвал шинэ боломж эрж хайж, өөрт тохирсон, үнэлэгддэг, эерэг уур амьсгалтай байгууллагад ажиллах нь таны эрхэм үүрэг юм. Амьдралд өөрчлөлт хийхээс бүү ай, зоригтой алхам хийснээр таны карьер, амьдрал илүү гэрэлтэж, аз жаргалтай болно.

    Сүүлд нь сануулахад, ажил бол таны амьдрал тэр чигтээ биш, харин аз жаргалтай амьдралын нэг хэсэг гэдгийг бүү мартаарай. Тиймээс өөрийн сэтгэл, эрүүл мэндээ хамгийн түрүүнд тавихыг зөвлөж байна.

    Төстэй нийтлэл унших: Миллениал үеийнхний burnout

    Та ажлаас халшрах хам шинж байгаа эсэхээ Lambda Burnout AI тестээр мэдэж, өөрийн сэтгэл зүйн байдалд дүгнэлт хийгээрэй.

    Энэхүү тест нь зөвхөн өөрийнхөө ажлаас халшрах хам шинжийн түвшнийг тодорхойлох, өөрийн мэдрэмж, сэтгэл хөдлөлөө ойлгож үнэлэхэд зориулагдсан юм.

  • Ажилчдын сэтгэл ханамжийг нэмэгдүүлэх эерэг ажлын орчин

    Ажилчдын сэтгэл ханамжийг нэмэгдүүлэх эерэг ажлын орчин

    Орчин үеийн байгууллагууд ажилтнуудын сэтгэл ханамж, урам зоригийг дэмжсэн эерэг, таатай ажлын орчинг бүрдүүлэх шаардлагатай болсон. Эерэг ажлын орчин гэдэг нь тав тухтай, тохижилт сайтай оффис биш, эрүүл харилцаа, ойлголцол, сэтгэл зүйн дэмжлэг, хүндлэл, мөн хамтын уур амьсгал зэрэг олон хүчин зүйлийн нэгдэл юм.

    Эерэг ажлын орчны гол бүрэлдэхүүн хэсгүүд

    1. Нээлттэй харилцаа, итгэлцлийг бий болгох

    Ажилтнууд санал бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх орчин нь эерэг ажлын уур амьсгалын үндэс суурь болдог. Энэ нь харилцааг сайжруулах төдийгүй хамтын оролцоо, итгэлцлийг бэхжүүлдэг. Байгууллага нь тогтмол уулзалт, хэлэлцүүлэг зохион байгуулж ажилтнуудын дуу хоолойг сонсож, санал асуулга авч, асуудлыг цаг алдалгүй шийдвэрлэх замаар итгэлцлийг нэмэгдүүлэх хэрэгтэй.

    2. Тохилог, цэвэрхэн орчин

    Цэвэр цэмцгэр, гэрэл гэгээтэй, агааржуулалт сайтай орчин нь ажиллахад таатай, төвлөрөхөд дэмжлэг болдог. Амрах булан, цайны өрөө зэрэг ажилтны тав тухыг хангах байгууламжтай байх нь бүтээмжийг нэмэгдүүлдэг юм. Мөн эрүүл мэндийг дэмжих хөдөлгөөн, амралтын арга хэмжээ хэрэгжүүлэх нь бие бялдар, сэтгэл зүйд эерэг нөлөө үзүүлнэ.

    3. Ажилчдын хөгжлийг дэмжих

    Ажилтан бүрийн ур чадвар, мэдлэг байнга хөгжиж байх нь хувь хүний өсөлт төдийгүй байгууллагын амжилтын үндэс юм. Тогтмол сургалт, мэргэшүүлэх боломж, хувь хүний хэрэгцээнд нийцсэн хөгжлийн төлөвлөгөөтэй байх хэрэгтэй. Амжилтыг үнэлж, шагнал урамшуулал олгох, олон нийтийн өмнө алдаршуулах нь ажилтны урам зоригийг нэмэгдүүлдэг.

    4. Ажил ба амьдралын тэнцвэрийг хангах

    Ажлын цагийг уян хатан зохицуулж, гэрээс ажиллах боломж олгох, амралт чөлөөг нь дэмжих нь ажилтны сэтгэл ханамжийг нэмэгдүүлдэг. Мөн стресс тайлах хөтөлбөрүүд хэрэгжүүлж, сэтгэл зүйн дэмжлэг үзүүлэх нь урт хугацааны тогтвортой байдлыг хангахад тустай.

    Яагаад эерэг ажлын орчин чухал вэ?

    Сэтгэл хангалуун, тайван ажлын орчин нь ажилтны бүтээмжийг нэмэгдүүлж, төвлөрөл, бүтээлч сэтгэлгээг идэвхжүүлдэг. Ийм орчинд ажиллахад ажилтнууд илүү тогтвортой болж, ажлаа орхих магадлал багассанаар хүний нөөцийн зардал буурдаг байна. Мөн итгэлцэл, хүндлэлд суурилсан уур амьсгал нь багийн хамтын ажиллагаа, багаар ажиллах соёлыг хөгжүүлж, ажлын стресс, ядаргааг бууруулдаг бөгөөд сэтгэл зүйн дэмжлэгтэй орчин нь сэтгэл санааг тайвшруулж, ажилтны эрүүл мэндэд эерэг нөлөө үзүүлдэг.

    Эерэг ажлын орчныг бий болгох зөвлөмжүүд

    Нээлттэй, ойлгомжтой харилцааг дэмжих
    Удирдлага болон хамт олон хооронд харилцааг ил тод, шуурхай байлгаж, тогтмол уулзалт, санал асуулга явуулах төдийгүй тухайн сэдвийн хүрээнд өдөрлөг зохион байгуулах.

    Ажилтнуудын хувь нэмрийг үнэлэх
    Хийсэн ажлыг нь талархан үнэлж, “Сарын шилдэг ажилтан” зэрэг хөтөлбөр хэрэгжүүлэх, олон нийтийн өмнө амжилтыг нь алдаршуулах.

    Ажлын орчны нөхцөлийг сайжруулах
    Гэрэлтүүлэг, агааржуулалт, тав тухтай сууц, чимээ багатай орчин бий болгох.

    Ажил, амралтын тэнцвэрийг хангах
    Ачааллыг зохистой хуваарилж, уян хатан цагийн хуваарь, амралтын өдрүүд, ажлын дараах хөнгөн арга хэмжээг дэмжих.

    Өсөлт, хөгжлийн боломж олгох
    Дотоод сургалт, семинар, урамшууллын тогтолцоо бий болгож, ажилтнуудыг үргэлж хөгжих боломжтой байлгах.

    Эерэг ажлын орчин нь байгууллагын амжилтын гол хүчин зүйл бөгөөд энэ нь зөвхөн удирдлагын биш, хамт олны бүх гишүүдийн хамтын оролцоогоор бүтдэг. Хамтдаа харилцан хүндлэл, сэтгэл зүйн аюулгүй байдал, урам зориг дүүрэн орчинг бүрдүүлэхийг эрхэм зорилгоо болгох хэрэгтэй юм.

    Унших: Цалингаа нуух уу, ил тод байлгах уу?

    https://lambda.global/feed таны ур чадварт нийцсэн, итгэл даах байгууллагуудын ажлын заруудыг нэгтгэн хүргэж, хөдөлмөрийн үнэлэмжээ хамгаалж, үнэ цэнтэй шийдвэр гаргахад тусална.

  • Ажлын стрессээ багасгах энгийн зуршлууд

    Ажлын стрессээ багасгах энгийн зуршлууд

    Зарим өдрүүд яг л бидний эрч хүчийг дусал дуслаар нь сорж буй мэт санагддаг. Нүд нээхээс эхлээд л сэтгэл чинь ядраад, орой болоход ердөө л “амьд гарсан” мэдрэмж л үлддэг… Та ч бас энэ мэдрэмжийг мэдэрч байна уу?

    Орчин үеийн залуусын дийлэнх нь сэтгэлзүйн ядаргаа, ажлын стресс хоёрын заагийг мэдрэх завгүй ажиллаж байна. 2023 онд Statista-аас гаргасан судалгаагаар дэлхий даяар оффисын ажилчдын 48% нь “ажлын стрессээс болж нойргүйддэг” гэж хариулжээ. Харин 2022 оны American Psychological Association-ийн тайланд залуу ажилчдын 59% нь “ажлын ачаалал сэтгэцийн эрүүл мэндэд сөрөг нөлөө үзүүлж байна” гэжээ. Монголын хувьд ч ялгаагүй хотын түгжрэл, цахим мэдээллийн урсгал, карьерын дарамт зэрэг нь биднийг ядаргаанд оруулдаг. Энэ нь зөвхөн ядрал биш, цаашлаад сэтгэл гутрал, мэргэжлээс халих шалтгаан ч болох боломжтой. Та энэ бүхнийг мэдэрч байвал ажлаас халшрах (burnout) эхний шинж тэмдэг илэрч байж мэднэ.

    Тиймээс өөрийнхөө төлөө 2-хон минут зарцуулж, халшралтын түвшингөө үнэлээд үзээрэй. Ажлаас халшрах тест бөглөх  Тестийн үр дүнд тулгуурлан та өөрийгөө илүү сайн ойлгож, ямар алхам дараа нь хэрэгтэй байгааг мэдэх боломжтой. Өөрийгөө хайрлах эхний алхам нь өөрийнхөө нөхцөл байдлыг ойлгохоос эхэлнэ.

    Гэхдээ сайн мэдээ ч бас бий. Ажлын стрессийг багасгах жижиг бөгөөд энгийн зуршлуудыг бид амьдралдаа хэрэгжүүлж болно.

    Өдөрт 10 минут “өөртөө амралт” өг

    Ажлын гол урсгалаас тасрах хэдхэн минутын завсарлага тархийг “дахин ачааллах” шиг л нөлөөтэй.

    • Гар утсаа хол тавиад зүгээр л гадаа алх. Цонхоор харах ч болно.
    • Юу ч бодохгүй 3 минут чимээгүй суух нь ч тархины амралт юм.

    Эдгээр нь жижиг мэт санагдавч, өдөрт хуримтлагддаг сэтгэлзүйн дарамтыг задлах анхны түлхүүр.

    Бүгдийг амжуулах гэж өөрийгөө шахахаа боль

    Тасралтгүй гүйж байгаа хүн хурдан алдардаг. Харин хэмнэлтэй урагшилдаг хүн тогтвортой амжилтад хүрдэг.

    • Ажлаа “заавал өнөөдөр хийх” vs. “дараа амжуулах” гэж хоёр ангил.
    • Том зорилтоо жижиг алхмуудад хуваа — ингэснээр толгой цэгцтэй, стресс багатай болно.

    “Үгүй” гэж хэлэх нь өөрийгөө хамгаалж буй үйлдэл

    Өөртөө шаардлагагүй ачааг үүрснээр чи сайн хүн болдоггүй, харин өөрийгөө мартаж эхэлдэг.

    • Дэмий шахалт, нэмэлт үүрэгт шууд “тийм” гэж хэлэхээс өмнө “надад боломж бий юу?” гэж бод.
    • Заримдаа “үгүй” гэж хэлснээр илүү чухал зүйлдээ “тийм” гэж хэлэх боломж гардаг.

    Ажлын стрессээс салах ганц том хариулт гэж байхгүй. Харин өдрийн турш өөрийгөө бага багаар дэмждэг зуршлууд л биднийг хамгаалж, хүчтэй байлгадаг. Чиний дараагийн алхам юу вэ? Хэрвээ яг хаанаас эхлэхээ мэдэхгүй байгаа бол lambda.global руу орж, өөрт тохирсон боломжуудаа судлаарай. Энэ бол чиний өөртөө зориулах эхний алхам байж ч магадгүй.

  • Карьерын амжилтаас хойш татдаг 5 алдаа

    Карьерын амжилтаас хойш татдаг 5 алдаа

    Карьертаа дэвшил гаргахыг хүсэж байгаа ч нэг л ахицгүй мэт санагдаж байна уу?

    Ихэнх залуус боломжгүй нөхцөлд биш, харин анзаарагддаггүй жижиг боловч чухал алдаа дутагдлаас болж бүдэрсэн байх нь олон. Тиймээс юун түрүүнд ямар алдаа гаргаж байгаагаа мэдэх нь карьерын өсөлтөд нөлөөлөх хамгийн зөв алхам болдог.

    Харин тэдгээр алдааг ойлгож, өөртөө шударга хандан, засаж чадвал таны мэргэжлийн амжилтад хүрэх хурд үлэмж нэмэгдэнэ гэдэгт итгээрэй. Залуусын карьер төлөвлөлтийн хувьд гаргадаг түгээмэл алдаанууд болон тэдгээрийн шийдлүүдийг хамтдаа харцгаая.

    1. Зорилгогүй ажил хайх

    Түр зуурын орлого олох хэрэгцээ, өөрийгөө бүрэн таниагүй байх, хүлээлтийн зөрүү, нийгмийн нөхцөл байдал зэрэг нь зорилгогүйгээр ажил хайж, оновчтой бус шийдвэр гаргахад хүргэдэг. Тэр ч утгаараа зорилгогүй эхэлсэн ажлаас амархан уйдаж, таны мэргэжлийн түүх дээр тасралттай, чиглэлгүй зам үлдээнэ.

    2. CV-гээ бүх ажлын байранд ижил илгээх

    Нэг сайн анкет бичээд бүх газар явуулчихъя гэж боддог бол олдох боломжоо өөрөө хааж буй үйлдэл юм. Ажил олгогчид таны CV-г хараад “Энэ хүн яг манай ажлын байрны шаардлагыг уншсан уу?” гэж бодох вий.

    Энд дарж хуучин анкетаа орчин үеийн форматтай мэргэжлийн CV/Resume болгоорой.  

    3. Харилцааны ур чадвартаа анхаардаггүй

    Монголын ихэнх залуус техникийн мэдлэг, сургалтын гэрчилгээ сайтай ч soft skill буюу зөөлөн чадвараа орхигдуулдаг. Ялангуяа багийн ажиллагаа, шүүмж хүлээн авах чадвар, өөрийгөө илэрхийлэх, шийдвэр гаргах, бусадтай хамран ажиллах чадварууд дутмаг байх нь цөөнгүй.

    4. Байгууллагаа цалингаар нь сонгох

    Өндөр цалин санал болгож байгаа байгууллагыг аз мэтээр хүлээж авдаг ч, дотоод соёл, эсвэл удирдлага нь урам хугалахад хүргэж болзошгүй. Ямар ч цалинтай байсан, өдөр бүрийн ажлын орчин таны сэтгэл зүйн тогтвортой байдал төдийгүй ажлын бүтээмжид чухал нөлөөтэй байдаг.

    5. Тууштай биш байдал

    “3 газар анкет явуулсан ч хариу ирэхгүй байна. Ажлын байр олдохгүй юм байна” гэж та бодож байсан уу? Өнөөдрийн хөдөлмөрийн зах зээлд ажил хайгч талентууд  10–20 газар CV илгээх нь хэвийн үзэгдэл болсон байна. Гэхдээ илгээж буй мэдээллээ сайжруулахаа мартаж болохгүй. Та шантрах бүртээ боломжийг өөрт ойртуулж байгаа гэдгээ мартуузай.

    Ажил хайж буй танд өгөх зөвлөгөө

    Зорилгоо тодорхой болгох
    Хаашаа хүрэхээ мэдэхгүй хүн амжилтад хүрэх нь ховор. Тиймээс жилийн дараа та яг ямар ажил эрхэлж, ямар орчинд, хэр орлоготой байхаа тодорхой бичиж, өөртөө төлөвлөлт хийх зуршил бий болгоорой. Тухайн гаргасан зорилгод хүрэхийн тулд ямар ур чадвар, ажлын туршлага хэрэгтэйг жагсаах нь таныг чиглүүлэх зам болох болно.

    CV-гээ ажил бүрд тохируулж боловсруулах
    Нэг загварын CV-гээ бүх байгууллагад илгээх нь үр дүн багатай байдаг. Тиймээс ажлын зар бүрийн шаардлагад нийцүүлэн CV-гээ тохируулж сайжруулаарай. Мөн өмнөх ажлууд дээр гаргасан амжилт, үр дүнг тоон үзүүлэлттэй хамт онцолж бичих нь анхаарал татах том давуу тал болно.

    Soft skill буюу зөөлөн ур чадвараа хөгжүүлэх
    Ажилд ороход зөвхөн мэргэжлийн мэдлэг хангалтгүй байдаг. Харилцааны чадвар, илтгэл тавих чадвар, багаар ажиллах арга барил, хувь хүний хандлага зэрэг нь шийдвэр гаргахад нөлөөлдөг чухал хүчин зүйлс юм.

    Ажлын байр, байгууллагын орчныг урьдчилан судлах
    Сонгох гэж буй ажлын байр танд сайхан санагдсан ч тухайн байгууллагын соёл, үнэт зүйлс танд тохирохгүй байж болно. Тиймээс боломжтой бол танилын сүлжээгээр дамжуулан тухайн байгууллагын орчны талаар мэдээлэл аваарай. Мөн ярилцлагын үеэр байгууллагын хөгжил, сургах бодлогын талаар асууж, зөвхөн та сонгогдох бус, та ч бас байгууллагыг сонгож буйгаа мэдрүүлэх нь чухал.

    Тууштай бай, итгэлээ бүү алд
    CV илгээсэн байгууллагуудаа тэмдэглэж, хяналттай хандаарай. Хэрвээ татгалзсан бол юуг илүү сайн болгох ёстойг дүгнэж, дараагийн боломждоо илүү бэлтгэлтэй байх нь чухал. Тууштай, зорилготой хүн карьерынхаа хамгийн чухал хөрөнгө оруулагч нь байдаг юм.

    Карьерын зам бол туулж өнгөрүүлэх нэгэн аялал юм. Энэхүү аялалд гарахын өмнө эхний алхмуудаа зөв хийснээр та зөвхөн сайн ажил олох бус, өөртөө итгэх итгэлээ олж авч, зорилгодоо тууштай хүрэхэд бэлэн болно.

    Та өөрт тохирох ажлаа хайж байна уу?

    https://lambda.global/ хаягаар зочлон, платформ дээр өөрийн мэдээллийг оруулж, бүртгүүлээрэй. Lambda таны цагийг хэмнэж, амжилтад хөтөлнө. Мөн энд дарж Lambda-гаар карьер замналаа тодорхойлуулах боломжтой.

  • Ажлаас гарах шийдвэрт нөлөөлдөг шалтгаанууд

    Ажлаас гарах шийдвэрт нөлөөлдөг шалтгаанууд

    Энэ ажлаас гарчдаг ч юмуу гэж бараг хүн бүр амьдралдаа нэг удаа заавал бодож үзсэн байдаг. Өдөр бүрийн ажлын стресс, хүлээлт, удирдлага, цалин, хөгжих боломж зэрэг олон хүчин зүйлс нь энэхүү шийдвэрийг гаргахад нөлөөлдөг билээ. Тэр ч утгаараа хөдөлмөрийн зах зээлд олон мэргэжилтнүүд өөрийн хүсэл, боломж, нөхцөл байдалд нийцүүлэн шинэ ажлын эрэлд гарч байна. Нийтлэлээрээ бид ажлаас гарах хамгийн түгээмэл шалтгаануудыг нэгтгэж, ажил хайж буй танд бодит зөвлөгөө, хэрэгцээтэй мэдээлэл хүргэхийг зорилоо.

    1. Цалингийн хангалтгүй байдал ба урамшууллын тогтолцоо

    Цалин бол зөвхөн мөнгөн орлогоос гадна тухайн ажилтны хөдөлмөрийг хэрхэн үнэлж байгааг харуулдаг чухал үзүүлэлт юм. Харамсалтай нь, олон ажлын байранд цалингийн хэмжээ зах зээлээс доогуур, тогтмол нэмэгддэггүй буюу амлалтаа биелүүлдэггүй мөн урамшууллын систем ч тодорхой бус байдаг. Жишээлбэл, борлуулалтын ажилтанд борлуулалтын урамшуулал өгдөг ч шалгуур нь ойлгомжгүй, тухайн урамшуулал цагтаа олгогддоггүй тохиолдол цөөнгүй. Энэ нь ажилтныг итгэл алдарч, идэвх суларч, өөр ажил хайхад хүргэдэг байна.

    2. Мэргэжлийн өсөлт, хөгжлийн боломж хомс

    Өсөж дэвжих боломжгүй ажил нь зогсонги байдалд хүргэдэг. Хувь хүний хувьд сурч хөгжих, шинэ ур чадвар эзэмших, шинэ төслүүдэд оролцох боломж байхгүй бол ажил сонирхолгүй, нэгэн хэвийн болдог. Тухайлбал, 3–аас 4 жил нэг албан тушаалд ажилласан ч тушаал дэвших санал, сургалт хөгжлийн дэмжлэг байхгүй байх нь залуу мэргэжилтнүүдийн хувьд сэтгэл ханамжгүй байдал үүсгэх шалтгаан болох юм.

    3. Ажлын ачаалал ба стресс

    Хэт их ачаалалтай, урт цагаар ажиллах шаардлага нь олон хүнийг ядаргаа, стрессэд оруулдаг. Мөн илүү цагаар ажилласан нэмэлт цалин хөлсөө авч чаддаггүй тохиолдол цөөнгүй байдаг билээ. Түүнчлэн урт хугацаанд илүү цагаар тогтмол ажиллах нь хувийн амьдрал болон эрүүл мэнд сөргөөр нөлөөлөх эрсдэлтэй юм. Дээрээс нь ажлын тодорхойгүй чиг үүрэг, олон үүрэг хариуцлага зэрэг нь стресс, дарамтыг нэмэгдүүлэх хүчин зүйлс болдог байна.

    4. Удирдлага ба хамт олны уур амьсгал

    Сөрөг харилцаа хандлагатай, ойлголцолгүй орчинд ажиллах нь сэтгэл зүйд хүндээр тусдаг. Зарим байгууллагад удирдлага нь тушаан захирах хэлбэртэй байдаг бол зарим нь дэмжиж, чиглүүлж өгдөг. Мөн хамт олны хов жив, талцал зэрэг асуудал ажилтны итгэл үнэмшилд хохирол учруулж, ажлаас гарах нэгэн үндэслэл болдог.

    5. Карьерын өсөлт хязгаарлагдмал байх

    Зарим байгууллагад карьерын шат тодорхой бус, эсвэл цөөхөн байдаг. Жишээ нь, танд ахлах мэргэжилтнээс менежер болоход шаардлагатай ур чадвар байгаа ч удирдах албан тушаалын орон тоо нээгдэхгүй, шинэ төслийн боломж олдохгүй байх тохиолдол бий. Энэ нь ажилтны өсөлтийг хязгаарлаж, ажлаа сольж, улмаар карьерын шилжилт хийхэд хүргэдэг.

    6. Ажлын байршил, гадаад орчны нөлөө

    Ажилд ирж очиход зам хол, унаа ховор, замын түгжрэл их байх нь стрессийг нэмэгдүүлэх магадлалтай. Түүнчлэн ажлын байршил тааламжгүй, байршлаас хамаарсан цаг агаарын нөхцөл буюу өвлийн хүйтэн, зун тоос шороо ихтэй газарт урт хугацаанд ажиллах эрмэлзэл буурдаг.

    7. Сэтгэл ханамжгүй байдал

    Заримдаа гаднаас бүх зүйл боломжийн мэт харагдавч, дотоод мэдрэмж сэтгэл хангалуун бус байдаг. Энэ нь тухайн ажил таны үнэт зүйл, хувь хүний зорилготой нийцэхгүй байгааг илтгэнэ. Ийм тохиолдолд зорилгогүй мэт санагдаж “Би энд юуны төлөө ажиллаж байгаа вэ?” гэсэн бодол дахин дахин урган гарч ирдэг.

    8. Ажлын нөхцөл тааруу байх

    Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал хангагдаагүй, цэвэр цэмцгэр бус орчин, шаардлага хангахгүй техник хэрэгсэлтэй орчинд ажиллах нь эрүүл мэнд, ажлын бүтээмжид сөрөг нөлөө үзүүлдэг.

    Харин одоо ийм нөхцөлд ажиллаж байгаа бол өөрийн хөдөлмөрийн үнэлгээ, карьерын төлөвлөгөө, ажиллах орчин зэргийг дахин нэг дүгнэж, шаардлагатай бол удирдлага, хамт олонтойгоо нээлттэй ярилцаж, санал бодлоо илэрхийлээрэй. Ажлаас гарах шийдвэрт нөлөөлдөг нийтлэг шалтгаанууд нь цалин, ажлын нөхцөл, харилцаа, карьерын боломж зэрэг байдаг тул эдгээр хүчин зүйлсийг эхлээд сайтар үнэлэх хэрэгтэй юм. Мөн стресс, ачааллыг зохицуулах арга замыг эрэлхийлж, ажлаас авах аз жаргал, зорилгоо сэргээхэд анхаарах нь карьерын амжилтын гол түлхүүр юм.

    Ажлын байр бол орлогын эх үүсвэрээс гадна таны амьдралын хэв маяг, аз жаргал, урам зориг урган гардаг чухал газар байх ёстой юм. Тийм ч учраас ажил хайж буй талент та өөрийн амьдрал, карьерын төлөвлөгөөнд тохирсон, эерэг орчинтой ажлын байрыг сонгоорой.

    Таны одоогийн авч буй цалин хэр шударга вэ?

    LAMBDA AI цалин тооцоологч Бид таны ур чадвар, боловсрол, ажлын туршлага, амжилт ололт дээр суурилан тооцоолол хийж ямар мэргэжлээр, хэдэн төгрөгний цалинтай ажиллавал зохимжтойг тооцоолно.

    Унших нийтлэл: Цалин ба байгууллагын соёлыг хэрхэн эрэмбэлэх вэ?

  • Ажил дээрх бүтээмжээ хэрхэн сайжруулах вэ?

    Ажил дээрх бүтээмжээ хэрхэн сайжруулах вэ?

    Бүтээмжтэй ажиллах гэдэг нь цагийг ухаалгаар төлөвлөж, оновчтой ашигласнаар илүү үр дүнтэй ажиллаж, өөртөө чанартай цагийг гаргах чадвар юм. Өдөр бүр хийдэг жижиг гэлтгүй эерэг өөрчлөлтүүд нь ажлын чанарыг сайжруулж, стрессийг бууруулан, таны карьерын өсөлтийг дэмжих түлхүүр болдог. Энэхүү нийтлэлд ажлын бүтээмжээ нэмэгдүүлэх, гүйцэтгэлээ сайжруулахад туслах зарим үр дүнтэй зөвлөмжүүдийг танилцуулж байна.

    1. Өөрийн ажиллах хэв маягийг тодорхойлох

    Юуны түрүүнд 14 хоногийн турш өдөр тутмын ажлын цагийн хуваариа нарийн тэмдэглэж, ямар ажилд хэдэн минут зарцуулж байгаагаа бүртгээд үзэхийг танд зөвлөж байна. Ингэснээр цагаа хэр үр дүнтэй ашиглагдаж байгаагаа хянаж, анализ хийн улмаар цаг хэт их зарцуулж байгаа, эсвэл үр дүн багатай үүрэг даалгавруудыг олж тодорхойлох боломжтой. Мөн хүн бүр өдөрт өөр өөр цагт хамгийн бүтээлч, анхаарал төвлөрөх чадвар өндөр байдаг тул өөрийн хамгийн үр дүнтэй цагийг олж тогтоосноор тэр үедээ хамгийн чухал ажлуудаа гүйцэтгэх нь бүтээмжийг нэмэгдүүлдэг байна.

    2. Хамгийн чухлаа эхэнд нь

    Өдөр бүр хамгийн чухал 2-оос 3 ажлаа тодорхойлж, эхлээд тэдгээрийг дуусгахыг эрмэлзэх нь үр бүтээлтэй ажиллах зарчмын үндэс юм. Энэ арга нь ажлыг орхигдуулж, цаг хугацаа дутуу ашиглагдах эрсдэлээс сэргийлж, стрессийг ч бууруулдаг. Мөн ингэснээр ажилдаа илүү төвлөрөх боломжтой болдог тул өдөр тутмын үүрэг даалгавруудаа амжилттай биелүүлэхэд тустай юм.

    3. Дадал зуршил бий болгох

    Өдөр бүр ижил цагт ажилдаа орж, ижил цагт амрах зуршил бий болгох. Энэ нь тархи, биеийг идэвхтэй ажиллах горимд оруулж бүтээмжийг нэмэгдүүлнэ.

    4. Ажиллах орчныг бүрдүүлэх

    Ширээн дээрээ зөвхөн шаардлагатай зүйлсийг эмх цэгцтэй байрлуулж, хэрэгцээгүй зүйлсээс зайлсхийх нь ажлын үр бүтээмжийг нэмэгдүүлдэг. Байрлах орчноо гэрэлтэй, агаар сайтай, тав тухтай болгох нь анхаарал төвлөрүүлэхэд мөн тустай бөгөөд үүнд цонхны ойролцоо суух, жижиг ургамал тавих зэрэг энгийн шийдлүүд ч байж болно. Мөн өдөр тутам хэрэг болох бичиг хэргийн зүйлс, хэрэгслийг ойрхон байрлуулснаар цаг ашиглалт  сайжирна.

    5. Цагийн менежментийн аргуудыг турших

    Pomodoro техник: 25 минут төвлөрөн ажиллаж, дараа нь 5 минут амрах. Ингэж 4 удаа давтагдаад 15-30 минутын урт амралт авах юм.

    Time blocking: Өдөр болон ажлын тав хоногийн цагийг тодорхой блокуудад хувааж, тус бүрд нэг төрлийн ажлыг төвлөрүүлэх арга.

    Eisenhower Matrix: Ажлуудыг чухал болон чухал биш, яаралтай болон яаралтай биш гэж ангилан, дараалал тогтоох арга. Эдгээрээс өөрт ойр хамгийн тохирохыг нь туршаад үзэхийг зөвлөж байна.

    6. Цахим ачааллыг багасгах

    Цахим ачааллыг багасгахын тулд гар утас, и-мэйл, мессеж зэргийн мэдэгдлийг тодорхой цагийн хуваарьт тохируулж шалгах нь үр дүнтэй байдаг. Жишээлбэл, өглөө, өдөр, орой гэж хуваан мэдэгдлийг хянаж, бусад үед анхаарлаа сарниулахгүй байхыг хичээх хэрэгтэй.

    Мөн ажиллах явцад анхаарал төвлөрөл алдагдахаас сэргийлэн do not disturb горимыг идэвхжүүлж, дуу чимээг багасгах нь ажлын бүтээмжийг нэмэгдүүлдэг талтай. Түүнчлэн хэрэгцээгүй, давтагдах мэдэгдлийг идэвхгүй болгож, саад болох бусад зүйлсийн чимээг багасгах нь ачааллыг үр дүнтэй зохицуулах арга юм.

    7. Сурч хөгжихөд цаг гаргах

    Шинэ ур чадвар эзэмшиж, шинэлэг ажлын арга барил сурах нь бүтээмжийг урт хугацаанд тогтвортой нэмэгдүүлэх гол хүчин зүйл болдог. Өөрийгөө байнга хөгжүүлэхийн тулд онлайн сургалт, вэбинар, ном унших зэрэг олон төрлийн аргыг ашиглан мэдлэг, чадвараа тасралтгүй дээшлүүлж байх нь зүйтэй.

    8. Багийн уур амьсгал, харилцаагаа сайжруулах

    Багийн гишүүдтэйгээ илэн далангүй харилцаж, санал бодлоо чөлөөтэй солилцох нь ажлын урсгалыг эрчимжүүлж, ойлголцлыг сайжруулдаг. Тохиромжтой үед хурал уулзалтыг тогтмол хийж, тулгарч буй хүндрэл бэрхшээлийг хамтдаа хэлэлцэн шийдвэрлэх нь хамтын ажиллагааг бэхжүүлнэ. Мөн удирдлагын зүгээс багийн уур амьсгалыг дэмжиж урамшуулал олгох, амралт чөлөөт цагаар хийх сонирхолтой зүйлс зохион байгуулах нь ажилчдын урам зориг, бүтээмжийг нэмэгдүүлэх чухал хүчин зүйл болдог билээ.

    9. Эрүүл мэнд, амралтыг эрхэмлэх

    Тогтмол хөдөлгөөн хийж, булчин сунгах дасгалуудыг гүйцэтгэснээр бие махбодь сэргээд, ажлын бүтээмж нэмэгддэг. Мөн тогтсон унтах дадлыг баримталж, хангалттай хугацаанд унтаж амрах нь эрч хүчийг сэргээж, анхаарал төвлөрлийг мөн сайжруулна. Ажлын дунд үед завсарлага авч, ялангуяа нүдний ачааллыг багасгах дасгал хийх нь сэтгэл санааг сэргээж, ядрахаас сэргийлэхэд тустай юм.

    10. Өөрийгөө урамшуулах

    Тодорхой зорилгод хүрэх бүрдээ өөрийгөө жижиг зүйлээр урамшуулж, дуртай кофегоо уух, богино хугацааны амралт авах гэх мэтээр сэтгэл зүйдээ анхаарал тавьж, өөрийгөө хайрлаарай.

    Ажил дээрх бүтээмжээ илүү сайжруулахад өөрийн ажиллах хэв маягийг ойлгож, хамгийн үр дүнтэй цагуудаа ашиглах, төлөвлөгөөтэй байх, технологийг зөв ашиглах, эрүүл мэндэдэээ анхаарах зэрэг олон хүчин зүйлийг ухаалгаар зохицуулах шаардлагатай юм. Эдгээр аргуудыг тууштай хэрэгжүүлснээр таны бүтээмжтэй ажиллах чадвар нэмэгдэж, хэсэг хугацааны дараа мэдэгдэхүйц үр дүн харагдах болно гэдэгт итгээрэй.

    Төстэй нийтлэл унших: Цагийн менежмент гэж юу вэ? 

    Энд дарж Lambda-гаар карьер замналаа тодорхойлуулаарай.

  • Ажлын ядаргаа ба сэтгэл зүйн эрүүл мэнд

    Ажлын ядаргаа ба сэтгэл зүйн эрүүл мэнд

    Сэтгэл зүйн эрүүл мэндээ хамгаалж, карьерын амжилтад хүрэх тухай

    Өрсөлдөөнтэй зах зээлд ажил хайж буй талентууд эсвэл ажлаасаа залхаж ядарсан мэргэжилтнүүдийн дунд сэтгэлээр унах тохиолдол цөөнгүй байдаг. Бид ихэвчлэн гадаад нөхцөл байдалд л анхаарч, өөрийн сэтгэл зүйн эрүүл мэндээ мартаж, анзаарахгүй өнгөрөх үе олонтаа. Гэвч хамгийн үнэт хөрөнгө бол таны бие махбодь, оюун ухаан, сэтгэл зүйн эрүүл мэнд юм.

    Яагаад сэтгэл зүйн эрүүл мэнд чухал вэ?

    Сэтгэл өвдвөл бие өвддөг гэдэгтэй адил бидний сэтгэл зүйн тогтвортой байдал нь бүтээмжтэй ажиллахад гол нөлөөлдөг хүчин зүйл билээ. Сэтгэл зүйн эрүүл мэнд гэдэг нь өдөр тутмын ачааллыг ухаалгаар даван туулах, бүтээлч байдал, урам зоригийг хадгалах чадварыг хэлнэ.

    Эрүүл сэтгэл зүй нь шийдвэр гаргах чадварыг дээшлүүлж, бүтээлч сэтгэлгээг дэмждэг. Мөн харилцааны чадварыг сайжруулж, ажлын амжилт, карьерын өсөлтөд эерэгээр нөлөөлдөг тул хувийн амьдрал болон карьерт нөлөөлөх зайлшгүй чухал асуудал юм.

    Ажил хайж буй хүмүүсийн хувьд

    Ажил хайх үе бол ихэвчлэн стресс, айдас, өөртөө эргэлзэх мэдрэмж дагуулдаг учраас энэ үед сэтгэл зүйн тэнцвэрээ хадгалах нь чухал билээ. Хэрвээ таны сэтгэл санаа тогтворгүй болсон мэт санагдаж байвал өдөр тутмын жижиг амжилтаа тэмдэглэж, өөртөө урам өгч байгаарай.

    Мөн ижил зорилготой хүмүүсийн бүлэгт нэгдэж, онлайн болон офлайн орчинд бусдаас дэмжлэг авах, сэтгэлзүйчээс зөвлөгөө хүсэх нь ийм үед тус болдог. Түүнчлэн эрүүл хооллолт, тогтмол дасгал, чанартай нойрыг хэвшүүлснээр бие, сэтгэлээ тэнцвэртэй байлгах нь мөн үр дүнтэй аргууд юм.

    Харин ажлын ядаргаанд орсон хүмүүсийн хувьд

    Ажлаас халшрах хам шинж буюу burnout нь удаан хугацаанд хуримтлагдсан стрессийн үр дүнд үүсдэг сэтгэл зүй болон бие махбодийн гүн ядаргаа бөгөөд энэ нь хүний өдөр тутмын амьдралд ноцтой нөлөө үзүүлж болзошгүй чухал сэдэв билээ.

    Хэрэв та байнга ядрах, эрч хүчгүй болох, хамт олон болон удирдлагатай харилцахад хүндрэл үүсэх, ажилдаа сэтгэл ханамжгүй болж сэтгэлээр унах, анхаарлаа төвлөрүүлж чадахгүй байх зэрэг шинж тэмдгийг мэдэрч байвал энэ нь таныг биедээ анхаар гэсэн дохио өгч буй хэрэг. Ийм үед өөртөө цаг гаргаж, амрах, сэтгэлзүйн дэмжлэг авах, эрүүл амьдралын хэв маягийг эрхэмлэх нь зайлшгүй хэрэгтэй алхам юм.

    Тэгвэл үүнээс хэрхэн сэргийлэх вэ?

    Ажлаас хамааралтай ядаргаанаас сэргийлэхийн тулд юуны түрүүнд ажил ба амралтын тэнцвэрийг хадгалах нь хамгийн чухал. Тодорхой хугацаанд амарч, шинэ зүйлийг туршиж өөрийгөө сэргээх боломж олгох, сонирхолтой, сэтгэл сэргээх үйл ажиллагаанд идэвхтэй оролцох нь сэтгэл зүйг тайвшруулж, шинэ эрч хүч өгдөг.

    Үүнээс гадна бусдын хүсэлт, шаардлагад хэт ачаалал авахгүйгээр заримдаа үгүй гэж хэлж сурах нь өөрийгөө хамгаалах, хязгаар тогтоох чухал чадвар юм. Хэрэв ингэсэн ч стрессийн түвшин өндөр байсаар байвал сэтгэл зүйн мэргэжилтэнтэй зөвлөлдөж, дэмжлэг авах нь урт хугацааны хувьд эрүүл мэнддээ хийж буй хамгийн ухаалаг хөрөнгө оруулалт болох болно.

    Сэтгэл зүйн эрүүл мэндээ хамгаалах нь карьерын амжилтын үндэс

    Нэмж хэлэхэд ажил хайх, эсвэл одоогийн ажлаа эрч хүчтэй, бүтээмжтэй хийхийн тулд сэтгэл зүйн эрүүл мэндэдээ анхаарах нь зайлшгүй чухал юм. Энэ нь таны ажлын бүтээмжийг нэмэгдүүлж, аливаа сорилтод ухаалаг, тэвчээртэй хандах, зөв шийдвэр гаргах чадварыг өгөх болно.

    Өдөр тутмын амьдралдаа сэтгэл зүйн эрүүл мэндээ дэмжих зарим аргууд

    Өдрийн тэмдэглэл хөтлөх-  Өөрийн бодол, мэдрэмжээ бичих нь сэтгэлийг тайвшруулдаг.

    Тайвшруулах дасгал хийх- Амьсгалын дасгал, бясалгал, иог зэрэг нь стрессийг бууруулна.

    Чанартай нойр авах- Сайн унтаж амрах нь тархины бүтээмжид мөн чухал нөлөөтэй.

    Өөрийгөө хайрлах- Өөрийгөө шүүмжлэхгүй, хайрлах хандлага бий болгох нь чухал.

    Сэтгэл зүйн эрүүл мэнд нь таны өөртөө анхаарах хамгийн үнэ цэнтэй хөрөнгө оруулалт юм. Ядарсан эсвэл стресстэй үедээ өөртөө анхаарал тавьж, сэтгэл зүйн эрүүл мэндээ хамгаалан дэмжих нь таны амжилттай карьер, аз жаргалтай амьдралын үндэс болно. Бие болон сэтгэлээрээ эрүүл байхын төлөө өөрийгөө хайрлаарай.

    Та ажлаас халшрах хам шинж байгаа эсэхээ Lambda Burnout AI тестээр мэдэж, өөрийн сэтгэл зүйн байдалд дүгнэлт хийгээрэй.
    Энэхүү тест нь зөвхөн өөрийнхөө ажлаас халшрах хам шинжийн түвшнийг тодорхойлох, өөрийн мэдрэмж, сэтгэл хөдлөлөө ойлгож үнэлэхэд зориулагдсан юм.
    Төстэй нийтлэл унших: Миллениал үеийнхний burnout
  • Миллениал үеийнхний burnout

    Миллениал үеийнхний burnout

    Burnout буюу ажлаас халшрах хам шинжийн тухай

    Сүүлийн жилүүдэд burnout буюу ажлаас халшрах хам шинж бүр өөрөөр сэтгэлзүйн туйлдал гэж нэрлэж буй энэ үг бидний амьдралд улам ойртож, өдөр тутмын ярианд ч байнга сонсогдох болсныг та анзаарсан биз ээ. Ажлын ачаалал, нийгмийн хүлээлт, төгс байдалд хүрэх хүсэл, цахим ертөнцийн хурдтай өөрчлөлт зэрэг нь биднийг амсхийх завгүй хөдөлгөж, эцэстээ сэтгэл болон бие махбодыг зарим талаар туйлдуулах болсон нь үнэн.

    Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллага (WHO) burnout-ыг “Удаан хугацаанд шийдвэрлэгдээгүй ажлын стрессээс үүдэлтэй, сэтгэлзүйн байнгын туйлдал, сэтгэл санаа болон бие махбодын ядаргаа, ажлын бүтээмж буурах байдал.” гэж тодорхойлсон байдаг.

    Энэ нь зөвхөн их ажилласнаас бус, хийж буй ажлаа утгагүй мэтээр мэдрэх, өөрийгөө дутуу үнэлэх, бусдаас үргэлж хоцорч яваа мэт санагдах, амьдралдаа эзэн биш зорилгогүй мэт мэдрэмж төрөх зэрэг гүн гүнзгий сэтгэлзүйн шалтгаануудтай холбоотой байдаг.

    Яагаад Миллениалууд хамгийн ихээр өртөж байгаа вэ?

    1981–1996 онд төрсөн хүмүүсийг миллениал үеийнхэн гэж нэрлэдэг. Тэд бол өнөөдөр дэлхийн ажиллах хүчний 60 гаруй хувийг бүрдүүлж буй хамгийн идэвхтэй, бүтээлч, дижитал сэтгэлгээтэй шинэ үеийн төлөөлөл юм. Гэхдээ энэ их эрч хүч, бүтээлч байдал нь тэднийг амжилтын эрэлд хэт гүн автуулах тохиолдол элбэг. Миллениалуудын burnout-д өртөх эрсдэлийг нэмэгдүүлдэг гол шалтгаануудыг дараах байдлаар харж болно.

    Төгс байдалд тэмүүлэх дарамт 

    Тэд өөрсдөдөө хэт өндөр шаардлага тавьдаг. Алдаа гаргах эрхгүй мэт сэтгэгдэлтэй амьдардаг нь стрессийг улам гүнзгийрүүлдэг байна.

    Эдийн засгийн дарамт

    Хөдөлмөрлөж буй ч хааяа амьдралын наад захын хэрэгцээг хангах цалин хөлс хүрэлцэхгүй байгаа нь сэтгэлзүйн дарамтыг улам нэмэгдүүлдэг. Монголд ч мөн залуус орон сууцны зээл, хэрэглээний зардал, санхүүгийн дарамтад орж, эдийн засгаас хараат амьдарч байна.

    Үргэлж онлайн байх шаардлага 

    Технологийн дэвшил нь харилцааг хөнгөвчилсөн ч, үр дүнд нь бид үргэлж ажилтай холбоотой амьдарч, ажлын болон хувийн амьдралын хил алдагдсаар байгаа билээ. Амралтгүй төдийгүй ихэнхдээ илүү цагаар ажиллах нь ажил амьдралын зөв тэнцвэрийг бүдэгрүүлэх шалтгаан болдог байна.

    Сошиал медиагийн нөлөө

    Бусдын амжилт, аялал, карьерын амжилтын зураг өдөр бүр сошиал медиа фийд дээр нүдэнд харагдсаар байдаг уу. Харин өөрийн тань амьдрал тэдгээрийн дэргэд дутуу мэт санагдаж, хангалтгүй байна гэсэн бодол давамгайлах мэдрэмжийг зарим хүмүүс авч байдаг.

    Hustle Culture буюу хөдөлмөрийг шүтэх хэт туйлшрал

    “Залуу байгаа дээрээ унтах завгүй ажилла”, “амжилтад хүрэхийн тулд бүхнээ зориулах ёстой” гэх мэт зарим тогтсон үзэл нь амьдралыг зөвхөн ажлаар хэмжих үзлийг тогтоож, хувь хүний амар амгалан, өөртөө зориулах, өөрийгөө хайрлах цаг, сэтгэлийн тайван байдлыг үгүй хийдэг.

    Холбоотой тоо мэдээлэл 

    2023 оны судалгаагаар/Gallup/ Миллениалуудын 59% нь “ажлын дарамтаас болж сэтгэлзүйн туйлдал мэдэрдэг” гэж хариулсан нь энэ үеийнхний дотоод тэнцвэр алдагдаж буйг илтгэж байна. Үүний зэрэгцээ Дэлхийн эдийн засгийн форумаас 2030 он гэхэд burnout буюу сэтгэлзүйн туйлдал нь дэлхийн хөдөлмөрийн бүтээмжид хамгийн том эрсдэл учруулах хүчин зүйлсийн нэг болно гэж анхааруулсан нь энэ асуудал зөвхөн хувь хүн төдийгүй нийгмийн тогтвортой хөгжилд ч сөргөөр нөлөөлж байгааг харуулж байна. Монгол Улсын хэмжээнд ч энэ хандлага ажиглагдаж байгаа бөгөөд 2024 онд ажилтай холбоотой сэтгэлзүйн зөвлөгөө авах хүсэлт өмнөх оноос 32%-аар өссөн нь залуу ажиллах хүчний дунд burnout нь улам бүр газар авч буйг илэрхийлж байгаа юм.

    Ажлаас халшрах хам шинжийн илрэх үе шатууд

    Шат дараалсан байдлаар энэ нь илрэх бөгөөд эхэн үедээ хүний сэтгэл зүй, бие махбод туйлдаж, нойргүйдэл, толгой өвдөлт, цухалдах байдал давамгайлж эхэлдэг. Үүний дараа хүн бусдаас өөрийгөө тусгаарлаж, хүмүүстэй харилцах хүсэл буурч, ажлаа утгагүй “зүгээр л хийх ёстой” зүйл мэтээр хүлээж авдаг. Эцэст нь өөрийгөө “би юу ч хийж чадахгүй”, “би хэрэггүй хүн” гэх мэт сөрөг бодолд автаж, ажлын бүтээмж мэдэгдэхүйц буурдаг байна. Эдгээр гурван шат бол сэтгэлзүйн туйлдлын хортой мөчлөгийн эхлэл хэсэг бөгөөд цаг алдалгүй анзаарч, арга хэмжээ авах шаардлагатай дохио юм.

    Үүнээс урьдчилан сэргийлэх зарим аргуудыг дурдвал:

    Ажлын хил хязгаарыг тогтоох

    Ажил зөвхөн ажлын цагтаа явагдах ёстой. Харин амрах үедээ и-мэйл, мессежид хариу өгөхөөс татгалзах дадал нь сэтгэл зүйн хувьд чухал хамгаалалт болдог.

    Өөртөө анхаарал тавих

    Сэтгэл зүйгээ анхаарч, бясалгал хийх, байгальд гарах, тогтмол нойртой байх, спортоор хичээллэх, амрах цагаа төлөвлөх зэрэг нь эрүүл мэндийн үндэс юм.

    Бусдаас дэмжлэг авах

    Найз нөхөд, гэр бүлтэйгээ нээлттэй харилцах хэрэгтэй. Тэдэнтэй сэтгэлээ хуваалцсанаар ганцаараа биш гэдгийг ойлгож, өөрийгөө уучлах, тайвшрах боломж бий болдог.

    Байгууллагын бодлого

    Удирдлагууд ажилтнуудынхаа сэтгэлзүйн эрүүл мэндэд анхаарах нь зөвхөн хүний нөөцийн асуудал биш, компанийн тогтвортой хөгжлийн үндэс гэдгийг ойлгох хэрэгтэй.

    Мэргэжлийн тусламж авахаас бүү санаа зов

    Энэ талаар мэргэшсэн сэтгэл зүйчид хандах нь эмчилгээний эхлэл бөгөөд тухайн байдлаас хурдан хугацаанд гарах зоригтой шийдэл юм.

    Миллениалууд бол шинэ сэтгэлгээ, дижитал хувьсгал, нийгмийн өөрчлөлтийн түлхүүр болсон үе. Гэвч энэ амжилт, өөрчлөлтийн ард burnout нь хурдацтай тархаж байна. Өөрийгөө алдахгүй байхын тулд амжилтын төлөө тэмцэхдээ өөрийгөө мартаж болохгүйг үргэлж санаарай. 

    Амжилтаас өмнө эрүүл мэнд, өөрийн дотоод амар амгалан хамгийн чухал байдаг. Өөрөө л өөрийнхөө хамгийн үнэ цэнтэй хөрөнгө гэдгийг ухаарах нь чухал юм. Өөрийгөө хамгаалах, дэмжих, хайрлах үүрэг бидэнд л бий. Төгс байх албагүй харин зүгээр л сайн байх нь заримдаа хангалттай юм шүү.

    Илүү олон зөвлөгөө, карьер хөгжүүлэлтийн мэдээллийг LAMBDA платформоос аваарай 

    Эх сурвалж: World Health Organization, Gallup – State of the Global Workplace Report 2023, Deloitte – Millennials and Gen Z Survey 2023, World Economic Forum, Монголын Сэтгэцийн Эрүүл Мэндийн Төв, UNFPA Mongolia – Залуучуудын амьдралын чанар судалгаа (2022)

  • Зуны Амралт ба Дижитал Детокс: Харилцаагаа Сэргээх Цаг

    Зуны Амралт ба Дижитал Детокс: Харилцаагаа Сэргээх Цаг

    Зуны улирал бол бидний хувьд зүгээр нэг амралт биш. Энэ бол өөрийгөө дахин таньж, сэтгэл зүйгээ тэнцвэржүүлж, хүний суурь чадваруудаа (human skills) сэргээх онцгой боломж юм. Гэхдээ бид үнэхээр энэ боломжийг ухаалгаар ашиглаж чаддаг уу?

    Ихэнх хүмүүс амралтаа ч гэсэн гар утсаа шалгаж, сошиал мэдээлэлд дарагдаж өнгөрөөдөг. Энэ нь сэтгэлээ амраах бус харин улам ядрааж, ажилдаа эрч хүчгүй буцаж ороход хүргэдэг. Тиймээс энэ зун бид амрахын зэрэгцээ дижитал детокс хийж, жинхэнэ харилцаа, өөрийгөө сонсох дадлыг эргэн олж авахыг уриалж байна.

    ЗУНЫ АМРАЛТ: Харилцаагаа сэргээх мөч

    Монголын зун бол бидний дотоод ертөнцийг тайтгаруулж, байгальтайгаа болон бусадтайгаа эргэн холбогдох хамгийн натурал, хүчтэй боломж юм. Ийнхүү түр завсарлага авах нь бидний мэдрэлийн системийг илүү тэнцвэржүүлэн тайвшруулж цаашлаад ажил амьдралын тэнцвэртэй байдлын гол суурь болдог. Хөдөө гадаа, байгалийн дунд өнгөрүүлэх цаг хугацаа нь хүний амьд харилцааг сэргээж, дараах суурь чадваруудыг хөгжүүлдэг:

    1. Сонсох Чадвар — Итгэлцлийн Эхлэл

    Чин сэтгэлээсээ сонсох нь харилцааны хамгийн хүчтэй суурь. Утасгүй уулзалт, хүний нүд рүү харан ярилцах нь бидэнд дахин итгэж, ойлгож, уялдаа холбоо үүсгэж сурах боломжийг олгодог.

    2. Асуулт Тавих, Ярианы Ухаан

    Сонсохын хажуугаар, цөөн үгээр оновчтой асуулт тавьж, хүнийг өөрийгөө илэрхийлэхэд урамшуулах нь даруухан боловч хүчтэй манлайллын нэг хэлбэр юм. Энэ нь өдөр тутмын яриаг гүнзгий ойлголцол руу хөтөлдөг.

    3. Empathy буюу Ойлгохыг Хичээх Сэтгэл

    Ялангуяа хөдөө өөр орчинд, өөр соёл, үзэл бодолтой хүмүүстэй уулзах нь биднийг хүлээцтэй байж сурахад, бусдыг шүүмжлэхийн оронд ойлгох гэж оролдох дадалтай болгодог. Энэ бол хувь хүний төлөвшилд маш чухал үнэт зүйл юм.

    ДИЖИТАЛ ДЕТОКС гэж юу вэ, яагаад хэрэгтэй вэ?

    Дижитал детокс гэдэг нь цахим төхөөрөмж, сошиал медиа, имэйл болон мессеж зэрэг мэдээллийн сувгуудаас ухамсартайгаар түр холдож, мэдээллийн хэт ачааллаас ангижрах завсарлага авахыг хэлнэ. Энэ нь таныг мэдээллээс хоцроох зорилготой биш, харин оюун санаагаа цэгцлэх, тархи сэтгэл зүйгээ амраах, стрессээ бууруулах, төвлөрөх чадвараа сайжруулах, шинэ санаа, бүтээлч эрч хүчээ сэргээх чухал орон зайг бий болгодог.

    Үнэн хэрэгтээ завсарлага авах нь зогсож байна гэсэн үг биш. Харин ч энэ нь дотоод сэргэлт хийж, илүү тэнцвэртэй, ухаалаг шийдвэр гаргах сэтгэлгээний үндэс суурийг тавих алхам болдог.

    Зуны амралт + Дижитал детокс = ӨӨРИЙГӨӨ СОНСОХ МӨЧ

    Монголын зун бол зүгээр нэг баяр наадам, хөдөө гадаа гарах үе бус— хүнд тайтгарал авчирч, дотоод ертөнц рүүгээ өнгийж, амьдралын хэмнэлээ эргэн харах онцгой цаг мөч юм. Ээлжийн амралтаа аваагүй ч ихэнх албан байгууллагууд тодорхой хэмжээгээр амарч таардаг тул энэ үеийг ашиглан та өөртөө илүү анхаарч болно. Хамгийн энгийнээр, өдөрт хэдхэн минутыг өөрийн бодол, мэдрэмжээ бичиж тэмдэглэхэд л хангалттай. Тухайн өдрийн сэтгэгдэл, уулзалт, санаанд орсон зүйлсээ тэмдэглэх нь таны оюун ухааныг цэгцэлж, сэтгэлээ тайвшруулж, бүтээлч сэтгэлгээг сэргээдэг.

    Энэ мэт амралтын энгийн дадлууд нь зөвхөн тайвшрал өгөөд зогсохгүй — сонсох, ойлгох, төвлөрөх зэрэг human skill-үүдийг ч хөгжүүлдэг. Харин эдгээр чадварууд нь ажил, харилцаа, карьерын өсөлтөд бодитоор нөлөөлдөг үнэ цэнтэй суурь болдог. Тиймээс зуны амралтыг зөвхөн амарч өнгөрүүлэх бус, өөртэйгөө холбогдох, дараагийн алхмын хүчээ нөхөх ховор боломж гэж харах нь зүйтэй.

    Эцэст нь хэлэхэд дижитал детокс,  зуны амралт, байгальтай ойрхон байх, бичих дадал зэрэг нь биднийг өөртэйгөө илүү гүн холбоо тогтоож, сэтгэл зүйгээ тэнцвэржүүлж, ухаалаг харилцаа, бүтээлч бодлыг сэргээхэд тусалдаг.

    Эдгээр нь амьдралд урам өгөөд зогсохгүй, ажлын бүтээмж, харилцааны чадвар, манлайллын чанарыг ч сайжруулдаг. Өнөөдрийн хурдтай, цахим нийгэмд бодит харилцаа, анхаарал төвлөрөл, ухаалаг сэтгэлгээ улам үнэд орж буй энэ цаг үед зуны амралтаа зөв ашиглах нь таны карьерт ч гэсэн урт хугацааны үнэ цэнийг бий болгоно.

    Тиймээс энэ зун — зүгээр нэг амралт биш, өөртөө хандах ухаалаг хөрөнгө оруулалт хийгээрэй. Ирээдүйн та, энэ өдрүүдэд өөрийгөө анхаарсан, амьд харилцаанд дахин орсон, сэтгэл оюуны хувьд сэргэсэн өөрөөрөө бахархах болно.