Author: Mungun Tuya

Өнөөдрийн хөдөлмөрийн зах зээлд шинэ үеийн залуус (Миллениал болон Z үе) улам хүчтэй оролцох болжээ. Тэд өмнөх үеийнхнээс ялгаатай сэтгэлгээ, хандлагатай, илүү уян хатан, утга учиртай, өөрийгөө хөгжүүлэх боломжтой ажлын байрыг эрэлхийлж байгаа гэнэ шүү. Байгууллагууд залуу үеийнхний энэ шинэ хандлагыг ойлгож, сонирхлыг нь татахуйц ажлын орчныг бүрдүүлэх шаардлагатай болжээ. Ингээд залуусыг хамгийн их татдаг ажлын байрны нөхцөлүүдийг судалгаанд тулгуурлан танилцуулж байна.

1. Уян хатан цаг

LinkedIn (2024) судалгаагаар : Залуусын 87% нь уян хатан цагтай ажлыг илүүд үздэг гэжээ. Харин Монголд Career.mn 2024 оны судалгаагаар ажлын цаг уян хатан байх нь 10 хүн тутмын 7-д ажлын байр сонгох хамгийн чухал шалгуур гэсэн дүгнэлт гарчээ. Тэгэхээр дэлхий даяарх залуу үеийнхэн уян хатан цагтай ажлын байрыг хамгийн ихээр хайж байгаа гэхэд хилсдэхгүй.

Яагаад уян хатан цагийн хуваарь чухал вэ?
Залуус ажлын цагт хязгаарлагдахыг хүсдэггүй. Тэд бүтээмж хамгийн чухал гэж үздэг бөгөөд заавал оффист 8 цаг суух шаардлагагүй гэж боддог. Зарим залуус 8 цагт хийх ажлыг 4 цагт илүү үр бүтээлтэй гүйцэтгээд, үлдсэн цагтаа өөрт хэрэгтэй зүйлсэд анхаарах сонирхолтой байдаг. Тэдний хувьд ‘ажил, амьдралын тэнцвэр’ бол хамгийн чухал үнэт зүйл бөгөөд ажлын цаг биш, үр дүнг үнэлэх нь зүйтэй гэж үздэг.”

2. Remote ба Hybrid ажиллах боломж

Microsoft Work Trend Index (2024) судалгаагаар залуусын 73% нь гэрээсээ эсвэл hybrid горимоор ажиллахыг хүсдэг байна. Харин монголд remote ажиллах боломж олгодог байгууллагад орох залуусын сонирхол  1.6 дахин их байдаг байна. Залуусын хувьд hybrid горим нь байршлын хязгаарлалтад баригдалгүй, өөрийн амьдралын хэв маягт тохируулан ажиллах боломжийг олгодог хамгийн чухал нөхцлүүдийн нэг юм. Тэд оффист заавал өдөр бүр суух шаардлагагүй гэж үзэж, чөлөөтэй сонголт, уян хатан орчинг эрхэмлэдэг. Ийнхүү залуус өөрт тохирсон орчинд үр бүтээлтэй ажиллахыг илүүд үзэж байна.

3. Карьер өсөх боломж

LinkedIn Talent Report (2024) судалгаагаар залуусын 76% нь карьер өсөх боломжийг чухалчилдаг байна.  Залуусын хувьд ажил гэдэг зөвхөн өглөө ирж, орой тарах хэвшмэл үйлдэл биш, харин өглөө бүр ирэхдээ өөрийгөө хөгжүүлэх, суралцах, ур чадвараа ахиулах орон зай байх ёстой гэнэ шүү. Тэд ажлын байранд байнга өсч, өөрчлөгдөж, шинэ сорилтод бэлэн байх боломжийг эрхэмлэдэг. Хэрвээ тухайн байгууллага залууст энэ хөгжлийн орчныг бүрдүүлж чадахгүй бол тэд удаан тогтож, үнэнчээр ажиллах магадлал багасдаг. Учир нь залуусын хувьд ахиж дэвших тодорхой зам, тасралтгүй суралцах боломж бол карьер сонголтдоохийх хамгийн чухал хүчин зүйлсийн нэг юм.

4. Цалингаас илүү байгууллагын соёл чухал

Glassdoor (2024) судалгаанаас үзэхэд залуусын 79% нь байгууллагын соёл өөрийн үнэт зүйлтэй нийцэх ёстой гэж үздэг. Монголд career.mn хийсэн судалгаагаар ажил сонгохдоо тавьдаг чухал шалгуурын 2-р байранд ажлын уур амьсгал,байгууллагын соёл нэрлэгджээ. Үүнээс үзэхэд цалин өндөр байх нь чухал хэдий ч залуус зөвхөн цалингаас болж шийдвэрээ гаргадаггүй. Тэд өөрийгөө чөлөөтэй илэрхийлэх, хамт олонтойгоо ойлголцож, хөгжих, тав тухтай ажиллах орчин ч мөн адил чухал гэж үздэг. Өөрийн үнэт зүйлд нийцсэн, эерэг соёлтой байгууллагад залуус илүү сэтгэл хангалуун, удаан хугацаанд ажиллах хүсэлтэй байдаг.

5. Шинэ санаа, санаачилгыг дэмждэг байгууллага хамгаас чухал

Forbes Gen Z Research (2024) судалгаагаар залуусын 68% нь “Миний санал, санаачлага оролцоог байгууллага хэр хүлээж авдаг вэ?” гэдгийг ажил сонгох хамгийн чухал шалгуурын нэг гэж үзжээ. Орчин үеийн залуус зөвхөн ажлаас үүрэгдсэн буюу өгөгдсөн үүргийг гүйцэтгэгч байхыг хүсдэггүй. Харин ч тэд байгууллагынхаа шийдвэр гаргах үйл явцад оролцох, өөрийн санаа, дуу хоолойг чөлөөтэй илэрхийлэх боломжтой байхыг эрхэмлэдэг. Тэдний хувьд шинэ санаа дэвшүүлэх, хамтдаа шийдэл олох, байгууллагын ирээдүйд хувь нэмрээ оруулах мэдрэмж хамгийн чухал. Хэрэв тэдний оролцоог үнэлдэг, санаачлагыг нь дэмждэг нээлттэй соёл байвал залуус илүү урам зоригтой, сэтгэл хангалуун, тогтвортой, ажилладаг байна.

Дүгнэвэл:  

Байгууллага шинэ үеийн чадварлаг залуусыг татахыг хүсэж байвал дараах таван зүйлийг бодитой хэрэгжүүлэх хэрэгтэй. Үүнд:

• Уян хатан ажлын цаг
• Remote болон Hybrid ажиллах боломж
• Карьер өсөх тодорхой зам
• Эерэг, нээлттэй, итгэлцэлтэй соёл
• Шинэ санаа, оролцоог хүлээж авдаг менежмент

Ингэж чадвал байгууллага залууст итгэл төрүүлж, урт хугацаанд хамтдаа өсөн дэвших, үнэ цэнтэй хамтын ажиллагааг бий болгох боломжтой. Залуус ажил хийхгүй байна гэж гомдоллохын оронд тэднийг татахуйц орчин, нөхцлийг санал болгож, илүү нээлттэй, уян хатан байж үзээрэй. Таны төсөөлөөгүй шинэ боломж, амжилт, сэтгэл хангалуун залуус танай байгууллагыг зорин ирэх нь дамжиггүй. Заримдаа жижиг өөрчлөлт маш том эерэг үр дүнд хүргэдэг шүү.

УНШИХ: Ажилчдын сэтгэл ханамжийг нэмэгдүүлэх эерэг ажлын орчин

Илүү олон зөвлөгөө мэдээллийг манай LAMBDA платформоос аваарай.  

Дэлхий даяар хөдөлмөрийн зах зээл асар хурдацтай өөрчлөгдөж байна. Технологийн дэвшил, автоматжуулалт, хиймэл оюун ухааны нөлөөгөөр олон хүмүүс өөр салбарт шилжих, шинэ мэргэжил эзэмших шаардлагатай болж байгааг та дуулсан бизээ. LinkedIn-ийн 2024 оны тайланд дурдсанаар, ажил эрхэлж буй хүмүүсийн 60% нь карьерын шилжилт хийхийг эрэлхийлж байгаа гэнэ шүү. “Шинэ салбарт би хэрхэн амжилттай байх вэ?” гэдэг асуултаас эхлээд л хариулт нь үл мэдэгдэм олон асуулттай тулгарч байгаа бол энэ нийтлэл танд туслах болно.

1. Зах зээлийн судалгаа хийхээс эхлээрэй

Шинэ салбарт орохын өмнө дараах 3 зүйлийг заавал судлаарай. Үүнд:

• Тухайн салбарын өсөлтийн хурдац
  (Жишээ: Дэлхийн эдийн засгийн форумаас (2024) гаргасан судалгаагаар мэдээллийн технологи, сэргээгдэх эрчим хүч, эрүүл мэндийн салбар хамгийн эрэлттэй хэвээр байна.)
• Ажил олгогчдын шаардлага
• Ирээдүйн ажлын ур чадварууд

Дээрх 3 судалгааг цаг гарган хийснээр түрхэн зуурын сэтгэл хөдлөлөөс үүдэн өөрт тохирсон ажил мэргэжлээ солихоос сэргийлнэ гэж хэлж болно.

2. Хамгийн эрэлттэй ур чадваруудыг эзэмших

Шинэ салбарт орж буй хүмүүс дараах ур чадваруудыг түлхүү эзэмших хэрэгтэй гэж судалгаанд дурджээ.

Техник (Hard Skills):

• Data analysis
• Project management
• AI, Machine Learning
• Digital marketing

Зөөлөн ур чадвар (Soft Skills):

• Харилцаа, хандлага
• Багаар ажиллах
• Шийдвэр гаргах чадвар

LinkedIn-ийн 2024 онцлох дүгнэлтээс үзэхэд багаар ажиллах, шүүмжлэлтэй сэтгэх, манлайлах чадвар нь ажил олгогчдын хамгийн өндөр үнэлдэг ур чадварууд хэвээр байна.

3. Боловсрол ба сургалтад хөрөнгө оруулаарай

Технологийн хурдацтай хөгжил дэлхийн хаанаас ч суралцах боломжийг нээж байна. Энэ боломжийг бүү алдаарай.

Онлайн сургалтын платформууд:

• Coursera, Udemy, edX зэрэг платформ дээр богино хугацааны сертификаттай сургалтууд байдаг. Тэдгээр сургалтаас өөрийн шинэ ажлын байранд хамгийн хэрэгтэй ур чадварыг сурах боломж бий. Дэлхийн эдийн засгийн форумаас: Карьераа амжилттай шилжүүлсэн хүмүүсийн 94% нь онлайн сургалтаар дамжуулан шинэ ур чадвараа хөгжүүлсэн байдаг гэдэг судалгаа гарсан байна шүү.

4. Танилын хүрээгээ нэмээрэй

Шинэ салбартаа танилыг хүрээгээ нэмснээр:

• Шинэ боломжуудын талаар хамгийн түрүүнд мэдэх
• Мэргэжлийн зөвлөгөө авах
• Бодит төслүүдэд оролцох гээд олон боломжууд бидэнд нээлттэй байдаг шүү.

Яаж танилыг хүрээгээ нэмэх вэ?

• LinkedIn-ээр мэргэжлийн, салбартаа тэргүүлэгч хүмүүсийг дагах
• Салбарын эвент, вебинар, уулзалтанд оролцох
• Facebook, Telegram-ийн салбарын группт идэвхтэй байх

5. Багаас эхэлж туршлага хуримтлуулах

Шинэ салбарт орж байгаа бол:

• Дадлага хийх
• Гэрээт болон түр хугацааны ажил хийх
• Төслийн багт сайн дураараа оролцохыг хичээгээрэй.

6. Туршлагаа шинэ салбартаа хэрхэн холбож харуулах вэ?

Өмнөх ажлын туршлага тань шинэ салбарт шууд хамаарахгүй байж болох ч, шилжүүлж болох ур чадварууд (transferable skills)-ыг онцлохыг хичээх. Жишээ нь:

• Харилцаа
• Хариуцлага
• Төслийн менежмент зэрэг өмнө нь хуримтлуулж, сурсан мэдлэг чадвараа шинэ салбартаа ч ашиглахыг эрмэлзээрэй.

7. Тууштай байж, бие даан хөгжөөрэй

Шинэ салбарт орно гэдэг ганц алхам биш, тасралтгүй хөгжих урт хугацааны аялал юм. Тиймээс:

•  Өөртөө алдах боломжийг олго
• Өөртөө шинэ зүйл сурах цаг өг
• Болсон гэж бодолгүйгээр байнгын суралц

Дүгнэлт: Шинэ салбар таны шинэ боломж

Шинэ салбарт карьераа эхлүүлэх гэдэг анхандаа  хэцүү мэт санагдавч таны хувьд амьдралын тань шинэ эхлэл, боломж юмшүү.

1. Судалгаа хийх
2. Ур чадвар хөгжүүлэх
3. Танилыг хүрээгээ бий болгох
4. Багаас эхлэх
5. Өмнөх туршлагаа зөв харуулах гэсэн алхмуудыг тууштай хийх юм бол шинэ салбарт амжилтад хүрэх бүрэн боломж бий.

Ирээдүйнхээ төлөө хийж чадах хамгийн чухал хөрөнгө оруулалт болох өөрийгөө нээж, өөрчлөлт хийх чухал аяллаа  lambda.global-тай хамт эхлүүлээрэй.

Өнөөдрийн хөдөлмөрийн зах зээлд өндөр боловсрол, туршлага, чадвараас гадна хамгийн их эрэлттэй ур чадваруудын нэг бол сахилга бат юм. Аливаа ажилтны ур чадвар ямар ч өндөр байлаа гэсэн сахилга батгүй бол үр дүн гаргах боломжгүй гэдэг нь олон судалгаагаар батлагджээ.

Сахилга бат гэж юу вэ?

Өөрийн хүсэл, сэтгэл хөдлөлөөс хамаарахгүйгээр зөв гэж үзсэн зүйлийг тууштай хийх чадвар юм. Сайн CV, гоё диплом, ухаалаг санаа байлаа ч сахилга батгүй бол амжилтад хүрэх нь юу л бол. Харин сахилга баттай байвал хэн ч, хаана ч, ямар ч нөхцөлд өсөж дэвших боломж нээлттэй хэвээр байна.

Ажлын байранд сахилга бат яагаад чухал вэ?

Шинэ ажилд орсон 1000 гаруй хүн оролцсон SHRM (2023)-ийн судалгаагаар ажилд тогтвор суурьшилтай үлддэг хүмүүсийн 87% нь “цаг баримтлах, хариуцлагаа ухамсарлах” зуршилтай байдаг гэжээ. Ийм жижигхэн үйлдлээс л сахилга бат харагддаг гэж хэлж болно. Мөн сахилга баттай ажилтан удирдлага, хамт олныхоо дунд найдвартай, хариуцлагатай, итгэл хүлээлгэх хүнээр үнэлэгддэг. Энэ нь карьер ахих, илүү том үүрэг хүлээх суурь болдог гэнэ шүү.

 Карьерын өсөлтөд сахилга бат

Harvard Business Review (2022) нийтлэлд дурдсанаар сахилга бат сайтай ажилтнууд удирдах түвшинд дэвших магадлал 52%-иар өндөр байдаг. Тогтмол сургалт, өөрийгөө хөгжүүлэх дадал сахилга баттай хүмүүст илүү тогтвортой тогтдог байна.  Өдөр тутмын төлөвлөгөөтэй, сахилга баттай хүн ажлын хэт ачааллаас сэргийлж, тайван байдлаа хадгалдж чаддаг нь судалгаагаар нотлогдсон. (American Psychological Association, 2023).

 Монголд сахилга бат хэр үнэлэгдэж байна вэ?

Монголын ажил олгогчдын холбооны 2023 оны судалгаагаар:

• Байгууллагууд шинэ ажилтан авахдаа “мэргэжлийн ур чадвар”-аас илүү “хувийн сахилга бат, үнэнч шударга байдал”-ыг тэргүүнд тавьдаг гэжээ.
• Сахилга баттай ажилтан тогтвор суурьшилтай ажиллах, байгууллагын соёлыг дагаж мөрдөх магадлал 2 дахин өндөр гэж 350 гаруй HR мэргэжилтэн үзсэн байна. Итгэмээргүй үр дүн байна шүү.

Сахилга баттай байх практик 5 зөвлөмжийг танд хүргье. 

1. Өдөр тутмын зорилгоо бичиж тэмдэглэх

Тодорхой зорилгогүй өдөр бол хий дэмий өнгөрөх өдөр. “Тодорхой зорилт бичдэг хүмүүс зорилгодоо хүрэх магадлал 42%-иар илүү байдаг” гэж Dominican University-ийн судалгаа баталжээ.Тиймээс өдөр тутамдаа хийх зүйлсээ жагсааж бичиж тэмдэглэхээс эхлээрэй.

2. Цаг баримтлах

Уулзалт, ажил эхлэхэд үргэлж цагтаа байх. Ач холбогдол өндөр биш жижиг уулзалт байсан ч та цагаа баримталж очихыг хичээгээрэй.

3. Бага багаар сурах зуршилтай болох

Өдөр бүр 20-30 минут шинэ зүйл сурч, хөгжүүлж, хэрэгжүүлэхэд оройтоогүй шүү.

4. Түр зуурын сэтгэл хөдлөлөөр шийдвэр гаргахаас зайлсхийх

5. Өдөр бүр өөртөө үнэнч байх

Амласан бол хий. Хийж дуусгаж бол амар. Өнөөдөр таны сахилга баттай байх эсэх ирээдүйн цалин, тушаал дэвших, амьдралын амжилтад шууд нөлөөлнө. Тиймээс өөртөө үнэнч хандаж, сахилга баттай нэгэн болоорой.

Өөрийн үнэ цэнэ, ур чадвараа нээж, алсын хараагаа бодит болгох алхмуудыг хийхэд тань гүүр болох https://lambda.global/ платформ дээр  Монголын хамгийн шилдэг, таатай орчин нөхцөлтэй байгууллагууд таныг хайж, хүлээж байгаа шүү.

Ажилд орох бол эцэс биш — эхлэл юм

Шинэ ажилтнуудын 70% нь эхний 6 сарын дотор “Ажилд орсон, одоо тайван байна” гэж бодож, суралцах эрмэлзлээ алддаг гэж Gallup-ийн 2023 оны судалгаанд дурджээ. Гэтэл ажилд орсны дараах хөгжлийн эхний жил нь ирээдүйн карьерын үндэс, итгэлцэл, дэвших боломжийг шийддэг. Учир нь

• Байгууллагын соёлд дасан зохицох
• Хувийн чадвараа байгууллагын хэрэгцээнд нийцүүлэх
• Шинэ ур чадвар эзэмших
• Итгэл олж, үүрэг хариуцлага нэмэх гэсэн дараалсан асуудлууд хүлээж байдаг.

 

Өнөөдөр амжилтад хүрсэн хүмүүсийн нэгэн нийтлэг чанар бол шүүмжлэлийг зөвөөр хүлээж авах чадвар гэдэгтэй маргах хүн байхгүй бизээ. Хувь хүн хөгжих, багаар ажиллах, карьер ахих, илүү үр бүтээлтэй байх зэрэгт энэ чадвар үнэлж баршгүй үүрэгтэй. Гэвч Монголд ч, дэлхийд ч шүүмжлэлийг сонсоод гомдох, хамгаалах, эсэргүүцэх үзэгдэл элбэг хэвээр байна. 

Шүүмжлэлийн утга учир юу вэ?

Шүүмжлэл гэдэг нь алдаа, сул тал, сайжруулах боломжийг олж харуулж буй зүг чиглүүлэгч дохио юм. Тиймээс шүүмжлэлийг зөвөөр хүлээн авснаар дараах маш олон боломжууд нээгдэнэ. Мөн шүүмжлэлийг эерэгээр хүлээн авдаг хүмүүс хамт олондоо илүү ойлгомжтой, итгэл төрүүлсэн, хамтын ажиллагааны чадвартай гэж үздэг байна. Ингээд хэд хэдэн томоохон судалгаатай танилцая. 

• Harvard Business Review (2023):
  Шүүмжлэлийг тогтмол хүлээж авдаг ажилтнуудын бүтээмж 39%-иар, багийн оролцоо 22%-иар өсдөг.
• Gallup (2023):
  Шүүмжлэлийг зөвөөр хүлээж авдаг хүмүүс баг хамт олондоо 36%-иар илүү эерэг сэтгэгдэл төрүүлдэг. Ийм өндөр хувь гэж та бодоогүй байх тийм үү?
• LinkedIn Learning (2024):
  Бүтээлч шүүмжлэлийг хүлээж авах чадвар нь карьер ахих 35%-ийн магадлалыг нэмэгдүүлдэг.

Амжилт, кареерийн ахиц дэвшилд ийм хүчтэй нөлөөлдөг шүүмжлэлийг бид хэрхэн зөвөөр хүлээн авах хэрэгтэй юм бол?

Шүүмжлэлийг зөв хүлээн авах 7 алхам

1.  Сэтгэл хөдлөлөө хянах 

   Эхлээд сонс. Шууд хариу барих, тайлбарлахгүйгээр чимээгүй байж, бүх мэдээллийг ав. 

2. Шүүмжийн зорилгыг ялгаж ойлгох Хувийн дайралт уу? Эсвэл ажил сайжруулах зөвлөгөө юу? Үүнийг ялгах нь хамгийн чухал алхам. 
3.  Бүтээлч асуулт асуух“Юу илүү сайжруулах вэ?”, “Яг аль хэсэгт анхаарвал дээр вэ?” гэх мэт асуулт шүүмжлэлийн бодит утгыг олж өгдөг. 
4. Хүлээн зөвшөөрөх ба залруулах Аливаа алдааг үнэнээр хүлээн зөвшөөрч, дараагийн алхамд ямар өөрчлөлт хийхээ төлөвлө. 
5. Талархах “Баярлалаа. Үнэтэй санал байна” гэж хэлэх нь энгийн боловч эерэг сэтгэгдэл үлдээнэ. 
6.  Шинэ арга хэрэгжүүлэх Шүүмжлэлийг хэрэгжүүлж, үр дүнг бусдад харуулах. Энэ нь итгэлийг өсгөдөг. 
7. Өөрийн үнэлгээг хадгалах Шүүмжлэлийг хүлээн авч байгаа ч өөрийгөө хэт шүүмжилж, өөрийн үнэ цэнийг бууруулахгүй байх нь чухал.  

Эцэст нь:

Шүүмжлэлийг хүлээн авч байгаа ч өөрийгөө хэт шүүмжилж, өөрийн үнэ цэнийг бууруулахгүй байх нь чухал гэдгийг битгий мартаарай. Шүүмжлэл бол дайсагнал биш. Энэ бол таныг сайжруулах хамгийн том тусламж юм. Хүлээж авах тусам карьер тань өснө, удирдлага, ажилчдын итгэл, талархалыг хүлээнэ, та ч өөртөө илүү итгэлтэй болно. Өнөөдрөөс эхэл, өөрт тань ирэх шүүмжлэлийг эерэгээр хүлээж аваарай. Тэгвэл ирээдүйд таны боломж, үнэлэмж хэд дахин өснө. 

Төстэй нийтлэл унших: Эрүүл харилцаа, эерэг хамт олон

Та Lambda-д талентаар бүртгүүлээд өөрийн ур чадвараа бодитоор үнэлүүлж, карьерын шинэ аяллаа бидэнтэй хамт эхлүүлээрэй. 

Олон хүн шинэ боломж, өндөр цалин, уян хатан нөхцөл хайж ажлаа ойр ойрхон сольдог. Гэхдээ нэг салбар, нэг байгууллагад тууштай ажиллах нь хувь хүнд болон байгууллагад маш олон эерэг үр дагавартай юм. Ингээд тууштай ажиллахын үр нөлөөг хамтдаа мэдэж авъя. 

 Хувь хүнд үзүүлэх давуу тал

1. Мэргэжлийн ур чадвар гүнзгийрнэ

Нэг салбарт урт хугацаанд ажилласнаар тухайн чиглэлд гүн мэдлэг, баялаг туршлага хуримтлуулдаг. Ингэснээр таны үнэ цэнэ хөдөлмөрийн зах зээлд өсдөг.

Судалгаагаар Америкийн Gallup судалгааны байгууллагын 2023 оны тайланд дурдсанаар 5-аас дээш жил нэг салбарт ажилласан хүмүүсийн 78% нь “ажлын гүн мэдлэг, туршлагатай” гэж үнэлсэн байна.

2. Албан тушаал ахих, цалин нэмэгдэх боломж 

Тууштай ажилласнаар байгууллагын соёл, дотоод бүтэц, бодлогыг бүрэн ойлгож, удирдлагын итгэлийг олж авдаг. Энэ нь албан тушаал дэвших, илүү хариуцлагатай ажил хүлээх, улмаар цалин өсөх үндэс болно. LinkedIn-ийн 2022 оны судалгаагаар нэг байгууллагад 3-5 жил тогтвортой ажилласан хүмүүсийн 45% нь албан тушаал ахисан байна.

3. Сэтгэл ханамж, ажилдаа дурлах мэдрэмж нэмэгдэнэ

Тууштай ажилласан хүмүүсийн хувьд ажлын байр нь аюулгүй, итгэл төрүүлсэн орчин болдог. Үүнээс үүдэн сэтгэлзүйн тогтвортой байдал, ажлын амжилт ч өсдөг.  McKinsey & Company-ийн судалгаагаар тогтвор суурьшилтай ажилтнуудын 63% нь “ажилдаа дуртай” гэж хариулжээ. 

Байгууллагад үзүүлэх нөлөө:

1. Хүний нөөцийн тогтвортой байдал нэмэгдэнэ

Тууштай ажилтнуудын ачаар сургалт, ажилтны эргэлтийн зардал буурч, туршлагатай багийн бүтээмж нэмэгддэг.

2. Байгууллагын нэр хүнд өсдөг

Тогтвортой ажиллах орчин бүрдүүлсэн байгууллагууд ажил хайгчдын сонирхлыг татаж, хамтрагч талуудад найдвартай байдлаа харуулдаг итгэмээргүй давуу тал ч бий.

3. Инноваци, сайжруулалт эрчимждэг

Удаан ажилласан ажилтнууд байгууллагын сул болон давуу талыг илүү сайн мэддэг тул бүтээлч санал, үр ашигтай шийдлүүд гаргах магадлал өндөр байдаг.

Анхаарах зүйлс:

Тууштай ажиллахын зэрэгцээ дараах зүйлсийг байнга анхаараарай:

• Хувийн хөгжил, ур чадвараа тасралтгүй хөгжүүлэх
• Өөр салбар, шинэ орчинд ажиллах боломжийг нээлттэй хүлээж авах
• Байгууллагын соёл, бодлого хэт сөрөг болсон тохиолдолд дахин үнэлгээ хийх

Эцэст нь:

Нэг салбар, нэг байгууллагад тууштай ажиллах нь зөвхөн хувь хүний биш, байгууллагын хөгжилд чухал хувь нэмэр оруулдаг. Амжилттай, үнэ цэнтэй карьерт хүрэхийн тулд тасралтгүй суралцаж, шинэ сорилтод бэлэн байх хэрэгтэй. Өнөө цагийн хөдөлмөрийн зах зээлд тууштай байдал бол сул тал биш, харин таны хамгийн үнэ цэнэтэй хөрөнгө оруулалт юмшүү.

Илүү олон танд хэрэгтэй зөвлөгөө мэдээллийг манай LAMBDA платформоос аваарай.   

Ажлын байрны амбиц гэж юу вэ?

Ажлын байрны амбиц нь ажилтнуудын карьерийн зорилго, хүсэл эрмэлзэл, өөрийгөө хөгжүүлэх хүсэлтэй холбоотой сэтгэл зүйн хүчин зүйл юм. Энэ нь зөвхөн хувь хүний амжилт төдийгүй, байгууллагын бүтээмж, тогтвортой байдлыг хангахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг.

Судалгаагаар ажлын байрны амбиц нь ажилтнуудын гүйцэтгэл, байгууллагын үнэнч байдал, сэтгэл ханамжтай холбоотой гэдгийг харуулж байна.

Амбиц ба гүйцэтгэл

Амбицтай ажилтнууд илүү идэвхтэй, бүтээлч байдаг. Тэд зорилгодоо хүрэхийн тулд илүү их хүчин чармайлт гаргадаг. Шинэ санаа, шийдэл гаргах, өөрчлөлтөд дасан зохицох зэрэг чадваруудаа хөгжүүлдэг байна. Жишээлбэл: Бельгийн Брюссель хотод хийсэн судалгаагаар, амбицтай ажилтнуудын гүйцэтгэл нь удирдлагуудад өндөр үнэлэгддэг болохыг тогтоосон байна.

Амбиц ба байгууллагын үнэнч байдал

Амбиц нь байгууллагын үнэнч байдалтай холбоотой. Амбицтай ажилтнууд өөрийн карьерийн боломжийг байгууллагатай холбож үздэг. Энэ нь тэдний байгууллагад үлдэх, урт хугацаанд хамтран ажиллах хүсэл эрмэлзлийг нэмэгдүүлдэг.Тэд байгууллагын үнэт зүйлсийг хүндэтгэж, зорилго, үнэт зүйлстэй нь нийцэхийг эрмэлздэг байна.  Сонирхолтой биш гэж үү?

Амбиц ба сэтгэл ханамж

Амбиц нь ажилтнуудын сэтгэл ханамжтай холбоотой. Ажлын зорилго, амжилт, карьерийн хөгжил нь ажилтнуудын сэтгэл санааг сайжруулж, тэдний ажилдаа сэтгэл ханамжтай байх нөхцөлийг бүрдүүлдэг.Амбицтай ажилтнууд өөрийн амжилтаа үнэлж, өөртөө итгэлтэй байж, ажлын орчинд эерэг хандлагатай байдаг.

Амбиц ба ажлын орчны нөлөө

Ажлын орчин нь амбицтай ажилтнуудын хөгжлийг дэмжих ёстой. Удирдлагууд ажилтнуудын амбицыг ойлгож, тэдэнд карьерийн хөгжлийн боломжийг олгох хэрэгтэй.

• Урамшуулал
• Хүлээн зөвшөөрөлт
• Дэмжлэг үзүүлэх

Судалгаагаар, эерэг ажлын орчин нь ажилтнуудын амбицыг нэмэгдүүлж, бүтээмжийг сайжруулдаг байна.

Амбицын эрсдэл ба тогтвортой байдал

Амбиц нь зөвхөн эерэг нөлөөтэй биш. Зарим тохиолдолд хэт өндөр амбиц нь дараах эрсдлийг дагуулж болзошгүйг анхаараарай. 

• Ажлын хэт ачаалал
• Стресс
• Шаталт (burnout)

Тиймээс амбицын түвшинг зохистой хэмжээнд хадгалах, түүний илрэлтийг зөв удирдах нь чухал юм.

Ажлын байрны амбиц нь хувь хүний амжилт, байгууллагын бүтээмж, сэтгэл ханамжийг нэмэгдүүлэх чухал хүчин зүйл юм. Гэвч энэ нь зарим эрсдлийг дагуулж болох тул түүнийг зохистой удирдах шаардлагатай. Удирдлагууд ажилтнуудын амбицыг ойлгож, карьерийн хөгжлийн боломжийг олгож, урамшуулал, хүлээн зөвшөөрөлт үзүүлэх замаар тэднийг дэмжих хэрэгтэй. Ингэснээр байгууллага амжилттай, бүтээмжтэй, сэтгэл ханамжтай хамт олныг бүрдүүлэх боломжтой болно.

Өөрийн үнэ цэнэ, ур чадвараа нээж, алсын хараагаа бодит болгох алхмуудыг хийхэд тань гүүр болох https://lambda.global/feed платформ дээр  Монголын хамгийн шилдэг, таатай орчин нөхцөлтэй байгууллагууд таныг хайж, хүлээж байгаа шүү.

 

Санхүүгийн мэдлэг нь зөвхөн бизнес эрхлэгчид, удирдлагууд эзэмших ёстой мэдлэг биш юм. Өнөө үед санхүүгийн мэдлэг нь хувь хүний амьдралд төдийгүй бүх нийгэмд чухал ач холбогдолтой болж байна. Хүний амьдралд санхүүгийн мэдлэг хэрэгтэй хэд хэдэн шалтгаан бий. Ингээд энэхүү нийтлэлд танд тус болохуйц санхүүгийн мэдлэгийн талаарх баримтуудыг бэлтгэлээ. 

Санхүүгийн мэдлэг гэж юу вэ?

 Орлогоо ухаалагаар зарцуулах, санхүүгийн шийдвэр гаргах чадвар юм. Жишээлбэл, төсөв бүрдүүлэх, зээл, хадгаламж, хөрөнгө оруулалт, даатгал болон татвар зэрэг санхүүгийн ойлголтуудыг ойлгож, өдөр тутмын амьдралд амжилттай хэрэгжүүлэх ур чадварыг хэлдэг. Энэ мэдлэг нь мөнгийг зөв удирдах, ирээдүйн санхүүгийн зорилгод хүрэх үндэс болдог. Энгийн дадлаас ирээдүй рүү гэдэг үг санхүүгийн мэдлэгт бодитоор оршдог байхнээ.

Санхүүгийн мэдлэгтэй хүмүүсийн давуу талууд:

Судалгаанаас үзэхэд, санхүүгийн мэдлэгтэй хүмүүс орлогоо зохицуулах чадвартай, мөн тэд санхүүгийн асуудлыг хурдан шийдэх боломжтой байдаг. Энэ нь эргээд ирээдүйн эрсдэлээс хамгаалах, шаардлагатай хуримтлал үүсгэх, зардлаа хянах зэрэгт тусалдаг. Хүний амьдралд санхүүгийн мэдлэг хэрэгтэй хэд хэдэн шалтгаан бий: 

Баримт судалгаа: 

• 2018 оны OECD-ийн тайланд дурдсанаар, санхүүгийн мэдлэгтэй хүмүүс өндөр үр ашигтай санхүүгийн шийдвэрүүдийг гаргадаг. Түүнчлэн, тэдний сэтгэл зүй нь тогтвортой, стресс багатай байдаг. 
• 2021 оны Finra Foundation судалгаагаар, санхүүгийн мэдлэгтэй хүмүүс 1.7 дахин илүү хуримтлал үүсгэдэг бөгөөд зээлээ эрсдэл багатайгаар зохицуулж, амьдралынхаа хэв маягийг хянах нь тэдэнд илүү хялбар байдаг гэж үзжээ. 
• Global Financial Literacy Survey (2018)-ийн дүгнэлтээр, дэлхийн 140 орноос зөвхөн 33%-иас нь илүү хүмүүс санхүүгийн мэдлэгтэй байгаагийн улмаас амьдралынхаа зардал, орлогоо зөв зохицуулж чадаж байна гэж үзжээ. 

Цалингийн хүрэлцээ нь хувь хүний амьдралын чанар, сэтгэл зүйд шууд нөлөөлдөг. Хэрвээ цалин хангалтгүй бол, энэ нь санхүүгийн стресс, сэтгэл зүйн дарамт, эрүүл мэндийн асуудал үүсгэдэг. Тиймээс орлогоо зохицуулах, илүү өндөр цалинтай ажилд орох, зардлаа хянах нь цалингийн хүрэлцээг сайжруулах хамгийн чухал алхмуудын нэг юм. 

Цалингийн хүрэлцээг сайжруулах практик аргуудаас: 

Мэргэжлийн ур чадварыг сайжруулах: Цалингийн хүрэлцээг сайжруулах гол арга нь хөдөлмөрийн зах зээл дээр өндөр үнэлэгдэх ур чадваруудыг эзэмших юм. Техникийн ур чадвар, гадаад хэл сурах, менежментийн ур чадварууд нь илүү өндөр цалинтай ажлын байртай болгох боломжийг олгодог. 

Өөр боломжийг бүтээх: Хэрэв таны цалин хангалтгүй байгаа бол, тодорхой цаг хугацааны дараа ажил хийн гадаадад амьдрах, фриланс хийх гэх мэт олон хувилбараар орлогыг нэмэгдүүлэх боломжтой. 

Санхүүгийн мэдлэг ба цалингийн хүрэлцээ нь хувь хүний амьдралд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Тухайлбал Санхүүгийн мэдлэгтэй хүмүүс амьдралынхаа мөнгөн хэрэгцээг зөв зохицуулж, зардлаа хянаж, хуримтлал үүсгэх чадвартай байдаг. Цалингийн хүрэлцээ нь сэтгэл зүйн амар тайван байдал, эрүүл мэндэд шууд нөлөөлдөг. Мөн санхүүгийн мэдлэгийг эзэмших нь санхүүгийн эрх чөлөөнд хүрэхийн эхлэл ч байж  болох юм.  

https://lambda.global/feed таны ур чадварт нийцсэн, итгэл даах байгууллагуудын ажлын заруудыг нэгтгэн хүргэж, хөдөлмөрийн үнэлэмжээ хамгаалж, үнэ цэнтэй шийдвэр гаргахад тань тусалдаг шүү.

Эерэг уур амьсгалтай хамт олон нь ажилтнуудын сэтгэл ханамжийг нэмэгдүүлдэг. Тухайлбал, сэтгэл ханамж нь ажилчдын бүтээмж, ажлын амжилттай шууд холбоотой байдаг бөгөөд энэ нь удирдлага, харилцан хүндэтгэлтэй орчинд л бий болно. Ажилтнууд өөрсдийгөө үнэлэгдэж, тэдний хүчин чармайлтыг хүлээн зөвшөөрч байгаа үед сэтгэл зүйн хувьд дэмжлэг авч, илүү идэвхтэй ажиллах хүсэл эрмэлзлэлтэй болдог.

Бүтээмжийг нэмэгдүүлэх, инноваци дэмжих

Эерэг уур амьсгал нь хамт олны бүтээмжийг мэдэгдэхүйц нэмэгдүүлдэг. Хүмүүс ажлын орчинд бүтээлч байдлаа илэрхийлэх, шинэ санаа, санаачлагуудыг гаргах боломжтой байх үедээ хамгийн өндөр үр дүнг гаргадаг. Ажилчид хоорондоо нээлттэй харилцаж, зөвшилцөж, асуудалд шинэ хандлагуудыг авчрах боломжтой болдог. Эерэг уур амьсгалтай орчин нь инноваци, шинэ санаа гаргалтанд чухал нөлөө үзүүлдэг.

Харилцан итгэлцэл, хамтын ажиллагаа

Эерэг уур амьсгал нь харилцан итгэлцлийг үүсгэдэг. Ажилтнууд бие биедээ итгэж, эргэлзээтэй асуудлуудыг хамтран шийдвэрлэхэд хялбар байдаг. Харилцан итгэлцэл нь хүн бүрийн оруулсан хувь нэмэр, санаа бодлыг үнэлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Хоорондоо ойлголцсон, туслалцаа авч чаддаг, санаачилгатай хүмүүсийн орчин нь бүтээлч байдлыг нэмэгдүүлдэг. Ийм орчинд ажиллах нь тухайн хүний хувьд өдөр тутмын амьдралыг илүү аз жаргалтай, эрүүл болгож, үүний үр дүнд бүтээмж нэмэгддэг.

Судалгааны баримтууд

• 2017 онд Gallup компанийн явуулсан судалгаагаар, ажилчдын сэтгэл ханамж өндөр байх нь ажлын бүтээмжийг 21%-иар нэмэгдүүлдэг гэдгийг тогтоожээ.
• “American Psychological Association”-ийн 2016 оны судалгаагаар, эерэг уур амьсгалтай орчин нь ажилчдын сэтгэл зүйд эерэг нөлөө үзүүлдэг бөгөөд ажлын стрессийг 40%-иар бууруулдаг гэсэн дүн гарчээ.
• Харвардын их сургуулийн судлаачид 2014 онд гаргасан судалгаагаараа, харилцан итгэлцэлтэй, эерэг уур амьсгалтай хамт олонд ажиллах нь бүтээлч байдлыг 30%-иар нэмэгдүүлдэг гэдгийг тогтоожээ.

Хувь хүний хөгжил ба байгууллагын өсөлт

Түүнчлэн ажилчид өөрсдийн мэдлэг, ур чадварыг дээшлүүлэх, шинэ зүйл сурах, өөрийгөө хөгжүүлэхэд урам зоригтой болдог. Энэ нь зөвхөн хувь хүний төдийгүй, байгууллагын хөгжлийн суурь болж чаддаг. Мөн ажилчид хоорондоо хамтран ажиллах, шинэ санаа гаргах, технологи, ур чадварын хувьд сэргийлэх, шинэчлэлд анхаарах зэрэгт илүү амжилттай байдаг. Эерэг уур амьсгал нь суралцах хүсэл эрмэлзлэлийг нэмэгдүүлж, зөвхөн байгууллагын ачааллыг бууруулах төдийгүй, ажилчдын ур чадварыг дээшлүүлэх, зөв зүйтэй шийдвэр гаргахад ч орон зай нээдэг.

Сонирхолтой, танд тус болохуйц зөвлөгөөг зөвхөн LAMBDA-с. 

Энд дарж Lambda-гаар карьер замналаа тодорхойлуулаарай.

Шинээр ажилд орж буй хүн бүхэн сэтгэл зүйн хувьд олон сорилттой тулгардаг. Тэд шинэ орчин, үүрэг хариуцлага, хамт олон, байгууллагын соёлыг ойлгох, дасан зохицох шаардлагатай болдог. Үүний үр дүнд сэтгэл зүйн дарамт, эргэлзээ, өөртөө итгэх итгэлийн дутагдал зэрэг сөрөг нөлөөллүүд үүсч болзошгүй. Шинэхэн ажилтан танд найз болохуйц сонирхолтой нийтлэлийг бэлтгэлээ.

Шинэ ажилтны сэтгэл зүйн гол сорилтуудыг дурдвал: 

• Тодорхойгүй байдал ба айдас: Шинэ орчинд ажиллах үед хамгийн түгээмэл тулгардаг мэдрэмж бол “би өөрийн ажил үүргээ зөв гүйцэтгэж чадах болов уу?” гэх эргэлзээ юм.
• Нийгмийн дасан зохицолт: Хамт олны дунд өөрийн байр суурийг олох, харилцааны шинэ хэв маягт дасан зохицох нь сэтгэлзүйн хувьд ихээхэн эрч хүч шаарддаг. Танихгүй орчинд өөрийгөө илэрхийлэх нь зарим тохиолдолд түгшүүр үүсгэдэг шүүдээ.
• Өөрт тавигдах хүлээлт: Ажил олгогч, менежер, хамт олон, мөн өөрөө өөртөө тавьж буй өндөр хүлээлтүүд нь сэтгэл зүйн дарамт үүсгэж болох юм.

Судалгаагаар сэтгэл зүйн аюулгүй байдал нь шинэ ажилтны дасан зохицох үйл явцад эерэг нөлөө үзүүлдэг болох нь тогтоогдсон байна. Шинэ ажилтанд сэтгэл зүйн аюулгүй орчин бүрдүүлэх нь шинэ ажилтны оролцоо, үнэнч байдал, байгууллагын соёлыг сайжруулахад чухал үүрэгтэй  байдаг. Сүүлийн жилүүдэд ийм сэтгэл зүйтэй ажилтантай болохын тулд байгууллагын зүгээс ч ажилтантай дүйцэхүйц хичээл зүтгэл гаргаж байна.

Байгууллагын зүгээс үзүүлэх дэмжлэгийн талаар: 

• Тавтай морилно уу! хөтөлбөр: Шинэ ажилтанд зориулсан чиглүүлэх, дэмжих хөтөлбөр нь ажилтны сэтгэл зүйн тогтвортой байдлыг дэмжих анхны алхам юм.
• Ментор эсвэл дэмжигч тогтоох: Хамт олны нэг гишүүнийг шинэ ажилтанд туслах хариуцлагатайгаар томилох нь ажилтны дасан зохицох хугацааг богиносгож, сэтгэл зүйд эерэг нөлөө үзүүлдэг.
• Нээлттэй харилцаа: Хүссэн үедээ асууж, санал бодлоо илэрхийлэх нээлттэй орчин бүрдүүлэх нь сэтгэл түгшилтийг багасгахад чухал үүрэгтэй.
• Талархлын соёл: Шинэ ажилтны оруулж буй хувь нэмрийг үнэлж, талархах нь түүний үнэ цэнэ, харьяаллын мэдрэмжийг нэмэгдүүлнэ.

Хувь хүний анхаарах зүйлс

• Цаг өг – Өөртөө дасан зохицох хугацаа олгоорой. Өөртөө бүү хатуу ханд.
• Асуух айдасгүй бай – Тусламж хүсэх нь та юм мэдэхгүйдээ биш, шинэ учраас мэдэхгүй зүйл олон байгаагийнх юм шүү.
• Өөдрөг ханд – Бага зэргийн алдаа бол суралцах боломж.
• Өөрийгөө урамшуул –Амжилттай яваа зүйлсээ тэмдэглэж, өөрийгөө урамшуул.

Шинэ ажилтны сэтгэл зүйг ойлгох нь тухайн байгууллагын хүний нөөцийн менежментийн чухал хэсэг. Тиймээс  урт хугацааны амжилт, хамт олны уур амьсгал, ажилтны үнэнч байдлыг бүрдүүлэхэд анхаарах чухал юм.

4 жил сурсан мэргэжлээрээ ажиллахгүй, өөр ажил хийх нь

Их, дээд сургуульд дөрвөн жилийг зарцуулж өөрийн гэсэн мэргэжил эзэмшинэ. Гэвч ажиллах цаг ирэхэд сурсан чиглэлээрээ бус өөр чиглэлээр ажиллах үзэгдэл нийгэмд түгээмэл болжээ. Энэ нь хувь хүний сонголт уу, эсвэл хөдөлмөрийн зах зээлийн бодит байдалтай холбоотой асуудал уу?

Мэргэжил сонголт ба хөдөлмөрийн зах зээлийн зөрчил

Эзэмшсэн мэргэжлээрээ ажиллахгүй байгаа залуусын тоо сүүлийн жилүүдэд нэмэгдэх хандлагатай байна. Тухайлбал Үндэсний статистикийн хорооноос гаргасан судалгаагаар, их сургуулийг төгссөн залуусын 30-40 орчим хувь нь эзэмшсэн мэргэжлээрээ огт ажилладаггүй гэсэн үр дүн гарчээ.

Шалтгаан нь юу вэ?

1. Зах зээл дээрх эрэлт, нийлүүлэлтийн зөрүү. Суралцагчдын дийлэнх нь нийгмийн чиглэлийн мэргэжлийг сонгодог ч эдгээр салбарт ажлын байр хомс байдаг.
2. Цалин хөлс хангалтгүй. Зарим мэргэжлээр ажиллах нь тухайн хүний амьдралын хэрэгцээг хангах хэмжээнд хүрдэггүй.
3. Хувийн сонирхлын өөрчлөлт. Залуу насны мэргэжил сонголт нь амьдралын туршийн үнэт зүйлс, ур чадварт тохироогүй байдаг.
4. Сургалтын чанар. Сурсан мэдлэг бодит ажил дээр хэрэгжихэд хангалтгүй байж болох юм.

Давуу болон сул талууд

Давуу тал:

• Уян хатан сэтгэлгээ: Хувь хүн олон талын ур чадвартай болж, өөр салбарт амжилт гаргах боломжтой.
• Шинэ сорилт: Өөр салбарт өөрийгөө нээх боломж бүрдэнэ.

Сул тал:

• Цаг, мөнгөний алдагдал: 4 жилийн боловсролын зардал, зарцуулсан хугацаа ашиглагдахгүй үлдэх нь эргэлзээ төрүүлдэг.
• Сэтгэл ханамжгүй байдал: Зарим тохиолдолд мэргэжлээрээ ажиллаагүйдээ харамсах, итгэл алдрах сэтгэл зүйтэй тулгарна.

Баримт, судалгаатай танилцая: 

• 2024 оны байдлаар нийт ажиглагсдын 53 хувь нь мэргэжлийн зөрүүтэй ажил эрхэлдэг бөгөөд эдгээр хүмүүсийн орлого нь мэргэжлээрээ ажиллаж буй хүмүүсийнхээс 10 гаруй хувиар бага байна .
• Их, дээд сургууль болон МСҮТ-ийн төгсөгчдийн 30 орчим хувь нь мэргэжлээрээ ажилладаггүй .
• Соёл, урлагийн сургуулийн төгсөгчдийн 80 хувь нь мэргэжлээрээ ажилладаггүй .
• 2024 оны байдлаар нийт ажиглагсдын 53 хувь нь мэргэжлийн зөрүүтэй ажил эрхэлдэг бөгөөд эдгээр хүмүүсийн орлого нь мэргэжлээрээ ажиллаж буй хүмүүсийнхээс 10 гаруй хувиар бага байна.

Бид их сургуульд дөрвөн жилийг зарцуулж, диплом өвөртлөн, ирээдүйнхээ суурийг тавьж байна гэж боддог. Гэхдээ амьдрал үргэлж бодож санасаны зоргоор байдаггүй. Тийм учраас бид мэргэжил, чиглэлээсээ огт өөр салбарт ажиллах ч тохиодол ч бий. Заримд нь энэ өөрчлөлт айдас төрүүлдэг бол, заримд нь шинэ боломж мэт санагддаг байна.