Lambda Blog

Author: Zoey O

  • Хамгийн өндөр цалинтай ажлын байр юу вэ?

    Хамгийн өндөр цалинтай ажлын байр юу вэ?

    Бид ямар шалгуураар мэргэжлээ сонгодог вэ? Энэ асуултад хариулахын тулд юуны түрүүнд өдрөөс өдөрт өөрчлөгдөж буй технологийн хөгжил, нийгмийн хандлагыг харж ойлгох хэрэгтэй. Технологи хурдацтай ахиж, олон ажлын байрыг автоматжуулж байгаа нь биднээс байнга шинэ ур чадвар эзэмшихийг шаардаж байна. Мөн цахим ертөнц, фриланс, онлайн зах зээл хүчтэй хөгжсөнөөр нэг л мэргэжил эзэмшээд өөр олон чиглэлд хөндлөн шилжих боломж улам бүр нээгдэж байгаа. Өмнө нь нэг мэргэжлээр насан турш ажиллана гэж боддог байсан бол өнөөдөр энэ хандлага эрс өөрчлөгдөж, хүмүүс илүү уян хатан, олон сонголттой замыг эрэлхийлэх болжээ.

    Тэгвэл ийм үед хамгийн эрэлттэй, өндөр цалинтай ажлын байрууд ямар салбарт төвлөрч байна вэ?

    Сүүлийн үеийн хамгийн эрэлттэй, өндөр цалинтай ажлын байрууд

    1. Программ хангамж ба мэдээллийн технологи

    Программ хөгжүүлэгчид (web, mobile) нь вэб сайт, мобайл аппликейшн болон төрөл бүрийн программ хангамж зохиож бүтээдэг бөгөөд энэ нь өнөө үед дэлхий даяар хамгийн эрэлттэй, өндөр цалинтай мэргэжлүүдийн нэг болж, Монголд ч гадаад зах зээл рүү шууд холбогдож ажиллах томоохон боломжийг олгож байна. Түүнчлэн хиймэл оюун (AI) ухаан, дата аналитик, машин сургалтын инженерүүд асар их хэмжээний өгөгдөл дээр ажиллаж, ухаалаг шийдэл, автомат системүүдийг бий болгодог тул компаниуд шийдвэрээ илүү шинжлэх ухаанч үндэслэлтэй гаргахын тулд эдгээр мэргэжилтнүүдийг өндөр цалингаар ажилд авах сонирхолтой байдаг. Үүний зэрэгцээ кибер аюулгүй байдлын мэргэжилтнүүд (Cybersecurity) байгууллагуудын мэдээлэл, сүлжээ, системийг цахим халдлагаас хамгаалж, аюулгүй байдлыг хангах үүрэгтэй бөгөөд цахим орчинд тулгуурласан үйлчилгээ өдрөөс өдөрт өсөн нэмэгдэж байгаа энэ үед тэдний үнэ цэнэ улам бүр нэмэгдэж, өндөр орлоготой ажиллах нөхцөлийг бүрдүүлж байгаа юм.

    2. Санхүү ба хөрөнгө оруулалт

    Санхүү ба хөрөнгө оруулалтын салбар нь өнөө үед эдийн засгийн хөгжлийн гол хөдөлгөгч хүчдийн нэг болж байгаа бөгөөд энэ чиглэлд ажилладаг санхүүгийн шинжээчид, хөрөнгө удирдах мэргэжилтнүүд, аудит болон олон улсын татварын зөвлөхүүд нь байгууллагын санхүүгийн урсгалыг нарийвчлан судалж, ирээдүйн эрсдэлийг тооцоолж, тогтвортой өсөлтийг хангахын тулд тоон мэдээлэлд дүн шинжилгээ хийж, стратегийн төлөвлөгөө боловсруулдаг онцгой чухал үүрэгтэй хүмүүс юм. Энэ салбарын онцлог нь зөвхөн санхүүгийн тайлан тооцоо гаргахаас илүүтэй, хөрөнгө оруулалтыг хэрхэн зөв чиглүүлэх, зардал болон ашигт ажиллагааны харьцааг сайжруулах, зах зээлийн хандлагыг урьдчилан таамаглах зэрэг өндөр түвшний аналитик болон шийдвэр гаргах чадварыг шаарддагт оршдог.
    Иймд компанийн урт хугацааны амжилтыг баталгаажуулахын тулд тус мэргэжилтнүүдийн оруулж буй оюуны хөрөнгө оруулалт маш өндөр үнэлэгддэг бөгөөд үүнтэй уялдан энэ чиглэлийн ажлын байрууд дэлхий даяар тогтмол өндөр цалин хөлстэйд тооцогдож, Монголд ч мөн олон улсын байгууллагууд болон банк, санхүүгийн томоохон тоглогчид энэ чиглэлийн мэргэжилтнүүдэд өрсөлдөөнтэй нөхцөл санал болгож байна.

    3. Эрүүл мэнд ба гоо заслын салбар

    Эрүүл мэнд ба гоо заслын салбар нь хүний хамгийн үнэт баялаг болох эрүүл мэнд, гоо сайхан, сэтгэл ханамжийг хамгаалж, сайжруулах онцгой үүрэгтэй учраас үргэлж өндөр эрэлттэй байсаар ирсэн бөгөөд энэ салбарт ажилладаг мэс заслын эмч, шүдний эмч, арьс гоо заслын эмч нар нь хүний биеийн эрүүл үйл ажиллагааг сэргээх, өвчнийг оношилж эмчлэх, мөн гоо сайхны жижиг мэс засал, арьсны эмчилгээ зэргээр дамжуулан хүмүүсийн гадаад төрх, өөртөө итгэх итгэлийг нэмэгдүүлэхэд үнэтэй хувь нэмэр оруулдаг. Энэ төрлийн ажил мэргэжил нь хүний амь нас, сэтгэлзүйн байдалтай шууд холбоотой, өндөр хариуцлага шаарддаг учраас зөвхөн мэргэжлийн мэдлэг, ур чадвар төдийгүй тэвчээр, хүнлэг сэтгэл, сэтгэл зүйн тогтвортой байдлыг ч шаарддаг онцлогтой. Иймээс эрүүл мэндийн салбарын эмч мэргэжилтнүүд дэлхий даяар хамгийн тогтвортой, өндөр цалинтайд тооцогдож, Монголд ч эмнэлэг, хувийн клиник, гоо заслын төвүүдийн өргөжин тэлж байгаа энэ үед ур чадвартай, туршлагатай эмч нарыг өндөр цалин хөлс, сайн нөхцөлөөр урьж ажиллуулах нь улам бүр түгээмэл болж байна.

    4. Уул уурхай ба инженерийн салбар

    Уул уурхай ба инженерийн салбар нь Монголын эдийн засгийн хамгийн том тулгуур багана хэвээр байгаа бөгөөд улсын нийт экспортын орлогын ихэнхийг бүрдүүлдэг онцгой ач холбогдолтой учраас энэ чиглэлд ажиллаж буй уул уурхайн инженер, геологич, техникийн хяналтын зөвлөхүүд үргэлж хамгийн өндөр цалинтайд тооцогддог.
    Эдгээр мэргэжилтнүүд нь газрын хэвлий дэх ашигт малтмалыг илрүүлж, олборлох ажлыг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй, аюулгүй, үр ашигтай зохион байгуулахын зэрэгцээ байгаль орчинд үзүүлэх сөрөг нөлөөллийг хянах, бууруулах чухал үүргийг хүлээдэг. Түүнчлэн энэ салбар нь асар их хөрөнгө оруулалт, олон улсын хамтын ажиллагаа шаарддаг онцлогтой тул инженерүүд, техникийн зөвлөхүүд нь зөвхөн өндөр мэргэжлийн чадвараар зогсохгүй олон улсын стандартыг мөрдөх, технологийн шинэчлэлд түрүүлж хөл нийлүүлэх шаардлагатай байдаг бөгөөд ингэснээр тэдний хөдөлмөрийн үнэ цэнэ нэмэгдэж, өндөр цалин, давуу нөхцлөөр үнэлэгдэх шалтгаан болдог.

    5. Гадаад хэл дээр тулгуурласан ажил

    Гадаад хэлний өндөр мэдлэг шаардсан ажил мэргэжлүүд нь өнөө үед олон улсын харилцаа, хамтын ажиллагаа эрчимтэй хөгжиж буй энэ цаг үед онцгой үнэ цэнтэйд тооцогдох болсон бөгөөд хэлний багш, орчуулагч, төслийн гадаад менежер, олон улсын худалдаа хариуцсан ажилтнууд нь хоёр орны хоорондын бизнес, боловсрол, соёлын солилцоог үр дүнтэй гүүрээр холбож өгдөг маш чухал үүрэгтэй хүмүүс юм. Англи, солонгос, япон, хятад хэл зэрэг олон улсад түгээмэл хэрэглэгддэг хэлнүүдийг өндөр төвшинд эзэмшсэнээр та зөвхөн эх орондоо төдийгүй, гадаадын байгууллагуудад ажиллаж, цалин хөлс, карьераа үлэмж ахиулах илүү их боломжийг өөртөө нээж өгдөг. Мөн олон улсын төслүүд дээр ажиллах, гадаад түншүүдтэй шууд харилцаж гэрээ хэлэлцээр хийх зэрэг ажлууд нь хэлний чадвартай мэргэжилтнүүдэд илүү тогтвортой, өндөр орлого олох боломжийг байнга бий болгож байдаг.

    Иимээс мэргэжил сонгоно гэдэг бол зүгээр нэг өнөөдрийн хэрэгцээнд тулгуурлах бус, ирээдүйд өөрийгөө хаана, ямар түвшинд, хэрхэн ажиллаж байхыг төсөөлөн урт хугацааны зорилгоо тодорхойлох хамгийн том алхам билээ.
    Өнөөдөр дэлхий даяар болон Монголд өндөр цалинтайд тооцогддог чиглэлүүд бүгд ирээдүйд ч үнэ цэнээ алдахгүй, өсөн нэмэгдэх хандлагатай учраас ур чадвараа тасралтгүй хөгжүүлэхэд хэзээ ч оройтохгүй гэдгийг санаарай. Хэрэв та яг одоо өөртөө тохирсон, илүү өндөр орлого, илүү том боломжуудыг хайж байгаа бол олон улсын болон дотоодын шилдэг ажлын байр, карьер хөгжүүлэх саналуудыг нэг дороос харах боломжийг lambda.global-оос хайгаарай. Тэнд таны ирээдүй нээлттэй байх ч юм билүү!

  • Туршилтын хугацаанд ажилтны эрх ямар байдаг вэ?

    Туршилтын хугацаанд ажилтны эрх ямар байдаг вэ?

    Ажилд шинээр орсон хүн бүр тодорхой хугацаанд “туршилтын хугацаанд” ажиллах нөхцөлтэй тулгардаг. Гэвч энэ хугацаа нь ажил олгогчийн хувьд ажилтныг “аль болох амархан халж болох” үе биш бөгөөд, хууль ёсны хүрээнд тодорхой эрх, хамгаалалттай үе гэдгийг олон хүн мэддэггүй. Зарим байгууллага энэ ойлголтыг буруугаар ашиглаж, ажилтанд шударга бус хандлага, хөдөлмөрийн нөхцөлийн зөрчил гаргах нь ч бий.

    Тиймээс “туршилтын хугацаа” гэж чухам юу болох, энэ үед ажилтны ямар эрх зүйн хамгаалалт үйлчилдэг талаар мэдэж байх нь тун чухал юм.

    Туршилтын хугацаа гэж юу вэ?

    Монгол Улсын Хөдөлмөрийн тухай хуулийн дагуу:

    Туршилтын хугацаа нь 3 сар хүртэл үргэлжилж болох бөгөөд тухайн хугацаанд ажил олгогч ажилтны мэргэжлийн ур чадвар, хандлагыг үнэлж, тохиромжтой эсэхийг дүгнэдэг үе юм.

    Гэхдээ энэ нь ажилтныг “цаанаасаа сул эрхтэй, ямар ч хамгаалалтгүй” гэсэн үг биш. Туршилтын хугацаа ч гэсэн норм дүрмийн дагуу хөдөлмөрийн гэрээ байгуулсан тохиолдол тул, ажилтанд дараах үндсэн эрх үйлчилдэг:

    Туршилтын хугацаанд ажилтны эдлэх эрхүүд

    • Цалин, шимтгэл, ажлын цагийн хувьд бусад ажилтантай адил эрхтэй
      – Ялгаварлан гадуурхах, цалинг багасгах, илүү ачаалал өгөх ёсгүй
    • Нийгмийн даатгалд бүртгэгдэнэ
      – Нэг өдрөөс эхлэн ажилласан бол НДШ, ЭМД хуулиар зохицуулагддаг
    • Гэнэтийн халалт хууль бус
      – Ажил олгогч ямар нэгэн шалтгаангүйгээр ажилтныг ажлаас халж болохгүй.
      – Хэрэв та ажиллах нөхцөл, ажлын байрны тодорхойлолтгүй байсан бол буруутай тал нь ажил олгогч байж болдог
    •  Гэрээ цуцлах бол 3 хоногийн өмнө мэдэгдэх ёстой
      – Хуулиар аль аль тал 3 өдрийн өмнө мэдэгдэж, гэрээг цуцалж болно

    Анхаарах зүйлс

    Зарим ажил олгогч “туршилтын хугацаа шүү дээ” хэмээн:

    • Цалин өгөхгүй удах
    • Дур мэдэн ажлын ачаалал нэмэх
    • Амралт, өвчтэй үед цалин хасах
      гэх мэт хууль зөрчсөн үйлдэл гаргах нь байдаг. Энэ тохиолдолд хөдөлмөрийн гэрээ, хөдөлмөрийн дотоод журам, цалингийн тогтоол зэргийг шаардаж үзэх нь таны эрх юм.

    Туршилтын хугацааг өөрийн давуу тал болгох нь

    Ихэнх байгууллагын хувьд туршилтын хугацаа 1–3 сарын хооронд үргэлжилдэг бөгөөд энэ хугацаа нь ажилтны ур чадвар, хандлагыг илүү өргөн хүрээнд харуулах чухал үе болдог.
    Тиймээс энэ хугацааг зөв төлөвлөж ашиглавал, ажилд тогтмол үлдэх боломжоо бататгахаас гадна өөрийгөө хөгжүүлэх чухал шат болгож болно.

    Зөвлөгөө:
    Туршилтын хугацааг үр дүнтэй даван туулахын тулд хамгийн түрүүнд хийх ёстой зүйл бол ажлын байрны тодорхойлолтоо сайтар унших юм. Ямар ажлыг яг ямар аргаар, хэнтэй хамтран гүйцэтгэх ёстой вэ гэдгээ ойлгосноор байгууллагын хүлээлтийг илүү бодитой удирдаж чадна. Мөн тодорхойгүй зүйл гарсан үед асуулт асуухаас бүү санаа зов. Суралцах хандлага, мэдэхийг хүссэн идэвхтэй байдал нь ихэнх тохиолдолд туршилтын хугацаанд эерэг оноо нэмдэг.

    Цаашлаад энэхүү богино хугацааг төлөвлөлттэй өнгөрөөх нь чухал. Жишээлбэл, долоо хоног бүр өөрийгөө үнэлж, юунд ахиц гаргасан, ямар тал дээр ажиллах хэрэгтэй вэ гэдгээ богино тэмдэглэлээр хөтлөн тэмдэглээрэй. Энэ нь таны өөрийгөө удирдах чадварыг илтгэхээс гадна хөгжлийн замналыг тодорхой харагдуулна.

    Мөн зөвхөн ажлын гүйцэтгэл дээр биш, багийн гишүүд болон удирдлагатайгаа эерэг харилцаа тогтоох тал дээр анхаараарай. Эерэг хандлага, хамт олонтой уялдах чадвар нь зөвхөн таны мэргэжлийн биш, хүний чанарыг ч үнэлэх хэмжүүр болдог. Эцэст нь, бага ч гэсэн санаачилга гаргахыг зорь. Шинэ санаа, илүү үр дүнтэй арга барил санал болгох нь анхлан орсон хүний хувьд болгоомжтой алхам мэт санагдаж болох ч нөгөө талаараа энэ нь удирдлагуудад таны оролцоо, үнэ цэнийг мэдрүүлэх эерэг нөлөөтэй алхам болдог.Хэрвээ та тухайн хугацаанд зөв хандлага, үр дүнтэй ажиллаж чадвал цаашид цалинг нэмэгдүүлэх, шинэ боломж санал болгох, илүү хариуцлагатай албан тушаалд дэвших зэрэг эерэг өөрчлөлтүүдийг хурдасгах суурийг тавьж чадна.

    Ажилд орсон эхний саруудад бид ихэвчлэн “даруухан байх ёстой” гэж өөрийгөө хэт даруусгаж, эрхээ нэхэж чаддаггүй. Гэвч ажилтан гэдэг бол гэрээний үндсэн дээр ажиллаж буй хууль ёсны хөдөлмөр эрхлэгч юм. Тиймээс туршилтын хугацаанд ч өөрийгөө хамгаалж, шударга нөхцөлд ажиллах эрхтэй гэдгээ мартаж болохгүй. Хэрвээ танд дээрх зөвлөмж тус болсон бол lambda.global-аар зочилж бидэнтэй нэгдсэнээр өөрт тохирох ажлын орчныг хэрхэн сонгох талаар карьер зөвлөгөө авч өөрт тохирох ажлаа олоорой.

  • Алсаас ажиллахад хэрхэн өөрийгөө бэлтгэх вэ? Шинэ эрин дэх карьер төлөвлөлт

    Алсаас ажиллахад хэрхэн өөрийгөө бэлтгэх вэ? Шинэ эрин дэх карьер төлөвлөлт

    Сүүлийн хэдэн жилийн дотор бидний ажиллах, суралцах хэв маяг үндсээрээ өөрчлөгдсөн. COVID-19 цар тахлын үеэр олон улсын их, дээд сургууль, байгууллагууд алсаас буюу онлайн горимоор ажиллах, суралцах шинэ хэлбэрт шилжиж, бид бүгд цахим орчинд “ажиллах”-ыг суралцсан. Тэр үед Zoom, Google Meet, Classroom зэрэг платформууд бидний өдөр тутмын хэрэглээ болж, өөрийгөө удирдах, цагийн менежмент, онлайн орчинд харилцах чадваруудыг бага багаар эзэмшиж эхэлсэн билээ. Энэ бол remote ажлын эхний туршлага байсан гэж хэлж болно.

    Одоо, бид өмнөхөөсөө илүү чөлөөтэй, газар хамаарахгүйгээр ажиллах боломжтой болсон. Гэхдээ алсаас ажиллана гэдэг нь зүгээр л “гэрээсээ ажиллана” гэсэн үг биш. Энэ бол шинэ ур чадвар, хандлага, төлөвшлийг шаарддаг ажиллах хэв маяг юм. Тэгвэл яг ямар бэлтгэл хэрэгтэй вэ?

    1. Ажил хайх платформ, чиглэлээ тодорхой болго

    Remote ажил хайж эхлэхийн тулд эхлээд ямар чиглэлээр ажиллахыг хүсэж байна вэ? гэдгээ тодорхойл.
    Техник, хэлний мэдлэг, сонирхолдоо үндэслээд өөртөө тохирох ажлын чиглэлийг сонгох нь чухал.

    Дараа нь Upwork, Lambda.Global, Freelancer, RemoteOK, We Work Remotely, LinkedIn зэрэг платформууд дээр идэвхтэй хайлт хийгээрэй.

    2. CV болон профайлаа remote хэлбэрт тохируул

    Алсаас ажиллах бол бие даан шийдвэр гаргах, харилцах, цаг барих, англи хэлний чадвар шаарддаг.
    Иймээс CV-дээ дараах зүйлсийг тусгахыг зөвлөе:

    •  Өмнө хийж байсан онлайн/цагаас хамааралгүй ажил
    •  Бие дааж хариуцсан төслүүд
    • Англи эсвэл олон улсын орчинд харилцсан туршлага
    • Харилцааны програмууд ашиглах чадвар (Zoom, Slack, Trello гэх мэт)

    LinkedIn профайлаа шинэчилж, “Open to remote work” гэдгээ тодорхой илэрхийлэхээ битгий мартаарай.

    3. Цагийн менежмент, ажлын зохион байгуулалт

    Remote ажил хамгийн чөлөөтэй мэт харагддаг ч, өөрийгөө удирдах чадваргүй бол амархан замхардаг.
    Цагийн менежментдээ:

    • Pomodoro техникийг ашиглах (25/5 цикл)
    • Todo list хөтлөх, goal tracking хийх
    • “off” цагтай байх (амралттай хугацаа)

    Цаашлаад гэртээ ажлын орчин (нууцлалтай, тайван, интернет сайтай, эргэх сандал г.м) бүрдүүлэх хэрэгтэй.

    4. Харилцааны чадвар, англи хэлний ил тод байдал

    Remote орчинд хэн ч чамайг “шалгаж” харахгүй учир, ямар үед, ямар байдлаар харилцах вэ гэдэг маш чухал болдог.
    Зөв мессеж бичих, товч бөгөөд ойлгомжтой хариу өгөх, хэл амаа ойлголцох чадвар. Эдгээр нь багийн гишүүн болох суурь болдог. Remote ажил бол зөвхөн гэрээсээ ажиллах биш, өөрийгөө удирдаж, дэлхийд өрсөлдөх шинэ хэв маяг юм. Гэхдээ анхаарах зүйл нэг байна, ихэнх remote ажлууд англи эсвэл бусад гадаад хэлийг шаарддаг.
    Тиймээс харилцааны чадвараа нэмэгдүүлэх, бичгийн илэрхийллээ сайжруулах нь remote ажилд орох гол түлхүүрүүдийн нэг билээ.

    FlexJobs-ийн 2023 оны судалгаагаар, дэлхий даяар ажил эрхэлж буй хүмүүсийн 62% нь алсаас ажиллах боломжтой ажлыг илүүд үздэг гэж хариулжээ. Мөн АНУ-ын хөдөлмөрийн статистикийн газрын мэдээлснээр 2020 оноос хойш remote ажлын байр 3 дахин нэмэгдсэн нь цар тахлын дараах ажлын хэв маягийн өөрчлөлтийг баталж байна. Түүнчлэн LinkedIn дээр нийт ажлын зарын 15–25% орчим нь remote эсвэл hybrid (холимог) байдлаар ажиллах болзолтой байгаа нь энэ чиглэлд эрэлт буураагүйг харуулж буй.

    Хэрэв та энэ замыг сонгохоор бодож байгаа бол эхний алхамаа lambda.global -тай хамт төлөвлөж, CV болон чадвараа шинэчилж, алсаас хийх боломжтой ажлууд, чиглэлүүд, ажил олгогчдын хэрэгцээ зэрэг бодит мэдээллүүдийг хянаж үзэхийг санал болгож байна. Өөрийгөө зөв таньж, ухаалаг дэмжлэгтэйгээр замналаа төлөвлөвөл remote орчинд ч, дэлхийтэй зэрэгцэх боломж танд нээлттэй байна.

  • Ажлаа солих эсэхээ шийдэхэд анхаарах 5 асуулт

    Ажлаа солих эсэхээ шийдэхэд анхаарах 5 асуулт

    Ажлын байр гэдэг бол бидний амьдралын маш том хэсэг. Өдөр тутамдаа цаг, эрч хүч, чадвараа зориулдаг энэ орчин маань сэтгэл ханамж, ур чадварын өсөлт, амьдралын хэмнэлийг тодорхойлдог. Гэвч заримдаа бид ажилдаа дасаагүй мэт мэдрэмж төрж, шинийг эрэлхийлэх хэрэгтэй болов уу гэж эргэцүүлдэг үе гардаг.
    Ажлаа солих уу, эсвэл дахиад хүлээх үү? гэдэг асуултад хариулах амаргүй. Тиймээс дараах 5 асуултад үнэнчээр хариулснаар та шийдвэрээ илүү зорилготойгоор гаргаж чадна.

    1. Энэ ажил миний урт хугацааны зорилготой нийцэж байна уу?

    Ажлын байр таны ур чадварыг сайжруулаад зогсохгүй, ирээдүйн зорилго, үнэ цэнтэй тань нийцэж байх ёстой. Хэрэв хийж буй ажил тань таны мөрөөдөлтэй зөрчилдөж байвал өөр гарц эрэлхийлэх нь зөв алхам байж магадгүй.

    2. Би энэ ажлаас суралцаж, хөгжиж байна уу?

    Хийж буй ажилдаа өсөлт мэдрэхгүй, нэгэн хэвийн хэмнэлд орсон мэт санагдаж байвал энэ бол анхаарах дохио. Ажил гэдэг бол зүгээр нэг цалин биш , хувь хүний хөгжлийн орчин байх ёстой.

    3. Надад ажлын сэтгэл ханамж хэр байна вэ?

    Ажлын орчин, хамт олон, удирдлагын хандлага зэрэг нь сэтгэл зүйн эрүүл мэндэд шууд нөлөөлдөг.
    Gallup-ийн 2022 оны судалгаагаар дэлхийн ажилчдын ердөө 21% нь л ажилдаа бүрэн сэтгэл хангалуун байдаг гэж хариулсан нь хүмүүс зөвхөн орлого биш — утга учиртай, урамтай ажиллах орчныг эрэлхийлж буйг харуулж байна.

    4. Би энэ ажлын цалин, урамшууллыг шударга гэж үзэж байна уу?

    Санхүү бол олон хүний хувьд ажил солих шийдвэр гаргахад хамгийн нөлөө бүхий хүчин зүйлсийн нэг байдаг. Цалин, урамшуулал, ажлын үр өгөөжийн тэнцвэр алдагдсан үед хүмүүс өөрийгөө илүү үнэлэгдэх орчинд очих хэрэгтэй гэж үздэг. Хөдөлмөрийн үнэлэмж зөвхөн мөнгөн дүн биш ч, санхүүгийн тогтвортой байдал бол хүн өөртөө итгэх итгэл, амьдралын чанарт шууд нөлөөлдөг гол суурь юм.
    Lambda.Global-ийн LinkedIn хуудсаар явуулсан 2025 оны санал асуулгад оролцсон 356 хүний:

    • 41% нь “цалингаа нэмүүлэхийн тулд”
    • 24% нь “удирдлагын асуудлаас”
    • 20% нь “зорилгогүй байдал”
    • 15% нь “тушаал ахих боломжгүйн улмаас”
      ажлаа солиход бэлэн гэж хариулсан байна. Энэ нь бидний карьерын шийдвэрт зөвхөн нэг шалтгаан бус, олон давхар хүчин зүйлс нөлөөлдөг гэдгийг харуулж байна.

    5. Би энэ шийдвэрийг түр зуурын сэтгэл хөдлөл дээр үндэслэж байна уу?

    Нэг удаагийн стресс, маргаан, бухимдал дээр үндэслэн шийдвэр гаргах нь эрсдэлтэй. Тиймээс өөртөө цаг өгч, хөндлөнгөөс эргэцүүлж, сэтгэл хөдлөл дээр биш — бодит шалтгааны дээрүндэслэсэн шийдвэр гаргах нь хамгийн ухаалаг алхам.

    Ажил солих гэдэг бол зөвхөн шинэ газар очих тухай биш — өөрийгөө дахин нээж, дараагийн шат руу алхахшийдвэр юм. Энэ шийдвэрийг та түр зуурын мэдрэмж дээр биш, зорилго, үнэ цэн, хөгжлийн замтайгаа уялдуулан гаргаж чадвал — зөвхөн ажлаа биш, амьдралынхаа чиглэлийг илүү тодоор тодорхойлж чадна. Хэрвээ та одоо яг энэ эргэлзээтэй үе дээр зогсож байгаа бол, өөрт тохирох дараагийн алхмаа AI-ийн тусламжтайгаар илүү ухаалгаар гаргах боломж нээлттэй байна.

    lambda.global-ийн Career Path платформ дээр та:

    AI бол таны оронд шийдвэр гаргах биш, харин таны шийдвэрийг илүү тод, зорилготой болгоход туслах хэрэгсэл.
    Та зүгээр л lambda-г туршаад үз, дараагийн алхам танд улам ойлгомжтой болно

  • Карьерийн өсөлтөд networking (сүлжээ) ямар чухал нөлөөтэй вэ?

    Карьерийн өсөлтөд networking (сүлжээ) ямар чухал нөлөөтэй вэ?

    Карьерын замнал гэдэг дан ганц диплом, туршлагаар хэмжигдэхээ больсон цаг. Орчин үеийн хөдөлмөрийн зах зээлд хүмүүстэй хэрхэн харилцаж, сүлжээ үүсгэж, өөрийгөө хэрхэн зөвөөр илэрхийлж байна вэ гэдэг нь карьерын хөгжилд онцгой нөлөө үзүүлдэг болсон.

    Үүнтэй уялдан мэргэжлийн хүрээнд түгээмэл хэрэглэгддэг нэг арга бол “coffee chat” буюу албан бус уулзалт юм.
    Энэ нь танилтайгаа кофе уухтай адил биш, харин мэргэжлийн түвшинд шинэ харилцаа үүсгэж, ойлголт, боломжоо тэлэх зорилготой уулзалт юм. Зөв зохион байгуулж чадвал coffee chat нь таны карьерын замд шинэ хаалга нээж, ирээдүйд эргэлт гаргах ч хүчин зүйл болж чадна.

    Coffee chat гэж юу вэ?

    Coffee chat гэдэг нь ихэвчлэн 1:1 уулзалт хэлбэртэй, албан ёсны ярилцлага гэхээсээ илүү чөлөөтэй, найрсаг уур амьсгалд явагддаг мэргэжлийн уулзалт юм. Энэ нь тухайн хүний ажилладаг салбар, байгууллагын соёл, карьерын туршлагын талаар бодит мэдээлэл авч, танилын хүрээгээ тэлэх зорилготой байдаг.

    Жишээлбэл, та тодорхой нэг компанийн сонирхсон албан тушаалд өргөдөл өгөхөөр зэхэж байгаа бол, тус байгууллагад ажилладаг хүнийг coffee chat-д урих замаар дотоод соёл, ажлын орчин, багийн уур амьсгал, карьер өсөлтийн чиг хандлага зэрэг мэдээллийг илүү шууд, амьд байдлаар олж мэдэх боломжтой.

    Яагаад карьерт тань чухал нөлөөтэй вэ?

    Өнөө үед ажил олгогчид зөвхөн CV дээрх бичигдсэн туршлагаас гадна тухайн хүний харилцааны чадвар, салбарын ойлголт, сүлжээний чанар-ыг ч хардаг болсон.

    Иймд coffee chat хийх нь:
    1. Шинэ сүлжээ бий болгоно- Тухайн салбарын туршлагатай хүмүүсээс шууд мэдлэг, зөвлөгөө авах боломж
    2. Карьерын боломж тэлнэ-  Зарим ажлын байр албан ёсоор бидний мэдэх ажлын байр зарладаг сайтууд дээр зарлагддаггүй (hidden job market) — харин сүлжээгээр дамжуулан мэдэх боломжтой
    3. Бодит мэдээлэл авна- Компанийн бодит орчин, зах зээлийн чиг хандлага, ямар ур чадвар өндөр үнэлэгдэж байгаа талаар ойлголттой болно
    4. Өөрийгөө танилцуулах боломж- Таныг албан бус нөхцөлд харах, ирээдүйн хамтын ажиллагаанд тань сонирхол үүсгэх суурь тавигдана

    Тэгвэл яаж үр дүнтэй coffee chat хийх вэ?

    • Зорилгоо тодорхой болгох– Зүгээр л “уулзъя” гэхээс илүү ямар мэдээлэл авахыг хүсэж байна вэ гэдгээ урьдчилан тодорхойлох. Буруу арга ашигласнаас болоод нөгөө хүндээ таагүй сэтгэгдэл  төрүүлэх вий.
    • Бэлтгэлтэй очих– Уулзах хүнийхээ суурь боловсрол, ажлын туршлагыг (background) -ийг судалж, асуух асуултаа цэгцтэй бэлдэж очих
    • Харилцааны соёлыг баримтлах– Уулзалтын цагтаа хоцрохгүй байж цагт нь дуусгах, талархал илэрхийлэх, дараа нь follow-up мэйл илгээх
    • Үргэлжлүүлэн эргэх холбоотой байх– Зөвхөн нэг удаагийн уулзалтаар зогсолгүй, холбоогоо хадгалж, сонирхсон салбартаа идэвхтэй networking хийх

    Төгсгөлд нь coffee chat бол өдгөө хөдөлмөрийн зах зээлд карьерын өсөлт, хөгжлийн салшгүй хэсэг болсон тул зөв хандаж үр шимийг нь хүртэж чадвал та зөвхөн шинэ танилуудтай болохоос гадна бодит карьерын боломжууд-ыг нээх, өөрийгөө илүү сайн танилцуулах маш том давуу тал болж өгдөг.

    Хэрэв та одооноос карьериййн холбооныхоо (career network)  дараагийн алхмыг төлөвлөж эхэлмээр байвал lambda.global-ийн Career Path хуудас-аар орж, өөрт тохирсон чиглэлээ тодорхойлоод, networking-ээ төлөвлөж эхэлээрэй.

  • Ажлын стрессээ багасгах энгийн зуршлууд

    Ажлын стрессээ багасгах энгийн зуршлууд

    Зарим өдрүүд яг л бидний эрч хүчийг дусал дуслаар нь сорж буй мэт санагддаг. Нүд нээхээс эхлээд л сэтгэл чинь ядраад, орой болоход ердөө л “амьд гарсан” мэдрэмж л үлддэг… Та ч бас энэ мэдрэмжийг мэдэрч байна уу?

    Орчин үеийн залуусын дийлэнх нь сэтгэлзүйн ядаргаа, ажлын стресс хоёрын заагийг мэдрэх завгүй ажиллаж байна. 2023 онд Statista-аас гаргасан судалгаагаар дэлхий даяар оффисын ажилчдын 48% нь “ажлын стрессээс болж нойргүйддэг” гэж хариулжээ. Харин 2022 оны American Psychological Association-ийн тайланд залуу ажилчдын 59% нь “ажлын ачаалал сэтгэцийн эрүүл мэндэд сөрөг нөлөө үзүүлж байна” гэжээ. Монголын хувьд ч ялгаагүй хотын түгжрэл, цахим мэдээллийн урсгал, карьерын дарамт зэрэг нь биднийг ядаргаанд оруулдаг. Энэ нь зөвхөн ядрал биш, цаашлаад сэтгэл гутрал, мэргэжлээс халих шалтгаан ч болох боломжтой. Та энэ бүхнийг мэдэрч байвал ажлаас халшрах (burnout) эхний шинж тэмдэг илэрч байж мэднэ.

    Тиймээс өөрийнхөө төлөө 2-хон минут зарцуулж, халшралтын түвшингөө үнэлээд үзээрэй. Ажлаас халшрах тест бөглөх  Тестийн үр дүнд тулгуурлан та өөрийгөө илүү сайн ойлгож, ямар алхам дараа нь хэрэгтэй байгааг мэдэх боломжтой. Өөрийгөө хайрлах эхний алхам нь өөрийнхөө нөхцөл байдлыг ойлгохоос эхэлнэ.

    Гэхдээ сайн мэдээ ч бас бий. Ажлын стрессийг багасгах жижиг бөгөөд энгийн зуршлуудыг бид амьдралдаа хэрэгжүүлж болно.

    Өдөрт 10 минут “өөртөө амралт” өг

    Ажлын гол урсгалаас тасрах хэдхэн минутын завсарлага тархийг “дахин ачааллах” шиг л нөлөөтэй.

    • Гар утсаа хол тавиад зүгээр л гадаа алх. Цонхоор харах ч болно.
    • Юу ч бодохгүй 3 минут чимээгүй суух нь ч тархины амралт юм.

    Эдгээр нь жижиг мэт санагдавч, өдөрт хуримтлагддаг сэтгэлзүйн дарамтыг задлах анхны түлхүүр.

    Бүгдийг амжуулах гэж өөрийгөө шахахаа боль

    Тасралтгүй гүйж байгаа хүн хурдан алдардаг. Харин хэмнэлтэй урагшилдаг хүн тогтвортой амжилтад хүрдэг.

    • Ажлаа “заавал өнөөдөр хийх” vs. “дараа амжуулах” гэж хоёр ангил.
    • Том зорилтоо жижиг алхмуудад хуваа — ингэснээр толгой цэгцтэй, стресс багатай болно.

    “Үгүй” гэж хэлэх нь өөрийгөө хамгаалж буй үйлдэл

    Өөртөө шаардлагагүй ачааг үүрснээр чи сайн хүн болдоггүй, харин өөрийгөө мартаж эхэлдэг.

    • Дэмий шахалт, нэмэлт үүрэгт шууд “тийм” гэж хэлэхээс өмнө “надад боломж бий юу?” гэж бод.
    • Заримдаа “үгүй” гэж хэлснээр илүү чухал зүйлдээ “тийм” гэж хэлэх боломж гардаг.

    Ажлын стрессээс салах ганц том хариулт гэж байхгүй. Харин өдрийн турш өөрийгөө бага багаар дэмждэг зуршлууд л биднийг хамгаалж, хүчтэй байлгадаг. Чиний дараагийн алхам юу вэ? Хэрвээ яг хаанаас эхлэхээ мэдэхгүй байгаа бол lambda.global руу орж, өөрт тохирсон боломжуудаа судлаарай. Энэ бол чиний өөртөө зориулах эхний алхам байж ч магадгүй.

  • Гэрээний эрх зүйн зөвлөмж: Ажилд орохдоо юуг шалгах вэ?

    Гэрээний эрх зүйн зөвлөмж: Ажилд орохдоо юуг шалгах вэ?

    Сургуулиа төгсөөд ажилд орох анхны алхам нь ихэнх залууст “том хүн” болох эхлэл шиг л санагддаг. Цалинтай болно, нэр дээр чинь албан тушаал бичигдэнэ, эцэг эхийнхээ ачааг жаахан ч атугай нимгэлнэ гэж итгэж ажилд ордог. Гэвч энэ бүгдийг баталгаажуулж байдаг чимээгүй, гэхдээ маш чухал зүйл бол “ажлын гэрээ” юм.

    Өдөр тутмын ажилдаа сэтгэл гарган, хичээнгүй байснаар бүх зүйл сайн явагдана гэж найдах нь ганц талын итгэлцэл юм. Харин гэрээ бол хоёр талын баталгаат ойлголцол. Яг л ханын цаана буй салхи шуурганаас хамгаалах шилэн цонх шиг таныг хүнд нөхцөлөөс хамгаална. Гэтэл бодит байдал дээр залуус гэрээний утга агуулгыг сайн уншилгүйгээр, бүр зарим нь огт бичгээр гэрээ хийлгүйгээр ажилд ордог нь хамгийн том алдаа. Тэгвэл юун дээр анхаарах ёстой вэ?

    1. Гэрээг бичгээр хийх нь таны эрх

    Монгол Улсын Хөдөлмөрийн тухай хуульд зааснаар, ажил олгогч болон ажилтан хоорондын гэрээ заавал бичгээр хийгдэх ёстой. Аман тохиролцоо хэзээ ч баталгаа болохгүй. Тухайн байгууллага амнаасаа “Цалин чинь 2 сая₮” гэж хэлсэн ч, бичгээр 1.2 сая₮ гэж тусгасан бол зөвхөн бичиг баримтыг хууль хүлээн зөвшөөрнө.
    Зөвлөгөө: Хэрвээ гэрээ бичгээр хийгдээгүй бол гарын үсэг зурж, хуулбараа өөр дээрээ хадгалаарай. Танд эрх бий гэдгийг бүү мартаарай.

    2. Гэрээний гол зүйлсийг шалгах жагсаалт

    Хааяа хүн “урьдчилж олдсон ажил чинь аз” гэж бодоод, гэрээг нүдээрээ гүйлгээд л гарын үсэг зурдаг. Гэхдээ доорх зүйлсийг заавал шалгаарай:

    Шалгах зүйл Яагаад хэрэгтэй вэ?
    Цалин болон урамшуулал Тогтмол, цаг хугацаанд олгох үүргийг хүлээсэн эсэх
    Ажлын цаг Илүү цагийн бодлого байгаа эсэх
    Туршилтын хугацаа Хугацаа нь хэт урт байна уу? Шалгуур нь тодорхой юу?
    Нийгмийн даатгалын шимтгэл Төлөх үүрэг хэн дээр байгаа вэ? Бодитоор төлдөг үү?
    Амралт, чөлөө авах журам Амралтын хоног, өвдөх үед хэрхэн зохицуулдаг вэ?
    Гэрээ цуцлах нөхцөл Таныг ажлаас халах үндэслэл, анхааруулгын шатлал бий эсэх

    Зөвлөгөө: Зарим байгууллага “сургалтын гэрээ” гэж нэрлэсэн гэрээгээр таныг 2-3 жил ажиллахыг тулган шаарддаг. Энэ нь хуулийн дагуу ч, зүй бус нөхцөл агуулагдсан байж болох тул хуульчтай зөвлөхөд гэмгүй.

    3. Нийгмийн даатгал төлөгдөж байгаа эсэх

    Цалин буух болгондоо “байгаа дээр нь л аваад байя” гэж бодох нь тухайн үеийн хэрэгцээг хангаж болох ч, урт хугацаанд таныг эрсдэлтэй байдалд оруулж болзошгүй. Нийгмийн даатгал төлөгдөөгүй тохиолдолд:

    • Эмнэлгийн зардал таны карманаас
    • Тэтгэвэр авах эрхгүй
    • Ажилгүйдлийн тэтгэмж авах боломжгүй болно

    Зөвлөгөө: Та өөрийнхөө нийгмийн даатгалын төлөлтийн байдлыг www.ndaatgal.mn сайтаас шалгаж болно.

    4. Хэт өргөн хүрээтэй “нууцлалын гэрээ”-нд болгоомжтой ханд

    Зарим байгууллагууд ажилтнуудаасаа “та энд ажилласныхаа дараа 2 жилийн турш ижил төрлийн байгууллагад ажиллахгүй” гэх заалт бүхий гэрээ байгуулдаг. Энэ нь таны мэргэжлийн эрх чөлөөг хязгаарлаж болох тул хуульчтай зөвлөх нь зөв.

    5. Гарын үсэг зурхаасаа өмнө заавал асуух

    Та “багасгах, чимээгүй байх тусам ажил олгогчид таалагдана” гэж бодож байж магадгүй. Гэвч яг эсрэгээр — мэргэжлийн хандлагатай, гэрээ уншдаг, ойлголтоо тодорхой болгож чаддаг ажил горилогч илүү итгэл төрүүлдэг.

    Асуух жишээ асуултууд:

    • Энэ гэрээний дагуу хэзээ цалин олгогдох вэ?
    • Туршилтын хугацаанд цалин бүтнээр олгогдох уу?
    • Илүү цагийн урамшуулал хэрхэн тооцогдох вэ?
    • Гэрээний хугацаа дуусахаас өмнө ажлаа соливол ямар үр дагавартай вэ?

    Итгэлцэл бол аман бус, бичгээр баталгаажих ёстой зүйл

    Залуус бид хурдтай, уян хатан, ухаалаг шийдвэр гаргаж чаддаг. Гэхдээ аливаа ажлын эхлэл болгонд “эрх зүйн боловсрол” давхар явах хэрэгтэй. Учир нь, нэг буруу гарын үсэг хэдэн жилийн нойргүй шөнийн эхлэл байж мэднэ. Харин та одоо яг хаанаас эхлэхээ мэдэхгүй, аль байгууллагад ажиллах нь өөрт тань үнэ цэнтэй байх бол гэдэг дээр эргэлзэж байгаа бол lambda.global руу орж, өөрийн үнэ цэнийг ойлгож, зөв хамт олныг олоорой.

  • Олон компанид нэгэн зэрэг өргөдөл өгөхдөө юуг анхаарах вэ?

    Олон компанид нэгэн зэрэг өргөдөл өгөхдөө юуг анхаарах вэ?

    Ажил хайх гэдэг бол ихэвчлэн тэвчээр, төлөвлөгөө, мэдрэмж шаардсан үйл явц байдаг. Өнөөдөр ажлын зах зээл маш өрсөлдөөнтэй болсон учраас ганц компанид хүсэлт илгээж хариу хүлээгээд суух нь хангалтгүй алхам болжээ. Харин эсрэгээрээ олон байгууллагад зэрэг өргөдөл илгээж, боломжийн хүрээгээ тэлэх нь илүү ухаалаг арга болсон.

    Ингэхдээ тодорхой зүйлсэд анхаарахгүй бол эсрэгээрээ сөрөг үр дагавар үүсэх магадлалтай байдаг. Тиймээс олон компанид зэрэг өргөдөл өгөхдөө юуг заавал анхаарч, хэрхэн мэргэжлийн түвшинд хандах талаар энэхүү нийтлэлээр зөвлөмж бэлдлээ.

    1. Хувьчилсан CV ба cover letter-ийн ач холбогдол

    Олон хүнд нэг загварын CV болон cover letter бэлдээд бүгдэд нь хуулж илгээх нь түгээмэл алдаа байдаг. Гэвч аливаа байгууллага бүрийн соёл, шаардлага, үнэлдэг чадвар өөр байдаг тул өөрийн материалыг тухайн байгууллагад зориулж бэлдэх хэрэгтэй.

    Санамж:

    • Ажлын зарын онцлогийг сайтар уншиж, шаардлагад нийцсэн чадвараа онцлох
    • Тухайн компанийн салбар, үнэт зүйлсийг судлах
    • Cover letter-ийг тухайн байгууллагад зориулагдсан байдлаар бичих (хэт ерөнхий байдлаас зайлсхийх)

    2. Ажлын байрны шаардлагыг сайн унших

    Өнөөдрийн ажил хайх орчинд боломжууд олон харагдах ч, тэр бүр бодлогогүйгээр өргөдөл илгээх нь зөв санаа биш юм. Зарим хүмүүс шаардлага хангахгүй ажлын зар руу автоматаар олон өргөдөл явуулах нь элбэг тохиолддог. Ингэх нь тухайн компанийн хүний нөөцөд “анхааралгүй, зорилгогүй хүн” мэтээр сөрөг сэтгэгдэл төрүүлэхээс гадна, таны ч гэсэн үнэт цаг хугацаа, эрч хүчийг дэмий үрэхэд хүргэнэ. Түүнчлэн ирээдүйд тухайн байгууллагад дахин өргөдөл өгөх үед ч өмнөх хийсэн “тоомжиргүй” оролдлого сөргөөр нөлөөлж болохыг мартаж болохгүй. Иймээс аливаа ажлын зар дээр та нухацтай хандаж, шаардлагыг анхааралтай унших хэрэгтэй.

    Юунд анхаарах вэ?

    • Шаардлагад нийцэх эсэхээ үнэн зөвөөр үнэлэх
    • Өөрийн туршлага, ур чадвар, боловсролын түвшин тухайн ажлын байрны шаардлагад хэрхэн нийцэж буйг бодитоор дүгнэх.
    • Хэрэв тухайн ажлын байранд дутуу зүйл байгаа бол хөгжүүлэх шаардлагатай ур чадварыг урьдчилан тодорхойлох
    • Шаардлагатай тохиолдолд сургалтад хамрагдах, нэмэлт судалгаа хийх, ур чадвараа ахиулах төлөвлөгөө гаргах.

    Хэрвээ та өөрийн одоогийн ур чадвар, ирээдүйн карьерын чиглэл дээрээ тодорхой бус байвал lambda.global-ийн Career Path хуудас-аар орж үзэхийг зөвлөж байна. Тэндээс та өөрийн сонирхол, ур чадварт тохирсон чиглэл, шаардлагатай чадварууд, хөгжих боломжууд-ын талаар тодорхой мэдээлэл авах боломжтой. Ингэснээр зөв ажлын байр сонгох, карьерын зорилгоо илүү ухаалагаар төлөвлөх алхам хийхэд тус болно.

    3. Application tracking буюу өргөдлийн явцыг хянах

    Олон газар зэрэг өргөдөл илгээж эхлэхэд аль компанид ямар шатанд явж байгаа, хэзээ өргөдөл илгээсэн, хариу ирсэн эсэх зэргийг мартчихдаг нь ажил хайгчдын дунд түгээмэл тохиолддог. Эхэндээ нэг, хоёр компанид өргөдөл өгч байхад амархан санагдавч, тоо нь нэмэгдэхийн хэрээр мэдээллээ хянахад хүндрэлтэй болж эхэлнэ. Иймээс системтэйгээр өргөдлийн явцыг бүртгэж, хянах зуршил суулгах нь ажил хайх үйл явцыг илүү мэргэжлийн түвшинд авч үзэж буйг харуулна. Мөн ингэснээр та аливаа компанийн хариуг хүлээлгүй өнгөрөөх, эсвэл давхар ярилцлагын тов давхцахаас сэргийлэх боломжтой болно.

    Шийдэл: Excel эсвэл Notion ашиглан дараах мэдээллийг хөтлөх:

    • Компанийн нэр, ажиллах албан тушаал
    • Өргөдөл өгсөн огноо
    • Хариу хүлээн авсан эсэх
    • Ярилцлагын шат, товлосон огноо
    • Дараагийн үйлдэл (follow-up хийх үү, хариу илгээх үү гэх мэт)

    4. Хариу авах үед мэргэжлийн түвшинд хандах

    Олон компанид зэрэг өргөдөл илгээсэн тохиолдолд ярилцлагын урилга нэгэн зэрэг ирэх, тов давхцах магадлал ихэсдэг. Яг ийм үед ажил хайгч хүнээс зохион байгуулалттай байдал, мэргэжлийн харилцаа илүү их шаардагддаг. Хэрэв та хуваарийг урьдчилан сайн төлөвлөөгүй бол ярилцлага хооронд давхцал үүсэх, товоо буруу ойлгож орхих, эсвэл нэг компанид хэт удаан хариу өгч сөрөг сэтгэгдэл төрүүлэх эрсдэлтэй.

    Иймд ярилцлагын урилга хүлээн авмагц:

    • Товыг тэмдэглэлийн дэвтэр, онлайн календарьт заавал бүртгэж, бусад товтойгоо давхцуулахгүйгээр оновчтой төлөвлөх
    • Хариуг шуурхай бөгөөд соёлтой байдлаар өгөх
    • Хэрэв нэг компанид саналаа хүлээн авсан тохиолдолд бусад компанид талархсан, мэргэжлийн хандлагатайгаар мэдэгдэж татгалзах

    Ийм байдлаар харилцаагаа мэргэжлийн түвшинд барьж чадвал, та зөвхөн ажлын байр олох бус, урт хугацааны харилцааны сайн сэтгэгдэл үлдээж чадна.

    Дүгнэж хэлэхэд олон компанид зэрэг өргөдөл өгөх нь өнөө цагийн ажил хайлтын хамгийн зөв стратегийн нэг болжээ. Гэхдээ энэ үйл явцыг ухаалаг, төлөвлөгөөтэй гүйцэтгэснээр та зөвхөн сайн ажил олоод зогсохгүй, өөрийгөө мэргэжлийн түвшинд харуулах боломжтой. Өөртөө итгэлтэйгээр алхаж, хүссэн ажлынхаа зүг итгэлтэйгээр хөдөл!

    Амжилт хүсье!

  • Цалингийн менежмент: Санхүүгээ хэрхэн ухаалгаар удирдах вэ?

    Цалингийн менежмент: Санхүүгээ хэрхэн ухаалгаар удирдах вэ?

    Цалин буусан өдөр лавтайяа баярлана. Харин сарын сүүлчээр ахиад л тооцоо бодож сууна…
    Ийм мэдрэмж танд ч бас танил санагдаж байна уу?

    Үнэндээ бидний олонх цалингаа авсан даруйд төлбөр тооцоондоо тарааж, үлдсэнээр нь амьдралаа залгуулдаг. Гэхдээ мөнгөний хэмжээ биш, түүнийг хэрхэн удирдаж чадаж байгаа нь санхүүгийн эрх чөлөөнд хамгийн чухал нөлөөтэй гэдгийг санаарай. Санхүүгээ зөв удирдана гэдэг бол зөвхөн тоо бодох бус, сэтгэл хангалуун, тогтвортой амьдралын хэв маяг бүтээх урлаг билээ.

        1. Орлого, зарлагынхаа “нүүрийг харах” нь эхлэл

    Цалингаа авмагцаа юунд хэр их зарцуулдгаа бодоод үзээрэй. Заримдаа “хаашаа алга болчихов?” гэж өөрөөсөө асуух үе гардаг уу?
    Энэ нь ихэвчлэн бид орлого, зарлагаа яг таг мэдэхгүйгээс болдог. Хамгийн энгийн аргаар тэмдэглэлийн дэвтэрт ч хамаагүй, эсвэл санхүүгийн аппликейшн ашиглан орлого, зарлагын бүртгэл хөтлөхөөс эхэлнэ. Өөрийн санхүүгийн зургаа бодитоор харж чадвал дараагийн алхамууд илүү амар болно.

         2. 50/30/20 дүрмийг хэрэглээд үзээрэй

    50% — амьдралд зайлшгүй хэрэгтэй зардалд (төлбөр, байр, хүнс, унаа гэх мэт)
    30% — өөрийгөө баярлуулах, амьдралдаа өнгө нэмэх зүйлд (аялал, хобби, гоо сайхан г.м)
    20% — хуримтлал болон ирээдүйн зорилгодоо (хадгаламж, хөрөнгө оруулалт)

    Заримдаа энэ дүрмийг яг таг баримтлахад амаргүй санагдаж магадгүй. Гэхдээ 20%-ийн хуримтлал хийж хэвших нь таны ирээдүйн сэтгэл тайван амьдралын суурь болно.

         3. Хуримтлал бол ирээдүйн өөртөө өгөх бэлэг

    Ихэнх хүн “их мөнгөтэй болчихоод хуримтлуулъя” гэж боддог. Гэтэл харин ч эсрэгээрээ хуримтлуулж эхэлсэн хүн л их мөнгөтэй болдог гэдгийг та мэдэх үү? Цалин буусан даруйд, түрүүлж өөртөө хуримтлал хийх зуршил бий болгоорой. Жилийн дараа та өөрийнхөө амжилтад өөрөө гайхна шүү. Ингэхдээ заа тэгж байгаад хуримтлал руугаа хийнээ гэж хойшлуулах биш сар бүр яг энэ өдөр энэ хэмжээний мөнгийг хадгаламжийн дансандаа хийнэ гэсэн бат бөх хариуцлагыг өөртөө өгөөрэй.

          4. Импульсээр худалдан авалтаас болгоомжил

    Та хэзээ нэгэн цагт дэлгүүр орчихоод, яг”юу бодож байсан юм болоо” гэж харамссан худалдан авалт хийж байсан уу? Хэрэв тийм бол 24 цагийн дүрэмийг хэрэгжүүлээд үзээрэй. Авах гэж байгаа зүйлээ яг одоо биш, 1-2 өдөр бодож байгаад шийд. Ихэнх худалдан авалтыг ингэж “шүүж” чадвал таны санхүү илүү тогтвортой болно.

         5. Цалингаа зөв тооцоолж, ирээдүйгээ төлөвлөж сураарай

    Цалингийн менежментэд бид ихэвчлэн “гар дээр яг хэд үлдэх вэ?”, “ямар ажилд орох боломжтой вэ?”, “миний туршлага, ур чадварт тохирсон цалин ямар байх вэ?” гэсэн асуулттай тулгардаг. Бидний зарим нь цалин орох бүрт за орж л байвал болоо гэсэн хандлагатай байдаг. Тийм болохоор яг сууж байгаад би чинь хэдэн төгрөгний цалин авдаг билээ, энэ сард хэдэн цагийн илүүтэй ажиллаа гэх мэт чухал дүгнэлтүүдийг хийчихсэн байх хэрэгтээй. Хэрэв тэгж чадвал цалин буусны дараа нягтландаа хэдий хэмжээний зөрүү байгааг хэлж, бодуулж авч чадах итгэлтэй байх болно.

    Энд хамгийн онцгой тус болох зүйл бол lambda.global-ийн AI суурилсан Цалингийн Тооцоологч юм. Энэхүү тооцоологч нь таны оруулсан CV дээр үндэслэн, таны туршлага, ур чадвар, боловсрол зэрэг мэдээлэлд тулгуурлан тухайн зах зээлийн нөхцөлд та ямар ажил хийх боломжтой бөгөөд ямар хэмжээний цалин авах боломжтой вэ гэдгийг тооцоолж зөвлөмж өгдөг.

    Өөрөөр хэлбэл энэ бол:

    • “та ямар ажилд орох боломжтой вэ?”,
    • “ямар цалингийн хүрээнд өөрийгөө үнэлэх боломжтой вэ?” гэсэн карьерийн урт хугацааны төлөвлөгөө гаргахад туслах хэрэгсэл юм.

    Дүгнэж хэлэхэд, санхүүгээ зөв удирдана гэдэг нь заавал их мөнгө олох тухай биш. Харин орлогоо ухаалгаар төлөвлөж, зарцуулалтаа хяналттай байлгаж, ирээдүйдээ бодлоготой хөрөнгө оруулалт хийж сурах явдал юм. Дээрх зөвлөмжийг алхам алхмаар хэрэгжүүлж чадвал:

    • сард мөнгө дуусчих вий гэсэн санаа зовнил багасна,
    • хуримтлалтай болох итгэл нэмэгдэнэ,
    • гэнэтийн зардалыг сандралгүй хүлээж авах чадвартай болно,
    • ирээдүйн зорилго, мөрөөдлөө бодитой төлөвлөж эхэлнэ.

    Эцсийн дүндээ та зөвхөн өнөөдрийн бус, маргаашийн илүү тогтвортой, эрх чөлөөтэй, санхүүгийн хувьд бие даасан амьдрал руугаа итгэлтэйгээр алхаж чадна. Санхүүгийн сахилга бат бол таны мөрөөдөлд хүрэх хамгийн бат бөх хөрс юм.

  • Ажилд орох боломжоо бүү алдаарай: Ярилцлагад ингэж бэлд

    Ажилд орох боломжоо бүү алдаарай: Ярилцлагад ингэж бэлд

    Сүүлийн жилүүдэд Монгол Улсад хөдөлмөрийн зах зээлийн уян хатан байдал нэмэгдэж, ажлын шинэ боломжууд төрөл бүрээр үүсч байна. Монголын Статистикийн Хорооноос гаргасан 2025 оны тайланд дурдсанаар, нийт ажилгүй иргэдийн тоо өнгөрсөн оноос 12.7%-иар өссөн бол, хөдөлмөр эрхлэлтийн идэвхтэй байдал өндөр хэвээр хадгалагдаж буйг онцолсон байна. Энэ нь нэг талаас хөдөлмөрийн зах зээл өргөжиж, нөгөө талаас ажил горилогчдын хувьд өрсөлдөөн ихэсч байгааг харуулж байгаа юм.

    Тиймээс, ажил горилогч бүр зөвхөн CV, анкетаа илгээхээс гадна, ярилцлагын шатанд өөрийгөө хэрхэн үр дүнтэй, мэргэжлийн түвшинд харуулах нь карьерийн амжилтад чухал нөлөө үзүүлж байна. Ажлын ярилцлага бол таныг зөвхөн мэргэжлийн чадвараар биш, харилцааны ур чадвар, хувь хүний хандлага, байгууллагад хэрхэн нийцэх талаас үнэлдэг үе шат гэдгийг ойлгох хэрэгтэй.

    Хамгийн түрүүнд компанийнхаа талаар судалгаа хийх нь ажлын ярилцлагад бэлтгэх хамгийн чухал алхам болдог. Тухайн байгууллагын эрхэм зорилго, хөгжлийн чиглэл, бизнесийн салбар дахь байр суурь, сүүлийн үеийн төсөл хөтөлбөрүүдийг мэдэж байснаар та илүү бодит, оновчтой хариулт өгөх боломжтой болно. Үүнийг хийхдээ:

    • компанийн албан ёсны вэбсайт
    • сүүлийн үеийн хэвлэл мэдээллийн нийтлэлүүд,
    • LinkedIn зэрэг мэргэжлийн платформ дахь мэдээллийг ашиглах хэрэгтэй.

    Харин дараа нь ярилцлагадаа бэлтгэхдээ хамгийн түгээмэл асуугддаг асуултуудыг урьдчилан бодож, өөрийн хариултыг бэлдэх нь таныг ажилдаа хичнээн хариуцлага болоод сэтгэл гаргасаныг илтгэнэ. Жишээлбэл:

    • Өөрийгөө товчхон танилцуулна уу.
    • Яагаад энэ ажлыг хийхийг хүсч байна вэ?
    • Өмнө нь ажиллаж байсан туршлагаасаа хуваалцана уу.
    • Таны давуу тал болон сайжруулах шаардлагатай тал юу вэ?
    • Өөрийгөө ирээдүйд хэрхэн хөгжүүлнэ гэж харж байна вэ?

    Мөн итгэлтэй байдал, мэргэжлийн хандлага ажлын ярилцлагад маш өндөр үнэлэгддэг хүчин зүйлсийн нэг. Ажил олгогчдын дунд явуулсан судалгаагаар (Glassdoor Hiring Insights Report 2024) ажил горилогчийн өөрийгөө итгэлтэй илэрхийлж буй байдал, харилцааны чадвар нийт үнэлгээний 40%-ийг бүрдүүлдэг гэсэн үр дүн гарчээ. Иймд ярилцлагын өдөр цагтаа ирэх, мэргэжлийн хувцаслалтыг сонгох, хариултаа эерэг өнгө аястай хүргэх зэрэг нь жижиг мэт боловч томоохон сэтгэгдэл төрүүлдэг.

    Ярилцлагын үеэр ажил олгогч таны мэргэжлийн ур чадвар төдийгүй хэрхэн өөрийгөө илэрхийлдэг, хамт олны дунд зохицон ажиллах чадварыг өндөр үнэлдэг. Иймд lambda.global-ийн боловсруулсан зөвлөмж, сургалтууд таныг илүү үр дүнтэй бэлтгэхэд тусалж чадна. Хэрэв та ирэх ярилцлагадаа илүү итгэлтэй, сайн бэлтгэгдсэн байхын хүсч байвал манай сургалт, контентуудтай танилцаарай.

    Ярилцлагын төгсгөлд ажил олгогч “Танд асуух зүйл бий юу?” гэж асуух нь элбэг. Энэ үед тухайн ажлын байрны өдөр тутмын үйл ажиллагаа, багийн соёл, мэргэжлийн хөгжлийн боломжууд гэх мэт бодлоготой асуулт тавих нь таныг тухайн ажилд үнэхээр сонирхож буйг харуулна.

    Эцэст нь хэлэхэд, ярилцлага амжилттай болсон ч, болоогүй ч гэсэн тухайн туршлагаа эргэн харж дүгнэлт хийх нь зүйтэй. Ямар асуултад сайн хариулсан, юуг сайжруулах хэрэгтэй байсныг тэмдэглэн, дараагийн ярилцлагад илүү бэлтгэлтэй, туршлагатай оролцох боломжийг өөртөө бий болгоорой.

    Ажлын ярилцлага гэдэг бол зүгээр нэг даваа биш — таны карьерийн замыг нээх үнэтэй боломж юм. Зөв бэлтгэл, итгэлтэй хандлага таныг амжилт руу илүү ойртуулна гэдэгт итгээрэй.

    P.S. Энэхүү зөвлөгөөг lambda.global баг боловсруулав. Бид таны мэргэжлийн хөгжлийн замд хамтдаа урагшилж байх болно.